Κομισιόν για ενέργεια: Τα χειρότερα είναι πίσω μας – Δεν επιτρέπεται εφησυχασμός

Στον τρόπο με τον οποίο αντιμετώπισε η ΕΕ την πρωτοφανή ενεργειακή κρίση των τελευταίων δύο ετών ανατρέχει η έκθεση της Κομισιόν για την ενέργεια στην ένωση, στην οποία αξιολογείται η κατάσταση όσον αφορά την πράσινη μετάβαση σε εθνικό, ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο και καθορίζονται οι προκλήσεις και οι ευκαιρίες που έρχονται, καθώς η Ευρώπη επιδιώκει τους φιλόδοξους στόχους της για το κλίμα και την ενέργεια για το 2030 και το 2050.

Μεταξύ άλλων επισημαίνεται ότι μπορεί να χειρότερα να είναι πίσω μας, ωστόσο, δεν υπάρχουν περιθώρια εφησυχασμού.

Κομισιόν: Οι 24 συστάσεις για αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας – Ο ρόλος των NECP

Η Έκθεση δείχνει πώς η ΕΕ απάντησε συλλογικά και αποτελεσματικά στην επιθετικότητα της Ρωσίας στην Ουκρανία και στον εξοπλισμό των ενεργειακών της αποθεμάτων, επιταχύνοντας τη μετάβαση στην καθαρή ενέργεια, διαφοροποιώντας τις προμήθειες και εξοικονομώντας ενέργεια.

Επισημαίνεται ότι το σχέδιο REPowerEU και μια σειρά έκτακτων νομοθετικών μέτρων εξασφάλισαν ότι η Ευρώπη απέφυγε τις διακοπές του ενεργειακού εφοδιασμού, μείωσαν την πίεση στις αγορές ενέργειας, στις τιμές και στους καταναλωτές και συνέχισαν τη διαρθρωτική μεταρρύθμιση του ενεργειακού συστήματος της ΕΕ.

Αυτό έγινε μέσω της νομοθεσίας για την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία και μέσω της αυξημένης χρήσης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και της βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης.

Εκτιμάται ακόμη πως η ΕΕ βρίσκεται σε καλό δρόμο για την επίτευξη των στόχων της REPowerEU.

Ενόψει του χειμώνα 2023-2024, η ΕΕ είναι καλύτερα προετοιμασμένη να διασφαλίσει την ενεργειακή της ασφάλεια, χάρη στις καλά συντονισμένες ενέργειες για την πλήρωση των αποθηκών φυσικού αερίου, τη διαφοροποίηση των οδών και των υποδομών εισαγωγής ενέργειας, τις επενδύσεις στην ανανεώσιμη ενέργεια και στην ενεργειακή απόδοση και τις συλλογικές προσπάθειες για τη μείωση ενεργειακή ζήτηση.

Βασικά στοιχεία για την κατάσταση της Ενεργειακής Ένωσης:

·       Οι καθαρές εκπομπές αερίων θερμοκηπίου της ΕΕ μειώθηκαν κατά περίπου 3% το 2022, φθάνοντας σε μείωση 32,5% σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990.

·       Η ΕΕ μείωσε δραστικά την εξάρτησή της από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα: σταδιακή κατάργηση των εισαγωγών άνθρακα, μείωση των εισαγωγών πετρελαίου κατά 90%, μείωση των εισαγωγών φυσικού αερίου από 155 bcm το 2021 σε περίπου 80 bcm το 2022 και σε περίπου 40-45 bcm το 2023

·       Η ΕΕ μείωσε τη ζήτηση φυσικού αερίου κατά περισσότερο από 18% σε σύγκριση με τα προηγούμενα πέντε χρόνια, εξοικονομώντας περίπου 53 bcm αερίου.

·       Οι εγκαταστάσεις αποθήκευσης φυσικού αερίου πληρώθηκαν στο 95% της χωρητικότητας ενόψει του χειμώνα 2022-2023 και ξεπερνούν το 98% σήμερα, ενόψει του ερχόμενου χειμώνα.

·       Η Ενεργειακή Πλατφόρμα της ΕΕ διοργάνωσε τρεις γύρους κοινής αγοράς φυσικού αερίου, συγκεντρώνοντας 44,75 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα ζήτησης και αντιστοιχίζοντάς τα με προσφορές προσφοράς 52 bcm.

·       Το 2022 ήταν έτος ρεκόρ για νέα ισχύ ηλιακών φωτοβολταϊκών (+41 GW), η οποία είναι 60% μεγαλύτερη από το 2021 (+26 GW). Η νέα χερσαία και υπεράκτια αιολική δυναμικότητα ήταν 45% υψηλότερη από το 2021.

·       Το 2022, το 39% της ηλεκτρικής ενέργειας παρήχθη από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και τον Μάιο η αιολική και η ηλιακή ενέργεια ξεπέρασαν τα ορυκτά καύσιμα για πρώτη φορά στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας στην ΕΕ.

·       Συμφωνήθηκαν νομοθετικοί στόχοι για ελάχιστο μερίδιο 42,5% των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην ΕΕ έως το 2030 και φιλοδοξία να φτάσει το 45%. Οι στόχοι ενεργειακής απόδοσης αυξήθηκαν επίσης, για μείωση της τελικής κατανάλωσης ενέργειας κατά 11,7% έως το 2030.

Μελλοντικές προκλήσεις και ευκαιρίες

Ενώ οι χειρότερες επιπτώσεις της ενεργειακής κρίσης μπορεί να είναι τώρα πίσω μας, η Έκθεση τονίζει ότι δεν υπάρχουν περιθώρια εφησυχασμού.

Η ΕΕ πρέπει να συνεχίσει να διασφαλίζει οικονομικά προσιτή, αξιόπιστη και προσβάσιμη ενέργεια για τα νοικοκυριά και να ενισχύει τη βιομηχανική και οικονομική ανταγωνιστικότητα της βιομηχανίας της, υποστηρίζοντας τις επενδύσεις σε καθαρές τεχνολογίες.

Ενώ οι τιμές του φυσικού αερίου κορυφώθηκαν τον Αύγουστο του 2022 στα 294 ευρώ/MWh, μειώθηκαν κατά μέσο όρο στα 44 ευρώ/MWh από τον Ιανουάριο έως τον Ιούνιο του 2023.

Οι τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας κορυφώθηκαν στα 474 ευρώ/MWh τον Αύγουστο του 2022 και έπεσαν στο μέσο όρο των 107 ευρώ/MWh από Ιανουάριος έως Ιούνιος 2023.

Η Επιτροπή εξακολουθεί να δίνει ιδιαίτερη προσοχή στις τιμές της ενέργειας για τους πολίτες και τη βιομηχανία. Έχει δημοσιεύσει μια σύσταση για την ενεργειακή φτώχεια και έχει διευκολύνει μια κοινή δήλωση για ενισχυμένη προστασία των καταναλωτών μεταξύ των βασικών ενδιαφερομένων στον ενεργειακό τομέα.

Με ένα ισχυρό νομοθετικό πλαίσιο της ΕΕ τώρα σε μεγάλο βαθμό σε ισχύ, τα κράτη μέλη πρέπει να εφαρμόσουν τις κοινές τους δεσμεύσεις και τα εθνικά σχέδια για την ενέργεια και το κλίμα (NECP) αποτελούν βασικό εργαλείο για τον σχεδιασμό και την παρακολούθηση αυτής της διαδικασίας.

Η φετινή Έκθεση παρουσιάζει την πρώτη αξιολόγηση των εκθέσεων προόδου που υποβλήθηκαν από τα κράτη μέλη σχετικά με τα εθνικά τους σχέδια για την ενέργεια και το κλίμα για το 2019, η οποία είναι ζωτικής σημασίας για τον απολογισμό της θέσης της ΕΕ στην υλοποίηση των φιλοδοξιών της για το κλίμα και την ενέργεια.

Η Επιτροπή εξακολουθεί να περιμένει πολλά κράτη μέλη να υποβάλουν τα επικαιροποιημένα NECP τους για να επιτραπεί μια διεξοδική αξιολόγηση έως το τέλος του τρέχοντος έτους για το εάν βρισκόμαστε σε καλό δρόμο για την επίτευξη των αναθεωρημένων στόχων μας για το 2030 και ποια μέτρα θα χρειαστούν για την αντιμετώπιση τυχόν ελλείψεων .

Ήδη τώρα, μπορούμε να δούμε ότι πρέπει να επιταχύνουμε σημαντικά τις ενέργειές μας. Το μερίδιο των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην ακαθάριστη τελική κατανάλωση ενέργειας έφτασε το 21,8% το 2021. Με μέση ετήσια αύξηση 0,67 ποσοστιαίων μονάδων από το 2010, η επίτευξη του νέου στόχου της ΕΕ για το 2030 του 42,5% θα απαιτήσει πολύ ταχύτερη ανάπτυξη τα επόμενα χρόνια.

Οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου συνεχίζουν να μειώνονται σταθερά κάθε χρόνο, αλλά ο ρυθμός πρέπει να επιταχυνθεί, και σχεδόν να τριπλασιαστούν οι ετήσιες μειώσεις, για να επιτευχθούν οι στόχοι μας για το 2030.

Η έκθεση για την κατάσταση της Ενεργειακής Ένωσης υπογραμμίζει τη σημασία της ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας και της βιομηχανικής ηγετικής θέσης της ΕΕ στο νέο παγκόσμιο ενεργειακό πλαίσιο, και ειδικότερα για τη σύναψη νομοθεσίας σχετικά με τον σχεδιασμό της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, τον νόμο περί Net-Zero Industry Act και τον νόμο περί κρίσιμων πρώτων υλών.

Αυτές οι προτάσεις θα συμπληρώσουν τη νομοθεσία «Fit for 55» και θα υποστηρίξουν την ανάπτυξη καθαρών πηγών ενέργειας, δικτύων και σταθερών αγορών σε όλη την Ευρώπη.

Οι διάλογοι καθαρής μετάβασης που ξεκίνησαν πρόσφατα με τη βιομηχανία θα αποτελέσουν σημαντικό εργαλείο για την εφαρμογή της νομοθεσίας και τον εντοπισμό και την αντιμετώπιση σημείων συμφόρησης όπως επενδυτικά εμπόδια ή ελλείψεις δεξιοτήτων.

Η Επιτροπή θα συνεργαστεί επίσης με τα κράτη μέλη για να συνεχίσει τη σταδιακή κατάργηση των επιδοτήσεων ορυκτών καυσίμων το συντομότερο δυνατό, οι οποίες παραμένουν σημαντικό εμπόδιο για τη μετάβαση στην καθαρή ενέργεια και επιβραδύνει τους στόχους μας για το κλίμα.