Συνεισφορά της Κουλτούρας της Επιχείρησης στο Σύγχρονο Μάνατζμεντ

Η κουλτούρα χαρακτηρίζει την επιχείρηση και τη διακρίνει από τις άλλες στον τρόπο αντίδρασης στις τρέχουσες καταστάσεις της εταιρικής ζωής. Οποιοσδήποτε παρατηρητής επιχειρήσεων μπορεί να «νιώσει» την κουλτούρα, την πρωτοτυπία, την ιδιαιτερότητα μιας επιχείρησης. Εάν η έννοια της κουλτούρας είναι μια σαφής έννοια για όλους, πρέπει να είμαστε σε θέση να την περιγράψουμε. Το πρώτο ερώτημα που τίθεται από την κουλτούρα είναι αυτό της μεθόδου περιγραφής της.

Ένα άλλο ερώτημα αφορά τη χρησιμότητά της για το μάνατζμεντ: είναι ένας πόρος για την αντιμετώπιση των προβλημάτων που αντιμετωπίζει η επιχείρηση κατά την ανάπτυξη και εφαρμογή της στρατηγικής της, την υποχρέωσή της να δημιουργεί προστιθέμενη αξία και να διασφαλίζει την ανάπτυξή της; Σε τί χρησιμεύει η κουλτούρα;

Εμφάνιση και εξέλιξη

Με ένα άρθρο του Business Week του 1980 αρχίζει η αναγνώριση γενικά η επιτυχία αυτής της έννοιας στα μέσα ενημέρωσης. Έκτοτε, όλα τα περιοδικά του μάνατζμεντ αναφέρονται στην έννοια της κουλτούρας.

Μέσα στις επιχειρήσεις οι έννοιες «να αλλάξουμε την κουλτούρα», «ας διατηρήσουμε την κουλτούρα μας», έχουν γίνει συνθήματα όπως «η βιώσιμη ανάπτυξη», «η υπηρεσία», ή  «ο σεβασμός των δικαιωμάτων των εργαζομένων».

Αυτή η επιτυχία μπορεί να εξηγηθεί από τις ανάγκες του μάνατζμεντ, αλλά ακόμη περισσότερο επειδή ο όρος έχει θετική χροιά. Ωστόσο, η κουλτούρα καλύπτει πολύ διαφορετικές πραγματικότητες και ορισμούς. Οι Kroeber και Kluckholm (1952) σημείωσαν 164 ορισμούς.

Για μερικούς, η κουλτούρα αντιπροσωπεύει τις συνήθειες και τα σύμβολα που αποτελούν τις παραξενιές κάθε ανθρώπινης κοινωνίας, για άλλους, είναι το όραμα, το σύστημα αξιών των μάνατζερ, ακόμη και οι κώδικες αποτελεσματικής συμπεριφοράς. Για κάποιους είναι η ταυτότητα και η κοινή λογική που χτίζεται μέσα στο κοινωνικό σώμα, μια πολύτιμη αλλά αόριστη έννοια, αυτός είναι ίσως ο ιδιαίτερος λόγος για την επιτυχία της κουλτούρας.

Και όμως, ο κόσμος του μάνατζμεντ, μέσα στις σχολές και τις εταιρείες συμβούλων του, χαρακτηρίζεται επίσης από μια βαθιά κίνηση ομογενοποίησης, τυποποίησης των πινάκων αξιολόγησης, τρόπων συλλογισμού, οργανωτικών μορφών και ιδεών που αναπτύσσονται ως προς την έννοια της κουλτούρας.

Μια έννοια δεν αναδύεται ποτέ τυχαία. Η κουλτούρα είναι μια μόδα και αυτό ενισχύει περαιτέρω το ενδιαφέρον που πρέπει να έχουμε για αυτήν.

Συμπερασματικά, η κουλτούρα δεν καθιστά τις άλλες προσεγγίσεις μη χρήσιμες εξαντλώντας την πολυπλοκότητα των οργανωσιακών καταστάσεων. Είναι μια προσέγγιση μεταξύ άλλων με τα ενδιαφέροντα και τους περιορισμούς της. Οποιαδήποτε ερευνητική εργασία για την κουλτούρα της επιχείρησης συνίσταται στην προσέγγιση του θέματος με γνώση του πλαισίου και των ορίων του, χωρίς να παραβλέπεται ότι τα προβλήματα του μάνατζμεντ δεν είναι «της κουλτούρας», αλλά η κουλτούρα πρέπει, ει δυνατόν, να είναι ένα μέσο για τη διευκόλυνση της λύσης.

Του καθηγητή Κωνσταντίνου Ζοπουνίδη, Ακαδημαϊκού Βασιλική Ακαδημία Οικονομικών & Χρηματοοικονομικών, Βασιλική Ευρωπαϊκή Ακαδημία των Διδακτόρων, Επίτιμου Δρ. ΑΠΘ, Πολυτεχνείο Κρήτης & Audencia Business School, France, CIHEAM – International Center for Advanced Mediterranean Agronomic Studies, France, Greece