Τι είναι η ποινή της μητρότητας

Μια από τις πιο ενδιαφέρουσες έννοιες -και σχετικά άγνωστες στο ελληνικό κοινό- είναι η «ποινή της μητρότητας», έννοια η οποία αναφέρεται στον αρνητικό αντίκτυπο που έχει η απόκτηση παιδιών στην καριέρα των γυναικών και στις μισθολογικές τους προοπτικές. Συνήθως περιλαμβάνει καταστάσεις, όπως μειωμένες ευκαιρίες επαγγελματικής εξέλιξης, μειωμένες μισθολογικές απολαβές, καθώς και αυξημένη αντιμετώπιση δυσκολιών στην εξισορρόπηση της εργασιακής ζωής και των οικογενειακών ευθυνών. Το φαινόμενο αυτό είναι αποτέλεσμα των υφιστάμενων κοινωνικών προκαταλήψεων για τους έμφυλους ρόλους, όπως επίσης και των εργασιακών πολιτικών που θέτουν τις γυναίκες σε μειονεκτική θέση, οι οποίες φυσικά διαφέρουν ανάλογα με το πολιτισμικό, νομικό και οικονομικό πλαίσιο.

ΔΥΠΑ: Επεκτείνεται το επίδομα μητρότητας σε αυτοαπασχολούμενες και αγρότισσες

Πρόκειται για ένα θέμα ιδιαίτερης σημασίας στο πλαίσιο της συζήτησης για την έμφυλη ισότητα και την εξισορρόπηση της εργασιακής και οικογενειακής ζωής.

Ένας σημαντικός αριθμός ερευνητών έχουν συμβάλει σημαντικά στην ευρύτερη κατανόηση του φαινομένου, μέσω επιστημονικών άρθρων, επιστημονικών μελετών και εκθέσεων. Ιδιαίτερα σημαντική είναι η συμβολή των παρακάτω ερευνητριών:

• Shelley Correll, Καθηγήτρια Κοινωνιολογίας του Stanford University,

• Michelle Budig, Καθηγήτρια Κοινωνιολογίας του University of Massachusetts Amherst και, φυσικά,

• Claudia Goldin, Καθηγήτρια Οικονομικών του Harvard University και κάτοχος του Βραβείου Νόμπελ Οικονομικών Επιστημών για το 2023.

Οι παραπάνω ερευνήτριες έχουν συμβάλει σημαντικά στην ενημέρωση του κοινού σχετικά με τις προκλήσεις που καλούνται να αντιμετωπίσουν οι εργαζόμενες μητέρες, προασπίζοντας παράλληλα την υιοθέτηση πολιτικών και την προώθηση αλλαγών στην υφιστάμενη κουλτούρα, με τελικό στόχο την αποτελεσματική αντιμετώπιση της ποινής της μητρότητας.

Πιο συγκεκριμένα, μεταξύ των πιο σημαντικών ευρημάτων των μελετών των αναφερόμενων ερευνητριών, συμπεριλαμβάνονται τα παρακάτω:

1. Μισθολογικό χάσμα: Οι εργαζόμενες μητέρες συχνά βιώνουν μία σημαντική μείωση των εισοδημάτων τους σε σχέση με τις εργαζόμενες που δεν έχουν παιδιά. Το μισθολογικό αυτό χάσμα μπορεί να οφείλεται σε διάφορους παράγοντες, όπως οι μειωμένες ώρες εργασίας, τα διαλείμματα κατά τη διάρκεια της επαγγελματικής τους σταδιοδρομίας και τα έμφυλα στερεότυπα που βιώνουν και θέτουν εμπόδια στην πρόσληψη και προαγωγή τους.

2. Προκαταλήψεις και στερεότυπα: Οι διακρίσεις και οι προκαταλήψεις που βιώνουν οι γυναίκες στον εργασιακό χώρο εκφράζονται, μεταξύ άλλων, μέσω της πεποίθησης των εργοδοτών ότι οι εργαζόμενες μητέρες είναι λιγότερο αφοσιωμένες στη δουλειά τους, με αποτέλεσμα οι τελευταίες να χάνουν σημαντικές ευκαιρίες για επαγγελματική εξέλιξη.

3. Επαγγελματικός διαχωρισμός: Οι γυναίκες πολλές φορές απασχολούνται σε χαμηλόμισθες θέσεις εργασίας και θέσεις μειωμένης απασχόλησης προκειμένου να ανταπεξέλθουν στις οικογενειακές τους υποχρεώσεις, με αποτέλεσμα να διευρύνεται το υπάρχον έμφυλο μισθολογικό χάσμα.

4. Μακροπρόθεσμος αντίκτυπος: Η ποινή της μητρότητας μπορεί να έχει μακροπρόθεσμο αντίκτυπο στην καριέρα των γυναικών, όπως μειωμένες αμοιβές κατά τη διάρκεια του εργασιακού τους βίου, μειωμένες αποταμιεύσεις για τη συνταξιοδότηση και μειωμένες δυνατότητες επαγγελματικής εξέλιξης.

5. Επιπτώσεις στη χάραξη πολιτικών: Οι έρευνες έχει υπογραμμίσει την ανάγκη σχεδιασμού πολιτικών, όπως αμειβόμενες γονικές άδειες, οικονομικά προσιτή φροντίδα για τα παιδιά και υιοθέτηση μέτρων για την καταπολέμηση της διάκρισης κατά των γυναικών στον εργασιακό χώρο, με τελικό στόχο τη μείωση του αρνητικού αντίκτυπου της ποινής της μητρότητας.

6. Διαθεματικότητα: Η ποινή της μητρότητας διαφέρει ανάλογα με τη φυλή, την εθνικότητα και την κοινωνικοοικονομική θέση, με αποτέλεσμα οι γυναίκες που προέρχονται από περιθωριοποιημένα στρώματα της κοινωνίας να αντιμετωπίζουν ακόμα πιο σύνθετες προκλήσεις.

Τα παραπάνω ευρήματα αναδεικνύουν τις σύνθετες και επίμονες προκλήσεις που οι γυναίκες αντιμετωπίζουν στον εργασιακό χώρο, ενώ τονίζουν τη σημασία της αποτελεσματικής τους αντιμετώπισης μέσω στοχευμένων μεταρρυθμίσεων, καθώς και της αλλαγής της ευρύτερης κοινωνικής κουλτούρας γύρω από τους έμφυλους ρόλους.

Το θέμα αυτό είναι βέβαια άμεσα συνδεδεμένο και με το δημογραφικό πρόβλημα, μία ίσως από τις σημαντικότερες προκλήσεις των δυτικών κοινωνιών και ιδιαίτερα της χώρας μας.

Η Αφροδίτη Σταθοπούλου είναι: Υποψήφια Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Πειραιώς, Τμήμα Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων, Επιστημονική Συνεργάτιδα του Ινστιτούτου Χρηματοοικονομικού Αλφαβητισμού