Το ερώτημα του Greedflation: Τι μάθαμε από τον «πληθωρισμό της απληστίας»;

Καθώς οι τιμές αυξάνονταν, κάποιοι έστρεψαν το δάχτυλο στους κερδοσκόπους. Και πυροδότησαν μια έντονη συζήτηση, η οποία μαζί με τον πληθωρισμό έχει αρχίσει να υποχωρεί. Έχοντας σύμμαχο τον χρόνο και τα δεδομένα, τι μάθαμε για τον «πληθωρισμό της απληστίας» (greedflation);

Οι αρνητές υποστηρίζουν ότι, αν θέλουμε να εξηγήσουμε τις αυξήσεις των τιμών, αρκεί να επισημάνουμε την πανδημία, τον πόλεμο στην Ουκρανία και την κυβερνητική υποστήριξη. Δεν χρειαζόμαστε μια ιστορία για τα κακά μονοπώλια, που συσσωρεύουν δύναμη και μετά ξαφνικά εξοντώνουν ανυποψίαστους πελάτες. Αλλά είναι λίγο πιο εποικοδομητικό να προσπαθήσουμε να καταλάβουμε τι υποστηρίζουν όσοι πιστεύουν στον greedflation, που δεν θεωρούν ότι η αναντιστοιχία μεταξύ ζήτησης και προσφοράς είναι άσχετη με τον πληθωρισμό, αλλά ότι η εταιρική ισχύς βοήθησε στην ενσωμάτωσή του.

Ξεθωριάζει ο πληθωρισμός της «απληστίας» – Τι αποκαλύπτουν τα στοιχεία

Για παράδειγμα, η Isabella Weber και ο Evan Wasner του Πανεπιστημίου της Μασαχουσέτης Amherst υποστηρίζουν ότι τα σημεία συμφόρησης της εφοδιαστικής αλυσίδας περιορίζουν τον ανταγωνισμό αφήνοντας ορισμένες εταιρείες ανίκανες να εξυπηρετήσουν τη ζήτηση. Εκείνοι που μπορούν να λάβουν εισροές στη συνέχεια ανεβάζουν τις τιμές. Και όταν οι άνθρωποι κατανοούν ότι ο πληθωρισμός είναι γενικά υψηλός, ξοδεύουν λιγότερη προσπάθεια στο κυνήγι της ευκαιρίας. Αυτό σημαίνει ότι οι εταιρείες το βρίσκουν πιο εύκολο να το δοκιμάσουν.

Η αναζήτηση αποδεικτικών στοιχείων που υποστηρίζουν αυτή τη θεωρία είχε μικτή επιτυχία. Οι εξερευνήσεις των εθνικών λογαριασμών δείχνουν ότι κάτι συμβαίνει. Ο Jonathan Haskel της Τράπεζας της Αγγλίας υπολόγισε τον Μάιο ότι το αυξανόμενο «κόστος κεφαλαίου» συνέβαλε περίπου στα δύο τρίτα του πληθωρισμού σε όλη την οικονομία (όχι μόνο τις τιμές καταναλωτή) το 2022 στο Ηνωμένο Βασίλειο και την ευρωζώνη και περίπου το ένα τέταρτο στις ΗΠΑ. Αλλά προειδοποίησε ότι τέτοιου είδους κεφαλαιουχικές δαπάνες περιλαμβάνουν περισσότερα από καθαρά κέρδη.

Ένα σημείωμα τον περασμένο Σεπτέμβριο, του Bernardino Palazzo του διοικητικού συμβουλίου της Federal Reserve διαπίστωσε ότι τα αμερικανικά κέρδη όπως μετρήθηκαν στους εθνικούς λογαριασμούς ενισχύθηκαν από την πτώση του κόστους των επιτοκίων κατά τη διάρκεια της πανδημίας, καθώς και από την κρατική υποστήριξη για τις επιχειρήσεις. Αυτό θολώνει κάθε άλλη ανάλυση για το εάν η ισχύς στην αγορά έχει σημασία.

Τα κέρδη στους εθνικούς λογαριασμούς είναι διαφορετικά από αυτά που περιγράφονται για τους επενδυτές σε εταιρικούς λογαριασμούς. Ένα νέο σημείωμα από την Τράπεζα της Αγγλίας μελετά εκείνα του Ηνωμένου Βασιλείου και της ευρωζώνης και διαπιστώνει ότι ναι, τα κέρδη αυξήθηκαν πολύ σε ονομαστικούς όρους. Αλλά το ίδιο και το κόστος. Και έτσι καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι εκτός από το πετρέλαιο, το φυσικό αέριο και την εξόρυξη, τα κέρδη μέχρι το 2022 συμπεριφέρονταν αρκετά φυσιολογικά.

Τα λογιστικά κέρδη μπορούν να δεχθούν πιέσεις από όλα τα είδη των πραγμάτων. Το μέτρο των εταιρειών που πιέζουν τους καταναλωτές που συνήθως προτιμούν οι οικονομολόγοι είναι διαφορετικό και ορίζεται ως η προσαύξηση που χρεώνεται πάνω από το οριακό κόστος. Εάν ο πληθωρισμός δεχόταν πιέσεις από εταιρείες που ασκούσαν ισχύ στην αγορά, θα περίμενε κανείς να δει μια συσχέτιση μεταξύ των αυξήσεων των τιμών και της αύξησης των προσαυξήσεων.

Περιέργως, οι προσαυξήσεις παρατηρούνται παντού. Μια μελέτη από την Τράπεζα της Ιταλίας εκτιμά ότι στη Γερμανία ήταν σταθεροί στη βιομηχανία και τη μεταποίηση το 2022, αλλά αυξήθηκαν στις κατασκευές, το λιανικό εμπόριο, τη στέγαση και τις μεταφορές. Στην Ιταλία, επέστρεψαν στα προ πανδημίας επίπεδα αρκετά γρήγορα. Μία άλλη [μελέτη] από το ΔΝΤ που μελετά την ευρωζώνη κατέληξε στο συμπέρασμα ότι «τα περιορισμένα διαθέσιμα στοιχεία δεν υποδηλώνουν ευρεία αύξηση των προσαυξήσεων».

Μία εργασία του Christopher Conlon του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης και των Nathan Miller, Tsolmon Otgon και Yi Yao του Πανεπιστημίου Georgetown δεν βρήκε καμία συσχέτιση μεταξύ των προσαυξήσεων και των αυξήσεων τιμών μεταξύ του 2018 και του τρίτου τριμήνου του 2022 στις ΗΠΑ. Μια διαφορετική μελέτη από τη Fed του Κάνσας Σίτι διαπίστωσε ότι οι προσαυξήσεις στις ΗΠΑ αυξήθηκαν το 2021 αλλά στη συνέχεια μειώθηκαν κατά τα δύο πρώτα τρίμηνα του 2022 παρά τον υψηλό πληθωρισμό. Αυτό δείχνει ότι οι εταιρείες αυξάνουν τις τιμές προσδοκώντας το μελλοντικό τους κόστος να ανέβει, όχι να αυξηθούν οι τιμές.

Η αντίθεση σε αυτήν την ποικιλία συσχετισμών και τάσεων είναι ότι δεν αποτελούν πραγματικά τεστ για το αν έχει σημασία η ισχύς στην αγορά. Εάν οι εταιρείες μπορούν να υπερασπιστούν τα περιθώρια κέρδους τους ενόψει του αυξανόμενου κόστους, αυτό θα μπορούσε να είναι ένα σημάδι ότι ασκούν εξουσία. Η απουσία αποδείξεων δεν είναι το ίδιο με την απόδειξη απουσίας.

Υπάρχουν μερικές ενδιαφέρουσες προσπάθειες για να προχωρήσουμε παραπέρα. Ένα έγγραφο εργασίας που δημοσιεύθηκε τον Οκτώβριο συγκρίνει βιομηχανίες και χώρες εντός της ευρωζώνης και διαπιστώνει ότι εκείνες με μεγαλύτερη ισχύ τιμών πριν από την πανδημία και που αντιμετωπίζουν υψηλή ζήτηση, το βρήκαν ιδιαίτερα εύκολο να αυξήσουν τις τιμές εν μέσω της διαταραχής της αλυσίδας εφοδιασμού. Αυτές οι ισχυρές εταιρείες βρήκαν επίσης ευκολότερο να αυξήσουν τις τιμές όταν αυξάνονταν οι προσδοκίες για τον πληθωρισμό, ακόμη και αν δεν αντιμετώπιζαν καθόλου προβλήματα προσφοράς.

Αυτού του είδους τα αποτελέσματα οδηγούν στην καλύτερη (βαρετή)  εκδοχή της ιστορίας του πληθωρισμού της απληστίας, η οποία είναι ότι στην προσπάθειά τους να μεγιστοποιήσουν τα κέρδη ορισμένες εταιρείες βοήθησαν να διαδοθεί ένα σοκ κόστους μέσω του συστήματος. Κάτι που πρέπει να παρακολουθήσετε, και όχι να απορρίψετε αμαχητί.