Ρωσία: Γύρισε μπούμεραγκ στον Πούτιν η εργαλειοποίηση της Gazprom στον πόλεμο

Μετά από χρόνια εστίασης των εξαγωγών της Gazprom σε αγωγούς προς την Ευρώπη και υποεπένδυσης στη χωρητικότητα υγροποιημένου φυσικού αερίου, ο Πούτιν έχει περιορισμένες επιλογές για την εμβληματική κρατική εταιρεία αερίου της Ρωσίας.

Όλα δείχνουν ότι ο ρώσος πρόεδρος υπερεκτίμησε τον ρόλο της Gazprom ως εργαλείου πολέμου για να «γονατίσει» την Ευρώπη ενεργειακά, με αποτέλεσμα να τη ρίξει… στην ανάγκη της Κίνας.

Φυσικό αέριο: Βουλγαρικός φόρος στις ποσότητες transit της Gazprom

Στην αγκαλιά του Πεκίνου

Το Κρεμλίνο επιδιώκει να ανανεώσει τις συμφωνίες του για εξαγωγές προκειμένου να στηρίξει τη διεθνή παρουσία της κραταιάς ρωσικής εταιρείας, αφότου αποχώρησε ουσιαστικά από την Ευρώπη παίζοντας το χαρτί του ενεργειακού εκβιασμού. Η Κίνα φαντάζει τώρα ως η μεγαλύτερη διαθέσιμη ξένη αγορά, αλλά δεν θα αντικαταστήσει πλήρως τις απώλειες που έχει από την Ευρώπη, επισημαίνει το Bloomberg.

Ακόμη και στο καλύτερο σενάριο για το Κρεμλίνο -με τα τρέχοντα και τα προγραμματισμένα έργα να φτάνουν όλα έγκαιρα σε πλήρη δυναμικότητα- η ασιατική υπερδύναμη θα αντιπροσώπευε μόνο τα δύο τρίτα των όγκων που κάποτε απορροφούσε η Ευρώπη. Επίσης, οι τιμές θα είναι χαμηλότερες και οι παραδόσεις θα χρειαστούν ακόμη χρόνια και τεράστιες επενδύσεις για να ξεκινήσουν.

Πηγή: Bloomberg

Η αποδυνάμωση

Σύμφωνα με αναλυτές, ο Πούτιν φαίνεται να έκανε λάθος υπολογισμούς όταν διέκοψε την παροχή αερίου στην Ευρώπη. Όπως είπε η Μαρία Σνεγκόβαγια, ανώτερη συνεργάτις στο Κέντρο Στρατηγικών και Διεθνών Σπουδών που εδρεύει στην Ουάσιγκτον, «μεγάλο μέρος της ευρωπαϊκής αγοράς έχει χαθεί για τη Ρωσία και η γεωπολιτική συνάφεια της Gazprom φαίνεται να παρακμάζει για τη φιλοδοξία της Ρωσίας να είναι “υπερδύναμη αερίου”».

Οποιαδήποτε συμφωνία δεν θα είναι αρκετή για να επαναφέρει την Gazprom στην παλιά της δόξα. Η αγοραία του αξία – κάποτε η τρίτη υψηλότερη στον κόσμο – είναι τώρα λιγότερο από το μισό του Equinor ASA της Νορβηγίας και οι γνωρίζοντες τα πράγματα βλέπουν λίγες πιθανότητες ανάκαμψης.

«Η Gazprom δεν έχει προοπτικές για τα επόμενα 5-10 χρόνια», δήλωσε στο Bloomberg ο Αλεξάντερ Ριαζάνοφ, πρώην αντιπρόεδρος, προσθέτοντας ότι πούλησε τις μετοχές του φέτος με ζημιά. «Είναι δύσκολο να συμφωνήσω με την Κίνα και η τιμή δεν θα είναι καλή».

Η Gazprom σημείωσε απώλειες το δεύτερο τρίμηνο και η παραγωγή για τον μεγαλύτερο προμηθευτή στον κόσμο μειώθηκε κατά 25% το πρώτο εξάμηνο από το προηγούμενο έτος στο χαμηλότερο επίπεδο στην 30ετή ιστορία της.

Αδιόρθωτος Πούτιν

Ωστόσο, παρά την πτώση των εξαγωγών και των εσόδων φυσικού αερίου, ο Πούτιν παραμένει ακάθεκτος.

«Η Gazprom έχει αυτοπεποίθηση, είναι ήρεμη και τα καταφέρνει», είπε στο συνέδριο της Ρωσικής Εβδομάδας Ενέργειας στη Μόσχα την Τετάρτη.

Η κινεζική ζήτηση θα αυξηθεί, είπε, επικρίνοντας την Ευρώπη που δεν αγοράζει ρωσικό αέριο. «Γιατί να δημιουργήσετε προβλήματα στον εαυτό σας με την ελπίδα ότι θα καταρρεύσουμε;» διεμήνυσε ο Πούτιν.

Η Κίνα κράτησε την Gazprom να περιμένει για περισσότερο από μια δεκαετία πριν συμφωνηθεί και κατασκευαστεί ο αγωγός Power of Siberia. Μια πολύ μικρότερη συμφωνία για την προμήθεια φυσικού αερίου μέσω της λεγόμενης διαδρομής της Άπω Ανατολής επιτεύχθηκε το 2022, αλλά η επόμενη συμφωνία έχει αποδειχθεί δύσκολο να κλείσει.

Η αβεβαιότητα για τον πόλεμο και η απώλεια του μεγαλύτερου μέρους της ευρωπαϊκής αγοράς έχουν αποδυναμώσει τη διαπραγματευτική θέση της Ρωσίας, αφήνοντας τις συνομιλίες για έναν τρίτο σύνδεσμο να ακινητοποιούνται για μήνες και μια συμφωνία απίθανη όταν συναντηθούν Πούτιν και Σι.

Πάντως, πηγές προσκείμενες στη Gazprom εκφράζουν απαισιοδοξία, εκτιμώντας ότι ακόμα και στην περίπτωση που κλείσει μια συμφωνία για το φυσικό αέριο με το Πεκίνο δεν θα περιλαμβάνει τους ίδιους οικονομικούς όρους με την Ευρώπη, και επισημαίνουν ότι ήταν λάθος η εργαλειοποίηση της Gazprom στον πόλεμο του Πούτιν.

Πηγή: Bloomberg

Έκανε… φτερά η καλή δουλειά του παρελθόντος

Μία από τις πρώτες μεγάλες οικονομικές εκστρατείες του Πούτιν μετά την ανάληψη της εξουσίας το 2000 ήταν να επανακτήσει τον έλεγχο του τεράστιου ενεργειακού πλούτου της χώρας, που περιελάμβανε την εγκατάσταση συμμάχων στη Gazprom και την ανάκτηση περιουσιακών στοιχείων. Στη συνέχεια το μετέτρεψε σε εργαλείο εξωτερικής πολιτικής, οπλίζοντας το φυσικό αέριο και περνώντας μια γραμμή που η Σοβιετική Ένωση δεν τολμούσε.

Ο Πούτιν για χρόνια καλλιεργούσε σχέσεις στην Ευρώπη –όπως με την προσέλκυση του πρώην καγκελαρίου της Γερμανίας  Γκέρχαρντ Σρέντερ, ο οποίος από τότε έγινε ένα καλά αμειβόμενος λομπίστας για τη Ρωσία.

Με την έναρξη του πολέμου, ο ρώσος πρόεδρος εργαλειοποίησε το φυσικό αέριο και τη μονοπωλιακή, όπως νόμιζε, θέση της Gazprom, για να ασκήσει πίεση στην Ευρώπη που από την πρώτη στιγμή τάχθηκε στο πλευρό της Ουκρανίας. Το παιχνίδι, όμως, γύρισε εναντίον του. Η Ευρώπη, με τη βοήθεια του ασυνήθιστα ζεστού χειμώνα και με τις υψηλότερες νορβηγικές παραδόσεις και τα φορτία LNG αντιμετώπισε το κενό του ρωσικού αερίου. Ακόμα κι αν το φθηνό ρωσικό αέριο εξακολουθεί να είναι ένα ισχυρό δέλεαρ – και η Ευρώπη εξακολουθεί να εισάγει λίγο ρωσικό LNG – το μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης έχει βρει εναλλακτικές.

Πηγή: Bloomberg

Για μήνες, η ρωσική κυβέρνηση διακήρυσσε ότι οι συνομιλίες με την Κίνα για τον προγραμματισμένο αγωγό Power of Siberia 2 βρίσκονται «στο τελικό στάδιο», αλλά δεν έχουν δείξει συγκεκριμένη πρόοδο. Το έργο θα βοηθήσει να αυξηθούν οι συνολικές αποστολές φυσικού αερίου της Ρωσίας στην Κίνα σε σχεδόν 100 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα – σε σύγκριση με περίπου 150 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα προς την Ευρώπη πριν από τον πόλεμο.

Παρά τις εκρήξεις που ακρωτηρίασαν τους αγωγούς Nord Stream πέρυσι, ο Πούτιν εξακολουθεί να βλέπει την αναβίωση των παραδόσεων στην Ευρώπη ως μια επιλογή. Στο φόρουμ του Valdai Club την περασμένη εβδομάδα, είπε ότι η Ρωσία ήταν έτοιμη να προμηθεύσει φυσικό αέριο μέσω του κλειστού Nord Stream 2, που φτάνει στις ακτές της Βαλτικής της Γερμανίας.

Βρήκε, όμως, κλειστές τις πόρτες στο Βερολίνο, καθώς το γερμανικό υπουργείο Οικονομίας, ξεκαθάρισε ότι δεν υπάρχει καμία προσπάθεια να πιστοποιηθεί η λειτουργία του Nord Stream 2 και οι εταιρείες της χώρας έχουν διαφοροποιηθεί με επιτυχία από τις ρωσικές εισαγωγές ενέργειας.

Τώρα, ανεξάρτητα από τις εξαγωγικές φιλοδοξίες της, η Gazprom είναι αρμόδια για τη διατήρηση της τροφοδοσίας της εγχώριας αγοράς της Ρωσίας, ακόμη κι αν δεν είναι κερδοφόρα. Η κυβέρνηση έθεσε τη βιομηχανική τιμή φέτος σε περίπου 5.000 ρούβλια (51 δολάρια) ανά 1.000 κυβικά μέτρα, λιγότερο από το ένα όγδοο των σημερινών τιμών της αγοράς.