Μπαγκλαντές: Μαζικές απεργίες στα εργοστάσια ρούχων των H&M, Gap και Inditex

Σε μαζικές απεργιακές κινητοποιήσεις έχουν κατέλθει οι εργάτες σε έναν από τους χειρότερα αμειβόμενους βιομηχανικούς κλάδους παγκοσμίως. Ο λόγος για τους εργαζόμενους στην κλωστοϋφαντουργία του Μπαγκλαντές, όπου και παράγονται ρούχα για γνωστές δυτικές μάρκες όπως οι H&M, Gap και Inditex.

Rana Plaza: 10 χρόνια από την κατάρρευση του εργοστασίου με τους 1.100 νεκρούς – Οι αλλαγές στο Μπαγκλαντές

Σύμφωνα με τη Wall Street Journal, οι εργάτες ενδυμάτων στο Μπαγκλαντές κερδίζουν μόλις 3 δολάρια την ημέρα ή περίπου 75 δολάρια το μήνα. Τις τελευταίες ημέρες, δεκάδες χιλιάδες αρνήθηκαν να εργαστούν, ζητώντας να αυξηθεί ο κατώτατος μισθός σχεδόν στο τριπλάσιο ποσό. Οι διαδηλώσεις έχουν πάρει διαστάσεις, με πυρπόληση εργοστασίων και επιθέσεις σε μηχανές. Λόγω των απεργιών, σταμάτησε η λειτουργία περίπου τριακοσίων εργοστασίων.

Ο πυρήνας των αιτημάτων, δηλαδή το αίτημα για υψηλότερους μισθούς που να επιτρέπουν στους εργάτες να εξασφαλίσουν τα στοιχειώδη, έστω, προς το ζην, έχει τύχει ευρείας υποστήριξης, μεταξύ άλλων από κολοσσούς της μόδας όπως η H&M, η Gap και της Inditex, μητρική της Zara, οι οποίες προμηθεύονται προϊόντα από τη χώρα. Ωστόσο, όπως επισημαίνει η WSJ, κανείς δεν μπορεί να συμφωνήσει για το ποιος πρέπει να πληρώσει το λογαριασμό.

Υπέρ των αυξήσεων, αλλά…

Οι ιδιοκτήτες εργοστασίων στο Μπαγκλαντές λένε ότι για να μπορέσουν να αυξήσουν τους μισθούς σε μεγάλο βαθμό, οι δυτικές μάρκες που είναι οι κορυφαίοι αγοραστές τους πρέπει να πληρώνουν περισσότερα για τα ρούχα που παραγγέλνουν. Αν και τα μεγάλα ονόματα της μόδας υποστηρίζουν δημοσίως υψηλότερες αμοιβές, στην πράξη δυσκολεύονται όταν το κόστος αυξάνεται και απειλούν να μεταφέρουν τις παραγγελίες τους σε άλλες χώρες, δήλωσε ο Faruque Hassan, πρόεδρος της Ένωσης Κατασκευαστών και Εξαγωγέων Ενδύματος του Μπαγκλαντές.

Σε επιστολή του στα τέλη Σεπτεμβρίου, ο Hassan προέτρεψε την Αμερικανική Ένωση Ένδυσης και Υπόδησης, έναν βιομηχανικό φορέα, να πείσει τις μάρκες και τους λιανοπωλητές ρούχων να αυξήσουν τις τιμές για τις παραγγελίες ενδυμάτων. «Αυτό είναι σημαντικό για την ομαλότερη μετάβαση σε μια νέα μισθολογική κλίμακα», έγραψε, λέγοντας ότι τα εργοστάσια βρίσκονται σε μια «εφιαλτική κατάσταση», αντιμετωπίζοντας την αδύναμη παγκόσμια ζήτηση.

Μέρος του προβλήματος είναι ότι οι διεθνείς μάρκες ένδυσης βρίσκονται επίσης υπό πίεση και παλεύουν με τον σκληρό ανταγωνισμό, δήλωσε η Rubana Huq, πρόεδρος του Mohammadi Group, ενός ομίλου του Μπαγκλαντές που προμηθεύει πολλές από αυτές. «Κάθε φορά που ζητάμε έστω και 1 σεντ [περισσότερο] από τον αγοραστή, είναι πολύ δύσκολο να λάβουμε την υποστήριξή τους», είπε.

Το συμβούλιο κατώτατου μισθού του Μπαγκλαντές διεξάγει διαπραγματεύσεις στις οποίες συμμετέχουν εκπρόσωποι τόσο των εργαζομένων όσο και της βιομηχανίας για να καταλήξουν σε έναν νέο κατώτατο μισθό για τους εργαζόμενους στα ενδύματα. Οι ιδιοκτήτες εργοστασίων λένε ότι αν ικανοποιηθούν τα αιτήματα των εργαζομένων για έναν ελάχιστο μηνιαίο μισθό περίπου 205 δολαρίων, το Μπαγκλαντές θα χάσει το ανταγωνιστικό του πλεονέκτημα. Η πρότασή τους για κατώτατο μισθό 95 δολαρίων απορρίφθηκε ως ανεφάρμοστη από την κυβέρνηση.

Φτώχεια και εξαθλίωση

Οι δυτικές μάρκες λένε ότι υποστηρίζουν την αύξηση του κατώτατου μισθού, αν και οι περισσότερες δεν έχουν πει κατά πόσο. Οι εργαζόμενοι που ράβουν ρούχα για λογαριασμό τους συχνά κερδίζουν σημαντικά περισσότερα από τον κατώτατο μισθό, αλλά πολύ λιγότερα από αυτά που ζητούν τα συνδικάτα και από αυτά που διεθνείς οργανισμοί που συγκρίνουν τα πρότυπα των μισθών διαβίωσης θεωρούν ότι είναι αρκετά.

Ο Hamim Shikder, ένας χειριστής ραπτικής που συμμετείχε στις διαδηλώσεις, λέει ότι τα περίπου 125 δολάρια το μήνα που κερδίζει -μετά από 50 ώρες υπερωριακής απασχόλησης- τα ξοδεύει για τα δίδακτρα του σχολείου του γιου του, καθώς και για τα ολοένα και πιο ακριβά είδη διατροφής και άλλα είδη πρώτης ανάγκης. Όταν η σύζυγός του αρρώστησε πρόσφατα από δάγκειο πυρετό, χρειάστηκε να δανειστεί χρήματα για να πληρώσει τα νοσήλια. «Όποιο ποσό κι αν πάρω, πρέπει να το ξοδέψω», λέει.

Όπως αναφέρει η WSJ, εκπρόσωπος της H&M δήλωσε ότι η εταιρεία υποστηρίζει έναν νέο κατώτατο μισθό για την κάλυψη των δαπανών διαβίωσης των εργαζομένων και των οικογενειών τους. Αρνήθηκε ωστόσο να πει αν η H&M θα πληρώσει υψηλότερες τιμές για να διευκολύνει τους υψηλότερους μισθούς, παραπέμποντας σε έγγραφο που αναφέρεται στις πρακτικές αγορών της το οποίο δείχνει ότι η εταιρεία διαθέτει μηχανισμό που επιτρέπει τη βελτίωση των μισθών να αντικατοπτρίζεται στην τιμή που προσφέρεται στα εργοστάσια.

Εκπρόσωπος της Inditex υπενθύμισε πρόσφατες δημόσιες δηλώσεις που έκανε σχετικά με τις δεσμεύσεις της για την υποστήριξη ενός βιώσιμου μισθού για τους εργαζόμενους στην αλυσίδα εφοδιασμού της. Η Gap δεν απάντησε σε αίτημα για σχολιασμό.

Γρήγορη μόδα και χαμηλοί μισθοί

Όπως σχολιάζει το αμερικανικό έντυπο, το μοντέλο γρήγορης μόδας των δυτικών εμπορικών σημάτων βασίζεται στους χαμηλούς μισθούς στις χώρες της Ασίας. Οι μάρκες ανταγωνίζονται για να παραδώσουν τα ρούχα όσο το δυνατόν φθηνότερα, πιέζοντας τα εργοστάσια να δεχτούν χαμηλές τιμές. Τα εργοστάσια με τη σειρά τους πιέζουν τους εργαζόμενους για τους μισθούς. Αυτές οι προκλήσεις σε ολόκληρη τη βιομηχανία μεγεθύνονται στο Μπαγκλαντές, το οποίο είναι ο σημαντικότερος παραγωγός ενδυμάτων με το χαμηλότερο κόστος στον κόσμο.

Τα στοιχεία που παρέχει η H&M δείχνουν ότι πέρυσι οι περίπου 600.000 εργαζόμενοι του Μπαγκλαντές στην αλυσίδα εφοδιασμού της H&M κέρδιζαν κατά μέσο όρο 134 δολάρια τον μήνα. Αυτό είναι πάνω από τον κατώτατο μισθό, αλλά λιγότερο από το μισό των 293 δολαρίων το μήνα που κέρδιζαν οι εργάτες στην Καμπότζη. Η Καμπότζη είναι φτωχότερη κατά κεφαλήν από το Μπαγκλαντές, αλλά έχει σημαντικά υψηλότερο κατώτατο μισθό για τους εργάτες ενδυμάτων, κοντά στα επίπεδα που ζητούν οι Μπαγκλαντεσιανοί.

Οι εργαζόμενοι της H&M στην Ινδία κέρδιζαν 10% υψηλότερους μισθούς από τους αντίστοιχους του Μπαγκλαντές, σύμφωνα με τα στοιχεία. Η H&M προμηθεύεται πολύ περισσότερα ρούχα από το Μπαγκλαντές απ’ ό,τι από την Ινδία ή την Καμπότζη.

Η γερμανική εταιρεία κατασκευής υποδημάτων και ενδυμάτων Puma δήλωσε στην ετήσια έκθεσή της για το 2022 ότι οι μισθοί που κατέβαλαν οι προμηθευτές της στους εργαζόμενους στο Μπαγκλαντές ήταν πολύ πάνω από τον κατώτατο μισθό, αλλά παρέμεναν μόλις στο 70% αυτού που ένας τρίτος οργανισμός είχε εκτιμήσει ότι αποτελεί έναν αξιοπρεπή μισθό διαβίωσης. Σε ορισμένα άλλα κέντρα παραγωγής της Puma, όπως η Καμπότζη και το Βιετνάμ, ο μέσος μισθός υπερέβαινε το κριτήριο του μισθού διαβίωσης.