
Ορισμένοι δυτικοί πολιτικοί και αναλυτές, που ναι μεν δεν δίνουν τον τόνο αλλά έχουν επιρροή, έχουν υποστηρίξει πως η επιθετικότητα της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας προκλήθηκε από την πολιτική επέκτασης του ΝΑΤΟ προς τα ανατολικά τα τελευταία τριάντα χρόνια. Στο βιβλίο της “Not One Inch” η Μαίρη Ελίζ Σαρότ, διακεκριμένη καθηγήτρια Ιστορικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Johns Hopkins, εξετάζει τη διαδικασία διεύρυνσης του ΝΑΤΟ, έπειτα από μια σχολαστική επισκόπηση αρχείων, καθώς και δεκάδες συνεντεύξεις με πολλούς από τους βασικούς πρωταγωνιστές των γεγονότων.
Η Ανατολική Ευρώπη εκτός ΝΑΤΟ;
Θα μπορούσε να υπάρξει μία Ευρώπη σήμερα, όπου οι πρώην χώρες του Συμφώνου της Βαρσοβίας να μην είναι μέλη του ΝΑΤΟ; «Δύσκολα μπορώ να φανταστώ κάτι τέτοιο», λέει η ιστορικός σε συνέντευξη με την Deutsche Welle. «Δεν είμαι πολέμιος της επέκτασης του ΝΑΤΟ προς τα ανατολικά, το αντίθετο μάλιστα. Θεωρώ πως η επέκταση του ΝΑΤΟ προς ανατολάς είναι απολύτως σωστή. Πιστεύω στο δικαίωμα της αυτοδιάθεσης. Στην Τελική Πράξη του Ελσίνκι υπάρχει η λεγόμενη «αρχή του Ελσίνκι», η οποία υπαγορεύει πως κάθε χώρα μπορεί να επιλέγει μόνη της τη στρατιωτική της συμμαχία. Πρόκειται δε για μία πράξη που έχει υπογράψει και η Μόσχα.
ΝΑΤΟ: Ενισχύει την παρουσία του στη Βαλτική μετά τις ζημιές στον αγωγό Balticconnector
Επομένως, τα κράτη της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης είχαν κατά τη γνώμη μου κάθε δικαίωμα να υποβάλουν αίτηση για ένταξη στο ΝΑΤΟ. Το ΝΑΤΟ είχε επίσης κάθε δικαίωμα να τα δεχτεί. […] Λόγω των ανωτέρω δυσκολεύομαι να φανταστώ μια σημερινή Ευρώπη με τις χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης εκτός ΝΑΤΟ. Και δεν θα ευχόμουν κιόλας κάτι τέτοιο».
Η υποτιθέμενη εξαπάτηση της Σοβιετικής Ένωσης
Εκπρόσωποι του κυρίαρχου ρεύματος στη Ρωσία, αλλά και πολλοί στην Ευρώπη, ακόμη και στις Η.Π.Α., ισχυρίζονται πως εκείνη την εποχή η Σοβιετική Ένωση εξαπατήθηκε από τον Τζορτζ Μπους τον πρεσβύτερο και τον Τζέιμς Μπέικερ, οι οποίοι υποτίθεται ότι εγγυήθηκαν τη μη επέκταση του ΝΑΤΟ προς τα ανατολικά.
Ωστόσο, «κάτι τέτοιο δεν τεκμηριώνεται με βάση τις ιστορικές πηγές», τονίζει η Σαρότ, προσθέτοντας πως «αυτό είναι κάτι που αρέσκεται να λέει ο Βλαντιμίρ Πούτιν, προκειμένου να δικαιολογήσει τις φρικαλεότητες που λαμβάνουν χώρα στην Ουκρανία». Όπως εξηγεί η ειδικός, «στην αρχή των διαβουλεύσεων που οδήγησαν στη γερμανική ενοποίηση, υπήρχαν πράγματι τέτοιες σκέψεις – σε θεωρητικό πλαίσιο. Τέτοιες σκέψεις γίνονταν κατά τις διερευνητικές συνομιλίες, όπου το ερώτημα ήταν “Τι θα γινόταν, τι θα συνέβαινε, εάν…;”
Τις λεπτομέρειες για τις προφορικές διαβεβαιώσεις των Δυτικών μπορείτε να διαβάσετε στο βιβλίο μου. Όμως τελικά ίσχυσε αυτό που γράφει η συνθήκη για την ενοποίηση της Γερμανίας, […] όπου αναγνωρίζεται ρητώς το δικαίωμα του ΝΑΤΟ να επεκταθεί και πέραν της γραμμής του μετώπου. Τη συνθήκη αυτή έχει υπογράψει και επικυρώσει και η Μόσχα. Και μάλιστα έλαβε και χρήματα γι’ αυτό! […] Όμως αυτό δεν το αναφέρει ποτέ ο Πούτιν. Αντιθέτως, εστιάζει στις αρχικές θεωρητικές σκέψεις και ξεχνάει τι πραγματικά συνέβη στο τέλος».
Είναι όλες οι χώρες του ΝΑΤΟ δημοκρατικές;
Στην ιδρυτική Συνθήκη της Ουάσιγκτον του 1949 αποφασίστηκε πως το ΝΑΤΟ δεν θα αποτελεί απλώς μία συμμαχία κρατών, αλλά πως αυτή θα βασίζεται σε συγκεκριμένες αξίες, όπως είναι μεταξύ άλλων και αυτές της δημοκρατίας. Σήμερα χώρες όπως η Ουγγαρία, η Πολωνία και η Τουρκία παραβιάζουν τις εν λόγω αρχές σύμφωνα με πολλούς ειδικούς.
Όμως, «η Συνθήκη της Ουάσινγκτον ορίζει απλώς ότι οι χώρες πρέπει να συμμερίζονται τις δημοκρατικές αξίες», επισημαίνει η Σαρότ. Επιπλέον, ιδιαιτέρως ενδιαφέρουσα είναι και η διαπίστωση πολλών ερευνητών πως τελικά «ο εκδημοκρατισμός δεν προωθείται μέσω της ένταξης στο ΝΑΤΟ, αλλά από την ίδια την επιδίωξη της ένταξης στη συμμαχία. Επομένως, όταν οι χώρες επιδιώκουν να ενταχθούν σε αυτή, έχουν τότε κίνητρο να γίνουν πιο δημοκρατικές, προκειμένου να γίνουν δεκτές ως μέλη».
Deutsche Welle
Αλεξάντερ Αντρέεφ
Επιμέλεια: Γιώργος Πασσάς
Η Μαίρη Ελίζ Σαρότ κατέχει τη διακεκριμένη έδρα Kravis στο τμήμα Ιστορικών Σπουδών στη Σχολή Προηγμένων Διεθνών Σπουδών (SAIS) του Πανεπιστημίου Johns Hopkins στην Ουάσινγκτον. Η διακεκριμένη καθηγήτρια έχει συγγράψει έξι βιβλία, μεταξύ των οποίων και το “Not One Inch: America, Russia, and the Making of Post-Cold War Stalemate”, το οποίο τιμήθηκε με το Pushkin House Prize (2022) και το βραβείο Arthur Ross (2022, Ασημένιο Μετάλλιο) και ήταν υποψήφιο για το Βραβείο Cundill και το Duke of Westminster’s Medal. Η Σαρότ είναι απόφοιτος του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ και ολοκλήρωσε το διδακτορικό της στην Ιστορία στο Πανεπιστήμιο Γέιλ.


Latest News

ΚΕΦΙΜ: Τα προβλήματα από το ισχύον θεσμικό πλαίσιο περί ευθύνης υπουργών – Οι τρόποι επίλυσης
Τα βασικά συμπεράσματα της μελέτης του ΚΕΦΙΜ

Σε μία πλατφόρμα όλες οι διαθήκες
Για πρώτη φορά δημιουργείται ηλεκτρονικό μητρώο για ιδιόγραφες διαθήκες - Για ταχύτητα, ασφάλεια, μυστικότητα και αποσυμφόρηση δικαστηρίων μιλάει η πρόεδρος του Συμβολαιογραφικού Συλλόγου Αθηνών

Τα ήξεις αφήξεις του Ντόναλντ Τραμπ
Προχθές τα είχε με τον Πούτιν, μετά επιτέθηκε ξανά στον Ζελένσκι ενώ την ίδια στιγμή δηλώνει πως ενδεχομένως να διεκδικήσει τρίτη θητεία παρά τα όσα λέει το αμερικανικό Σύνταγμα

Οι γυναίκες έχουν το λόγο - Καμπάνια του ΣΕΛΠΕ
Οι γυναίκες δεν περιμένουν να πάρουν θέση-την διεκδικούν-την δημιουργούν-την κατακτούν -Tο μήνυμα του Συνδέσμου Επιχειρήσεων Λιανικής Πώλησης Ελλάδας(ΣΕΛΠΕ)

Ποια ξένα πανεπιστήμια κατέθεσαν αίτηση για ίδρυση παραρτημάτων στην Ελλάδα
Τα 12 φαίνεται ότι έχουν φτάσει τα ξένα πανεπιστήμια που έχουν καταθέσει αίτηση για ίδρυση παραρτημάτων στην Ελλάδα – Πώς γίνεται η αξιολόγηση

MEGA: Στην κορυφή της τηλεθέασης και τον Μάρτιο
To MEGA αναδείχτηκε κορυφαίος σταθμός στην ελληνική τηλεόραση για το σύνολο του Α’ τριμήνου του 2025.

Διπλή αναβάθμιση της Πειραιώς από την DBRS - Σε BBB, σταθερό το outlook
Η αναβάθμιση 2 βαθμίδων και η σταθερή τάση αντικατοπτρίζουν τις ισχυρές και συνεχείς βελτιώσεις στην κερδοφορία και το προφίλ κινδύνου του Ομίλου

Μητσοτάκης: Ο κατώτατος μισθός θα είναι στα 950 ευρώ το 2027
«Στηρίζουμε σταθερά και στο πλαίσιο των δυνατοτήτων το διαθέσιμο εισόδημα όλων των πολιτών», τόνισε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης κατά την επίσκεψή του στο υπουργείο Εργασίας

Ζημιές από τις πλημμύρες σε Πάρο και Μύκονο
Σοβαρά προβλήματα προκάλεσε η κακοκαιρία στην Μύκονο και την Πάρο, με τις πλημμύρες να αφήνουν πίσω τους σοβαρές ζημιές

«Δεν αστειεύομαι» – Ο Ντόναλντ Τραμπ, το Σύνταγμα και τα σχέδια για μια τρίτη προεδρική θητεία
Παρά το συνταγματικό όριο, ο Ντόναλντ Τραμπ και υποστηρικτές του μιλούν ήδη όλο και πιο συχνά για το πώς ο Αμερικανός νυν θα μπορούσε να παραμείνει στην εξουσία μετά το 2028