Πρέπει να μπορούμε να συγκρίνουμε

Οποιος δεν έχει πάει σε σουπερ μάρκετ το τελευταίο διάστημα πραγματικά χάνει. Στους διαδρόμους και τα ράφια έχει στηθεί ένας ιδιότυπος «στολισμός» όχι χριστουγεννιάτικος ακόμα, αλλά από καρτελάκια κάθε είδους. Πολύχρωμα και με δεκάδες τιμές να αναγράφονται πάνω τους. Στο ένα αναγράφεται η τιμή μονάδας και την τελική τιμή, δίπλα έχει την προωθητική ενέργεια της εταιρείας, η οποία συγκρούεται με το διπλανό ράφι που έχει άλλο καρτελάκι με τη «μόνιμη μείωση τιμής» και κάπου εκεί βρίσκονται και οι τιμές του «καλαθιού του νοικοκυριού». Μακάρι και αν καταλαβαίνει κανείς, αν ακρίβυνε ή έγινε φτηνότερο ένα προϊόν. Ακόμα και οι συνεπείς που ψωνίζουν περίπου τα ίδια προϊόντα, είναι δύσκολο να συγκρίνουν. Απορρυπαντικό πλυντηρίου 25 μεζούρες πωλείται με προωθητική ενέργεια 1+1, 12,39 ευρώ. Από κάτω το ίδιο προϊόν με μεγαλύτερη ποσότητα 40 μεζούρων πωλούνταν 10,69 ευρώ. Ποιο είναι φτηνότερο;

Οποιος πιστεύει ότι μπορούν να διαβαστούν τόσα καρτελάκια, να γίνουν οι σχετικές αναλύσεις για το τι συμφέρει και να συγκρίνει ο καταναλωτής στον χρόνο που διαθέτει κάποιος για να κάνει τα ψώνια του, είναι γελασμένος. Οι εταιρείες, σχεδόν εκδικητικά – προς την κυβέρνηση – έχουν «τυλίξει» σε ένα μάτσο καρτελάκια τους καταναλωτές και άκρη κανείς δεν βρίσκει. Σχεδόν έχουμε πεθυμήσει τις περίφημες συμφωνίες «κυρίων» για τη συγκράτηση των τιμών που έκαναν άλλες κυβερνήσεις πριν από δύο και τρεις δεκαετίες.

Η τρέχουσα ιδέα στην κυβέρνηση για την… αντιμετώπιση του πληθωρισμού, είναι γνωστή. Η Ελληνική Στατιστική Υπηρεσία μετρά στον υπολογισμό του πληθωρισμού την τιμή μονάδας ενός προϊόντος. Η κυβέρνηση διαπίστωσε ότι τα περισσότερα προϊόντα με προωθητική ενέργεια πωλούνται φτηνότερα από την τιμή μονάδας, αλλά αυτή η φτηνότερη τιμή δεν καταγράφεται στον πληθωρισμό, με αποτέλεσμα αυτός να φαίνεται υψηλότερος από ό,τι πραγματικά είναι. Με τη διάταξη για τη «μόνιμη μείωση τιμής», προσπάθησε αυτό ακριβώς, να αναλάβει αυτή τον έλεγχο των προωθητικών ενεργειών. Οι εταιρείες κατάλαβαν ότι μια τέτοια κίνηση καθιστά άχρηστες τις προωθητικές ενέργειες καθώς τις θέτει υπό κρατικό έλεγχο και άρχισε το τουρλουμπούκι. Αν βγαίνει κάτι από όλα αυτά δεν είναι σαφές. Μέσα στην αναστάτωση, ποιος πιστεύετε ότι κερδίζει; Αυτός που έχει όλες τις τιμές σε ένα υπολογιστικό πρόγραμμα και τις διαμορφώνει ανάλογα με τι τον συμφέρει ή ο καταναλωτής που δυσκολεύεται να συγκρίνει, καθώς του αλλάζουν συνεχώς τα δεδομένα;

Μη γελιέστε το ίδιο πρόβλημα αδυναμίας του καταναλωτή να συγκρίνει υπάρχει στους περισσότερους κλάδους. Στις ασφάλειες ζωής και αυτοκινήτου, οι αυξήσεις των νέων ασφαλίστρων που έρχονται φέτος το φθινόπωρο δείχνουν μεγάλες, ως αίσθηση, η οποία επιβεβαιώνεται σε επίπεδο πληροφορίας και από τις εταιρείες. Αυξήσεις υπάρχουν, σύγκριση δεν υπάρχει, ορατή και ξεκάθαρη στον καταναλωτή. Και βέβαια σύγκριση, συνοδευόμενη από μια εξήγηση γιατί συμβαίνει; Λένε ότι τα νοσήλεια των ιδιωτικών θεραπευτηρίων έχουν ανέβει και επηρεάζουν τα συμβόλαια των ασφαλιστικών. Λένε ότι το ίδιο συμβαίνει και με όσα χρεώνουν τα συνεργεία αυτοκινήτων. Αλλά δεν το γράφουν πουθενά. Ο καταναλωτής, λαμβάνει ένα σημείωμα με μια πιεστική προθεσμία πληρωμής για κάτι που κοστίζει πολύ ακριβότερα, απειλείται να χάσει το συμβόλαιό του αν δεν το τηρήσει και κανείς δεν του εξηγεί το γιατί.

Κοντολογίς, το κράτος είναι υπεύθυνο να βάζει τους κανόνες και να ελέγχει την εφαρμογή τους. Οι κανόνες πρέπει να είναι σαφείς και απλοί στην εφαρμογή, όπως και οι κυρώσεις. Οτιδήποτε διαφορετικό αποτελεί στρέβλωση. Και τις στρεβλώσεις τις πληρώνεις ακριβά, ειδικά σε περιόδους υψηλού πληθωρισμού