Ρωσία: Πώς «ξεγελά» τις κυρώσεις της ΕΕ για τον αποκλεισμό ρώσικων ΜΜΕ

Η Ευρωπαϊκή Ένωση δεσμεύτηκε να διακόψει τη μετάδοση της προπαγάνδας του Βλαντιμίρ Πούτιν μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, επιβάλλοντας κυρώσεις στα υποστηριζόμενα από το ρωσικό κράτος μέσα ενημέρωσης RT και Sputnik, λίγες ημέρες μετά την επίθεση.

Σχεδόν δύο χρόνια μετά τον πόλεμο, το Κρεμλίνο φαίνεται να είναι αυτό που…γελάει τελευταίο, σύμφωνα με το Bloomberg. Κι αυτό γιατί το RT.com μπορεί να μην είναι προσβάσιμο στην ΕΕ, μέσω μιας σειράς δημοφιλών ιστότοπων που αναμεταδίδουν το ίδιο περιεχόμενο, με στόχο την υπονόμευση της υποστήριξης της Ουκρανίας από το μπλοκ. Ένας από αυτούς είναι ο ιστότοπος swentr.site, ή RT News αντίστροφα.

Το Swentr καταχωρήθηκε τρεις ημέρες μετά την ανακοίνωση των κυρώσεων από τον κάτοχο της άδειας του RT, ANO TV Novosti, σύμφωνα με τον κατάλογο καταχώρισης domains WHOIS. Είναι ένας από τους τουλάχιστον 19 τέτοιους ιστότοπους που φαίνεται να χρησιμοποιεί το RT για να προσεγγίσει το κοινό στην ΕΕ, σύμφωνα με την ερευνητική ομάδα Reset.

Πούτιν: Θα συμμετάσχει για πρώτη φορά σε σύνοδο της G20

Ευελιξία στη ροή της προπαγάνδας

Οι ρωσικές πλατφόρμες παραπληροφόρησης έχουν αποδειχθεί πιο ευέλικτες από τις προσπάθειες της ΕΕ να τις χαλιναγωγήσει, εμφανιζόμενες με νέα ονόματα, προκειμένου να παρέχουν συνδέσμους για τους συνεργάτες τους και άλλους χρήστες του blue-tick X, με σκοπό να προωθήσουν την ατζέντα του Κρεμλίνου. Με αυτόν τον τρόπο δημιουργούν διχογνωμίες εντός των χωρών-μελών του ΝΑΤΟ, καθώς ενισχύουν τη σύγχυση σχετικά με τον πόλεμο.

Από την άλλη πλευρά, η διαδικασία κυρώσεων της ΕΕ κινείται γενικά αργά και δυσκολεύεται να εστιάσει σε έναν…κινούμενο στόχο. Ενώ ο εκτελεστικός βραχίονας της ΕΕ παρέχει καθοδήγηση και εποπτεία, το έργο της επιβολής των κυρώσεων αποτελεί κυρίως ευθύνη των κρατών μελών, περιπλέκοντας περαιτέρω τα πράγματα.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι ενήμερη για αυτούς τους ιστότοπους-αναμεταδότες και συνεργάζεται με τα κράτη μέλη για την αποτελεσματική εφαρμογή των κυρώσεων, σύμφωνα με την αντιπρόεδρο Βέρα Γιούροβα, η οποία είναι υπεύθυνη για την αντιμετώπιση της παραπληροφόρησης.

«Θέλω να τονίσω ότι, παρά τις προσπάθειες παράκαμψης που έχουν γίνει, οι κυρώσεις είναι αποτελεσματικές”, δήλωσε η Γιούροβα. “Κανείς δεν μπορεί να βρει αυτά τα σημεία ενημέρωσης χαζεύοντας τυχαία τα κανάλια. Στο διαδίκτυο, οι μηχανές αναζήτησης ειδήσεων δεν εμφανίζουν στοιχεία από αυτά τα πρακτορεία».

Περιορισμός

Τα μέτρα είχαν κάποια επιτυχία στην περιθωριοποίηση της μηχανής παραπληροφόρησης της Ρωσίας. Το Swentr δέχθηκε σχεδόν 3 εκατομμύρια επισκέψεις τον Οκτώβριο, σύμφωνα με τον μετρητή επισκεψιμότητας Semrush. Αυτό απέχει πολύ από τα 141 εκατομμύρια που είχε το RT.com, παρά το γεγονός ότι έχει μπλοκαριστεί σε πολλές αγορές.

«Οι κυρώσεις για τα κρατικά μέσα ενημέρωσης έχουν μειώσει μόνο εν μέρει την ικανότητα του Κρεμλίνου να διασπείρει την παραπληροφόρηση στην ΕΕ”, δήλωσε ο διευθυντής της Reset στην ΕΕ Felix Kartte. “Η μηχανή προπαγάνδας του Κρεμλίνου εκμεταλλεύεται γρήγορα τα κενά των νέων κανονισμών».

Το Sputnik, το οποίο υπόκειται στους ίδιους περιορισμούς με το RT, λειτουργεί επίσης μέσω ιστότοπων-κατόπτρων, όπως το sputnikglobe.com. Ενώ περίπου δώδεκα ρωσικά μέσα ενημέρωσης έχουν υποστεί κυρώσεις από την ΕΕ καθ’ όλη τη διάρκεια του πολέμου, το RT και το Sputnik έχουν τη μεγαλύτερη εμβέλεια στο διεθνές κοινό και είναι τα πιο ενεργά στην προσπάθεια να παρακάμψουν τα μέτρα, σύμφωνα με τη Reset.

Παιχνίδι ΄whack-a-mole΄ και ο Ίλον Μασκ

Προσωπικότητες των ρωσικών μέσων ενημέρωσης, όπως ο τιμωρημένος Simonyan, διατηρούν λογαριασμούς στα κοινωνικά δίκτυα και το περιεχόμενο της RT διαμοιράζεται σε πολλές γλώσσες σε πλατφόρμες όπως το X, το TikTok και το Facebook της Meta Platforms Inc. Η εφαρμογή ανταλλαγής μηνυμάτων Telegram είναι ένα άλλο δημοφιλές μέσο.

Η αφαίρεση περιεχομένου απαιτεί συνεχή επαγρύπνηση. Στο YouTube της Alphabet Inc. που αφαιρεί με επιθετικό τρόπο τους λογαριασμούς μέσων ενημέρωσης που έχουν υποστεί κυρώσεις, οι εκπομπές του RT εξακολουθούν να αναμεταδίδονται τακτικά σε αυτό που οι ειδικοί περιγράφουν ως ένα ατελείωτο παιχνίδι ΄whack-a-mole΄(παιχνίδι σε υπολογιστή με τον τίτλο «χτύπα τον τυφλοπόντικα»).

Άλλοι πάλι κάνουν λιγότερα. Η ΕΕ τόνισε τον Σεπτέμβριο ότι το X είναι ο μεγαλύτερος διακινητής παραπληροφόρησης μεταξύ των μεγάλων κοινωνικών δικτύων και έχει παροτρύνει τον ιδιοκτήτη Ίλον Μασκ να περιορίσει την παραπληροφόρηση.

«Οι προσπάθειες των τεχνολογικών εταιρειών να περιορίσουν τον επικοινωνιακό πόλεμο του Κρεμλίνου ήταν αποσπασματικές και με…μισή καρδιά», δήλωσε ο Kartte της Reset.

Η παραπληροφόρηση για τη σύζυγο του Ζελένσκι μέσω Νιγηρίας

Η ιδεολογική ευελιξία της Ρωσίας είναι ένα σημαντικό πλεονέκτημα όταν προσπαθεί να διαδώσει την παραπληροφόρησή της. Συχνά επιδιώκει να σπείρει την αμφιβολία αντί να τεκμηριώσει μια σειρά γεγονότων, σύμφωνα με έκθεση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ των ΗΠΑ από τον Οκτώβριο σχετικά με την εξάπλωση της προπαγάνδας από το Κρεμλίνο.

Μια στρατηγική που χρησιμοποιεί είναι η εκμετάλλευση του περιεχομένου σε φαινομενικά ανεξάρτητες πηγές και στη συνέχεια η ενίσχυσή τους μέσω κρατικών συνδέσμων και του δικτύου επίσημων λογαριασμών της Ρωσίας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Ενδεικτικά, κατά τον περασμένο Οκτώβριο, ένας «σκοτεινός» νιγηριανός ιστότοπος ισχυρίστηκε ψευδώς ότι η Πρώτη Κυρία της Ουκρανίας Ολένα Ζελένσκα πήγε για ψώνια και αγόρασε Cartier αξίας 1,1 εκατομμυρίων δολαρίων, με την ανάρτηση να γίνεται viral με τη βοήθεια ρωσικών καναλιών επικοινωνίας.

Πολλά από αυτά διαθέτουν συνδέσμους Swentr, οι οποίοι πλημμυρίζουν τις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης, όπως το X, το Reddit και το Facebook. Τα άρθρα στον ιστότοπο-αναμεταδότη κοινοποιούνται επίσης από συνεργάτες του RT, ορισμένοι από τους οποίους έχουν εκατοντάδες χιλιάδες οπαδούς.