‘Ερευνα: Η Ελλάδα στοχεύει να συνεργαστεί με την Ιαπωνία

«Είναι η ώρα η ανθρωπότητα να αποκαταστήσει την χαμένη τιμή της Επιστήμης και της Τεχνολογίας», σημείωσε μεταξύ άλλων ο υφυπουργός Ανάπτυξης, αρμόδιος για θέματα Έρευνας, Τεχνολογίας και Καινοτομίας Μάξιμος Σενετάκης σε συνέντευξη που παραχώρησε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, λίγες μέρες αφότου επέστρεψε από το Κιότο της Ιαπωνίας. Εκεί, συμμετείχε στο διεθνές φόρουμ “Επιστήμη και Τεχνολογία για την Κοινωνία”, μαζί με άλλους 1.500 παγκόσμιους ηγέτες από τον χώρο των επιστημών και της τεχνολογίας, των επιχειρήσεων και της πολιτικής από 80 χώρες και ενώ είχε την ευκαιρία να διερευνήσει το ενδεχόμενο σύναψης μνημονίου συνεργασίας Ελλάδας – Ιαπωνίας στον τομέα της έρευνας.

ΕΡ. Πώς ήταν το ταξίδι σας στην Ιαπωνία;

Ήταν μια πρωτόγνωρη εμπειρία! Όλα τα μεγάλα θέματα που απασχολούν τον πλανήτη, εξηγούν την καθημερινότητα μας και θα επηρεάσουν το μέλλον μας, συζητήθηκαν σε ανώτατο επίπεδο σε αυτό το φόρουμ. Η τεχνητή νοημοσύνη, η ψηφιακή ισότητα, η εμπιστοσύνη στην πληροφορία, η κλιματική αλλαγή, η ασφάλεια στην τροφή και το νερό, η βιοποικιλότητα, η βασική έρευνα, η χρήση του διαστήματος, η προετοιμασία για την επόμενη πανδημία, είναι ζητήματα που σε επιστημονικό επίπεδο απασχολούν συγκεκριμένους ανθρώπους και σε πολιτικό επίπεδο όλους εμάς που οφείλουμε να λαμβάνουμε συλλογικές αποφάσεις, οι οποίες θα διασφαλίσουν ότι η επιστήμη και η τεχνολογία θα μας ενώσει και όχι θα μας διχάσει.

Σενετάκης: «Με τους Έλληνες της διασποράς θα κερδίσουμε το στοίχημα του Brain Gain»

ΕΡ. Αναγνωρίζεται δηλαδή ότι σήμερα η τεχνολογία παράγει νέες ανισότητες;

Προφανώς, αναγνωρίζεται και αντιμετωπίζεται. Το ζητούμενο είναι όλα όσα μας προσφέρει η επιστήμη και η τεχνολογία οφείλουν να προέρχονται και να επιστρέφουν στην κοινωνία, για την κοινωνία. ‘Αλλωστε και ο τίτλος του φόρουμ ήταν “Επιστήμη και Τεχνολογία για την Κοινωνία”. Η επιστήμη και η τεχνολογία μπορεί να είναι υπόθεση λίγων, όμως τα οφέλη τους είναι για όλους. Οφείλουν να αφήνουν ένα διακριτά ουσιαστικό και θετικό κοινωνικό αποτύπωμα, που θα ενώνει και δεν θα διχάζει. Είναι η ώρα η ανθρωπότητα να αποκαταστήσει τη χαμένη τιμή της επιστήμης και της τεχνολογίας. Διότι, μπορεί η επιστήμη και η τεχνολογία να έλυσε πάρα πολλά προβλήματα του σύγχρονου ανθρώπου, την ίδια ώρα όμως δημιούργησε διαιρέσεις, φόβους και νέους κινδύνους. Ήρθε λοιπόν η ώρα να αποκαταστήσουμε τη φήμη τους στη συνείδηση του κόσμου. Αυτή είναι η δουλειά των πολιτικών και η απάντηση σε κάθε οπισθοδρομικό που επιδιώκει να παρουσιάσει την επιστήμη ή την τεχνολογία ως κάτι σατανικό ή ως πηγή προβλημάτων του σύγχρονου ανθρώπου.

ΕΡ. Κρίνοντας ωστόσο εκ του αποτελέσματος, οι πολιτικοί δεν φαίνεται να τα έχουν καταφέρει και τόσο καλά. Το 1/3 του παγκόσμιου πληθυσμού παραμένει χωρίς καν σύνδεση στο Ίντερνετ.

Υπάρχει σαφώς ψηφιακή ανισότητα. Υπάρχει παραπληροφόρηση ως προς την επιστημονικότητα κάποιων δεδομένων. Υπάρχει σύγχυση στην κοινή γνώμη.
Αυτά ακριβώς είναι τα ζητήματα που καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε. Σε ό,τι αφορά την ψηφιακή ανισότητα, η οποία είναι μια πραγματικότητα, το να βρούμε τρόπους να γεφυρώσουμε το ψηφιακό χάσμα είναι μια κατεπείγουσα πρόκληση και εύχομαι να μην μείνουμε στις διακηρύξεις και τις καλές προθέσεις.

Από την άλλη, πράγματι, η εμπιστοσύνη στην Πληροφορία, η οποία είναι απαραίτητη για προσωπικές επιλογές, επιχειρηματικές αποφάσεις και κυβερνητικές πολιτικές, κλονίζεται από την παραπληροφόρηση μέχρι τις προκαταλήψεις και την έλλειψη διαφάνειας. Η χειραγώγηση των δεδομένων και η αμφισβητούμενη έρευνα διαβρώνουν την εμπιστοσύνη στην πληροφορία και αυτό με τη σειρά του εντείνει τις κοινωνικές και πολιτικές διαιρέσεις, παρεμποδίζοντας τον εποικοδομητικό διάλογο και τη λήψη αποφάσεων. Το αντιμετωπίζουμε αυτό σε όλο το φάσμα του δημόσιου βίου που άγεται και φέρεται πλέον από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Το είδαμε να εκδηλώνεται την περίοδο του lockdown, καθώς η πανδημία προσέφερε πρόσφορο έδαφος για να εκδηλωθεί στο μέγιστο βαθμό το φαινόμενο αυτό.

ΕΡ. Και τι μας εξασφαλίζει ότι δεν θα έχουμε επανάληψη του φαινομένου; Τι μας εξασφαλίζει ότι δεν θα αντιμετωπίσουμε άλλη μια πανδημία;

Δυστυχώς, η παραπληροφόρηση και η εξάρτηση από τα “μεγάλα παιδιά” της τεχνολογίας θέτει τεράστια διλήμματα που αγγίζουν τον πυρήνα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της ελευθερίας του λόγου. Δεν είναι μια εύκολη εξίσωση η δημιουργία κανονιστικού πλαισίου και επιβολή του. Η Δύση δεν λειτουργεί έτσι, ευτυχώς. Από την άλλη, όμως πρέπει να τρέξουμε χθες. Η παραπληροφόρηση επηρεάζει την ποιότητα των δεδομένων με την οποία εκπαιδεύονται οι αλγόριθμοι της τεχνητής νοημοσύνης και είναι κρίσιμοι για την ακρίβεια τους. Ιδιαίτερα για τον κλάδο της υγείας αυτό είναι ζωτικής σημασίας. Είναι ζωτικής σημασίας για το πως παρακολουθούμε τις μολύνσεις που εξαπλώνονται με μεγάλη ταχύτητα υποβοηθούμενες κυρίως από την κλιματική αλλαγή. Και πέραν τούτου, είναι ζωτικός ο ταχύς διαμοιρασμός των δεδομένων και συνεχής πληροφόρηση από όλους προς όλους. Δεν μπορούμε πια να λειτουργούμε με στεγανά και καχυποψία. Αυτό είναι κάτι που πρέπει να παλέψουμε για να το ξεπεράσουμε.

ΕΡ. Θεωρείτε την καχυποψία συστατικό πρόβλημα. Αν δεν κάνω λάθος το θέσατε και στη συνάντηση Στρογγυλής Τραπέζης με ξένους ομολόγους σας, όταν μιλήσατε για την “Ανοικτή Επιστήμη” και την “Κυκλοφορία των Εγκεφάλων”.

Νομίζω ότι η καχυποψία μεταξύ κρατών, αλλά ανάμεσα στην επιστημονική κοινότητα είναι ανασταλτικός παράγων της συνεργασίας μεταξύ όλων, βιομηχανίας, ακαδημαϊκής κοινότητας και κυβερνήσεων που είναι θεμελιώδης για την επιστήμη και την καινοτομία – θεμελιώδης για να πάμε μπροστά. Και θα πρέπει να αποφασίσουμε ότι τουλάχιστον σε ό,τι αφορά στην έρευνα που χρηματοδοτείται από δημόσιους πόρους να μην υπάρχουν τέτοιου είδους στεγανά που να προκαλούν καχυποψία και να δυσχεραίνουν την συνεργασία. Φυσικά το θέμα είναι πολύπλοκο, αλλά νομίζω ότι το κανονιστικό πλαίσιο που προωθεί η ΕΕ στο θέμα αυτό είναι αρκετά προωθημένο και μπορεί να γίνει πιλότος για να το ακολουθήσουν κι άλλοι.

Σε ό,τι αφορά στο άλλο θέμα, την κυκλοφορία εγκεφάλων, κι εδώ έχουμε να αντιμετωπίσουμε την καχυποψία όσων ελληνικών μυαλών έφυγαν στο εξωτερικό και διστάζουν να επιστρέψουν στην πατρίδα. Προσπαθούμε να κερδίσουμε την εμπιστοσύνη τους. Να τους πείσουμε ότι η Ελλάδα αλλάζει και μπορεί να ικανοποιήσει τα όνειρά τους. Έχουμε προχωρήσει σε μια σειρά από πρωτοβουλίες προς αυτήν την κατεύθυνση, όπως ο μειωμένος συντελεστής στη φορολογία εισοδήματος για τους Έλληνες του εξωτερικού που επιστρέφουν, τα φορολογικά κίνητρα για τους «επενδυτικούς αγγέλους», που θα πιστέψουν στις επιχειρήσεις του Elevate Greece, οι χρηματοδοτήσεις από εθνικούς και ευρωπαϊκούς πόρους για την έρευνα και την καινοτομία, η στήριξη του εγχώριου startup οικοσυστήματος και πρόσφατα ο Εθνικός Μηχανισμός Διασύνδεσης Ταλέντων (REBRAIN GREECE Talent Center) με επιχειρήσεις υψηλής εξειδίκευσης που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα, που θέσπισε το υπουργείο Εργασίας.

Από κει και πέρα όμως απευθυνόμαστε στην ομογένεια που διατηρεί πάντα στενούς δεσμούς με την πατρίδα και αναζητάμε τρόπους να μεταφέρουμε εδώ την τεχνογνωσία και τις εμπειρίες τους, προτού αποφασίσουν να μετακομίζουν οι ίδιοι πίσω στην Ελλάδα.

ΕΡ. Στην Ιαπωνία συναντήσατε τέτοιους Έλληνες;

Ναι, συνάντησα με την πρωτοβουλία του πρέσβη μας στο Τόκιο, ο οποίος κάνει εξαιρετική δουλειά. Και μέσα από μια άκρως ενδιαφέρουσα κουβέντα που είχαμε για το πώς βρέθηκαν σε αυτήν την απομακρυσμένη χώρα, γεννήθηκε η ιδέα – σε συνέχεια και της επίσημης επίσκεψης του Έλληνα πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη πριν από ένα χρόνο στην Ιαπωνία – να διερευνήσουμε τρόπους υπογραφής ενός Μνημονίου συνεργασίας σε θέματα έρευνας, ανταλλαγής φοιτητών, χορήγηση υποτροφιών κοκ. Στο Κιότο έθεσα το θέμα και διατύπωσα το αίτημα στην ομόλογό μου της Ιαπωνίας, Σανάε Τακαιτσι και θέλω να πιστεύω ότι σχετικά σύντομα θα δημιουργήσουμε μια αρχική βάση συζήτησης.

Πηγή: ΑΠΕ- ΜΠΕ