Ελληνική οικονομία: Το καυτό δίμηνο για τον προϋπολογισμό

Ένα καυτό δίμηνο απομένει για την ολοκλήρωση του φετινού προϋπολογισμού, με την κυβέρνηση να έρχεται αντιμέπωτη με μια σειρά ζητημάτων, τα οποία αποτελούν εκκρεμότητα και ενδέχεται να αποτελέσουν πιθανούς κινδύνους.

Πρώτα από όλα  η ακρίβεια παραμένει σημαντικό «αγκάθι» , το οποίο δεν έχει αντιμετωπιστεί επαρκώς από την κυβέρνηση. Το ζήτημα είναι ότι τα δημοσιονομικά περιθώρια στενεύουν, με την κυβέρνηση να έχει θέσει ως στόχο την επίτευξη πρωτογενούς πλεονάσματος της τάξης του 1,1% για το 2023.

Ελληνική οικονομία: Τα «αγκάθια» του πληθωρισμού και της ακριβής στέγασης

Συνεπώς, σε οποιαδήποτε αναταραχή, το ενδεχόμενο ανταπόκρισης από την κυβέρνηση καθίσταται περιορισμένο. Αρκεί να επισημανθεί ότι η καταστροφή στη Θεσσαλία λόγω Daniel προκάλεσε τη διακοπή του Market Pass για όλη την ελληνική επικράτεια, εκτός των πληγεισών περιοχών, συμπεριλαμβανομένου και του Έβρου εξαιτίας των πυρκαγιών).

Οι συνέπειες του πολέμου

Υπό εξέταση ζήτημα και για τις οικονομικές συνέπειές του αποτελεί ο πόλεμος στη Γάζα, καθώς και τα σενάρια που επεξεργάζεται η κυβέρνηση. Λίγο έως πολύ, η κατεύθυνση είναι ίδια πιο ακριβό πετρέλαιο, υψηλότερος πληθωρισμός και χαμηλότερη ανάπτυξη.

Βέβαια, το προηγούμενο εξαρτάται και από τη διάρκεια αλλά και από το σενάριο να υπάρξει και εμπλοκή άλλων χωρών. Οι διαφορές είναι στην ένταση καθότι όσο εξαπλώνεται η σύγκρουση, τόσο οι επιπτώσεις του πολέμου θα γίνονται παγκόσμιες, αντί για περιφερειακές.

Σε όλα τα παραπάνω θα πρέπει να προστεθεί και η συνέχιση του πολέμου στην Ουκρανία, με όλες τις συνέπειες που συνεπάγεται αυτό.

Ποσοτικοποίηση των σεναρίων όσον αφορά τις οικονομικές επιπτώσεις από το νέο πολεμικό μέτωπο στη Μέση Ανατολή δεν έχει γίνει ακόμη από το οικονομικό επιτελείο.

Το παραπάνω συνεπάγεται ότι θα υπάρξουν συνθήκες πίεσης καθότι μειώνονται πολύ οι πιθανότητες για λήψη θετικών μέτρων, σε περίπτωση που χρειαστεί, όπως για παράδειγμα φέτος με τις καταστροφές από πλημμύρες και πυρκαγιές. Την ίδια στιγμή, ο πληθωρισμός συνεχίζει να υφίσταται και οι οι τιμές να αυξάνονται, κάτι το οποίο λειτουργεί προσθετικά με αρνητικό τρόπο για τους πολίτες.

Για τον Νίκο Βέττα, Γενικό Διευθυντή ΙΟΒΕ και καθηγητή στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, «τα επόμενα χρόνια θα ζήσουμε συστηματικά σε υψηλότερο πληθωρισμό», κάτι το οποίο βάζει σε νέες βάσεις τα τεκταινόμενα αλλά και τα μελλούμενα.

Η υπέρβαση

Πάντως, μέχρι στιγμή η εκτέλεση του φετινού προϋπολογισμού υλοποιείται συνοδευόμενη από υπέρβαση στόχων.

Είναι χαρακτηριστικό ότι συνεχίζεται η υπέρβαση των φορολογικών εσόδων του προϋπολογισμού, εξαιτίας και της εκτεταμένης ακρίβειας, η οποία πλήττει τους πολίτες. Ενδεικτικό είναι το γεγονός της υπέρβασης των εσόδων από ΦΠΑ σε σχέση με τον στόχο αγγίζει τα 779 εκατ. Ευρώ στο εννιάμηνο.

Ωστόσο, τα φορολογικά έσοδα πέρασαν κάτω από τον πήχη τον Σεπτέμβριο, κάτι που σημαίνει ότι υπάρχει μεγάλη δοκιμασία των αντοχών των πολιτών.

Ωστόσο, τα 5,987 δισ. Ευρώ άγγιξε το πρωτογενές πλεόνασμα, έναντι στόχου για 2,436 δισ. ευρώ και πρωτογενούς πλεονάσματος 52 εκατ. ευρώ για την ίδια περίοδο το 2022.

Σύμφωνα με τα τελικά στοιχεία του υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, τα έσοδα από φόρους ανήλθαν σε 44.916 δισ. ευρώ, αυξημένα κατά 3,089 δισ. ευρώ ή 7,4% έναντι του στόχου που έχει περιληφθεί στην εισηγητική έκθεση του Προϋπολογισμού 2023.

Το «καμπανάκι» του Σεπτεμβρίου και η κατανάλωση

Το «καμπανάκι» για τα δημοσιονομικά που σχετίζονται με νέες παροχές και μέτρα στήριξης σήμανε τον Σεπτέμβριο.

Τα κρατικά έσοδα προβλημάτισαν κατά τον συγκεκριμένο μήνα αφού, παρά την υψηλή τουριστική κίνηση, καθώς στα κρατικά ταμεία δεν μπήκαν παραπάνω από 5,646 δισ. ευρώ (συνολικά κρατικά έσοδα) μειωμένα έναντι του μηνιαίου στόχου κατά 250 εκατ. ευρώ ή 4,42%. Ειδικά οι εισπράξεις από φόρους, ανήλθαν σε 5,078 δισ. ευρώ, μειωμένες κατά 255 εκατ. ευρώ ή 4,8% έναντι του στόχου.

Η υστέρηση δικαιολογείται εν μέρει μόνον, επειδή όταν κατατέθηκε προς ψήφιση στη Βουλή πριν ένα χρόνο ο τρέχων Κρατικός Προϋπολογισμός, ο προγραμματισμός του υπουργείου Οικονομικών τότε ήταν ότι μετά την υποβολή και εκκαθάριση των φετινών δηλώσεων εισοδήματος, ο φόρος φυσικών προσώπων θα έπρεπε να εισπραχθεί σε 3 διμηνιαίες δόσεις, κατά τους μήνες Ιούλιο, Σεπτέμβριο και Νοέμβριο.

Πάντως, σε όλους τους έμμεσους φόρους που εισπράττονται κάθε μήνα και επιβάλλονται σε προϊόντα και υπηρεσίες, παρατηρείται υστέρηση, κάτι που ενδεχομένως να οδηγεί στο συμπέρασμα ότι υπάρχει κάμψη της κατανάλωσης. άλλωστε, η κυβέρνηση αναμένει πτώση της ιδιωτικής κατανάλωσης από το 2,5% φέτος στο 1,6% του χρόνου.

Εν αναμονή της Fitch

Την ίδα στιγμή, η κυβέρνηση αναμένει και θετικές εξελίξεις, οι οποίες συνδέονται με τη δημοσιονομική πειθαρχία, όπως η επανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας και από τον οίκο Fitch.

Η αναβάθμιση από την S&P του ελληνικού χρεοστασίου και της ελληνικής οικονομίας σε επενδυτική βαθμίδα ουσιαστικά ολοκληρώνει τον κύκλο των προσπαθειών που ξεκίνησαν από την έξοδο των μνημονίων το 2018 μέχρι και σήμερα για την ελληνική οικονομία.

Η αξιολόγηση της 1ης Δεκεμβρίου από την Fitch θεωρείται από πολλούς πλέον ως μία τυπική διαδικασία, καθότι σπανίως κάποιος οίκος αξιολόγης εκ των των 3 μεγαλυτερων διαφοροποιείται από τους υπόλοιπους.

Σύμφωνα με την JP Morgan, η αξιολόγηση της Fitch για την Ελλάδα (τρέχουσα αξιολόγηση BB+ stable outlook) την 1η Δεκεμβρίου θα είναι κρίσιμη, με τον αμερικανικό οίκο να αναμένει και την ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδα από τη Fitch.

Ως προς τα ελληνικά ομόλογα, η JP Morgan εκτιμά πως το spread έναντι του γερμανικού 1ετούς θα υποχωρήσει στις 135 μονάδες βάσης μέχρι το τέλος του τρέχοντος έτους και έπειτα θα κινηθεί προς τις 130 μονάδες βάσης, όπου και παραμείνει για αρκετό καιρό.

Σε ό,τι αφορά το μακροοικονομικό σκηνικό, η JP Morgan διατηρεί σταθερή την εκτίμησή της για μια ανάπτυξη στην Ελλάδα της τάξεως του 2,4% για φέτος, ενώ αναμένει πως ο πληθωρισμός θα υποχωρήσει στο 4,2%, με το έλλειμμα του προϋπολογισμού στο 1,3%, το πρωτογενές πλεόνασμα στο 1,9% και το δείκτη χρέους προς ΑΕΠ στο 160%.

Όλα τα παραπάνω θεωρούνται ως κάτι θετικό για την πορεία της ελληνικής οικονομίας.