«Ψηφιακή Τράπεζα Γης»: Πότε θα ανοίξουν τα «γκισέ» για αγοραπωλησίες δικαιωμάτων δόμησης

Ακριβώς μια δεκαετία μετά τη θεσμοθέτηση της «Ψηφιακής Τράπεζας Γης» με τον νόμο 4178/13, το Υπουργείο Οικονομικών δημοσίευσε χθες την απόφαση  με την οποία το έργο, προϋπολογισμού 18 εκατ. ευρώ, εντάσσεται στο Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.  Ωστόσο, τα «γκισέ» της δεν αναμένεται να ανοίξουν πριν το 2026.

Ταμείο Ανάκαμψης: Υπεβλήθη στην ΕΕ το 3ο αίτημα πληρωμής για 1,84 δισ.ευρώ

Καταρχάς, το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας (ΤΕΕ) το οποίο θα  κρατά  τα «κλειδιά» της  διαχείρισής της, αναμένεται να προκηρύξει τον διαγωνισμό εντός του πρώτου τριμήνου του 2024 και, εάν  δεν προκύψουν ενστάσεις μεταξύ των συμμετεχόντων, εκτιμάται ότι θα υπάρχει ανάδοχος έως τις αρχές φθινοπώρου, με προοπτική το έργο να έχει ολοκληρωθεί έως το φθινόπωρο του 2025. Δεύτερον, ακόμη και εάν η   Τράπεζα Γης  ήταν σήμερα έτοιμη, δεν θα μπορούσε να ανοίξει τις ψηφιακές της πύλης, πριν  τον καθορισμό των απαιτούμενων,  από τη νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας, ειδικών Ζωνών Υποδοχής Συντελεστή (ΖΥΣ) δόμησης, για τις οποίες ο διαγωνισμός του ΤΕΕ βρίσκεται ακόμη σε εξέλιξη.

Τί είναι όμως η Τράπεζα Γης και γιατί θεσπίστηκε; Πρόκειται για ένα «ταμείο» στο οποίο όποιος διαθέτει δικαιώματα δόμησης θα μπορεί να τα πουλά και όποιος χρειάζεται δικαίωμα ανάπτυξης θα αγοράζει με μια προκαθορισμένη τιμή.

Πωλητές και αγοραστές

Πωλητές θα είναι:

– ιδιοκτήτες διατηρητέων ή  άλλων ακινήτων (εντός ιστορικών τόπων, χαρακτηρισμένων μνημείων  κλπ.) για τα οποία έχουν τεθεί περιορισμοί στην εξάντληση του συντελεστή δόμησης ή στα οποία απαγορεύεται τελείως η δόμηση. Πωλητές θα είναι τόσο οι ιδιοκτήτες που διαθέτουν παλαιούς τίτλους Μεταφοράς Συντελεστή Δόμησης (ΜΣΔ) οι οποίοι είχαν εκδοθεί πριν χρόνια αλλά δεν έχουν υλοποιηθεί (υπολογίζονται σε περίπου 3.000.000 τ.μ.), αλλά και όσοι δεν διαθέτουν τίτλους ΜΣΔ. Εκτιμάται ότι  μόλις 1 στους 10 ιδιοκτήτες διατηρητέων – ιστορικών κτιρίων έχει τίτλο ΜΣΔ.

– ιδιοκτήτες δεσμευμένων ακινήτων λόγω απαλλοτριώσεων για δημιουργία κοινόχρηστων χώρων, οι οποίοι πρέπει να αποζημιωθούν αλλά οι δήμοι δεν διαθέτουν τα απαιτούμενα κονδύλια.

-άλλα ακίνητα, στα οποία έχουν επιβληθεί όροι ή περιορισμοί δόμησης

Αγοραστές θα είναι:

-Ιδιοκτήτες αυθαιρέτων. Όπως αναφέρει το Υπουργείο Οικονομικών, με την Τράπεζα Γης «στοχεύεται να χρησιμοποιηθεί το πολεοδομικό  εργαλείο  της μεταφοράς συντελεστή δόμησης στη νομιμοποίηση ακινήτων». Η δυνατότητα υπήρχε έως το 2020 για τη νομιμοποίηση μεγάλων αυθαιρέτων της «Κατηγορίας 5», τα οποία είχαν εξαιρεθεί από την κατεδάφιση για 30 χρόνια και είχαν την υποχρέωση αγοράς συντελεστή για τη νομιμοποίησή τους.

-Οι επενδυτές στρατηγικών επενδύσεων θα μπορούν να αγοράσουν δικαίωμα επιπλέον δόμησης. Αφορά τόσο τις ιδιωτικές επενδύσεις που πολεοδομούνται με  Ειδικά Σχέδια Χωρικής Ανάπτυξης Στρατηγικών Επενδύσεων (ΕΣΧΑΣΕ) όσο και εκείνες που αναπτύσσονται με Ειδικά Σχέδια Ανάπτυξης σε Δημόσια Ακίνητα (ΕΣΧΑΔΑ).

-Διάφορες άλλες περιπτώσεις όπως  ακίνητα με αποκλίσεις εμβαδού,  υφιστάμενες ιδιοκτησίες στις ΖΥΣ κλπ.

Τα διατηρητέα

Είναι αξιοσημείωτο ότι για τους  ιδιοκτήτες διατηρητέων, ο τρόπος αποζημίωσής τους μέσω του θεσμού της Μεταφοράς Συντελεστή Δόμησης παραμένει ανενεργός από το 2007. Για να  ενεργοποιηθεί εκτός από τη λειτουργία της Ψηφιακής Τράπεζας Γης, απαιτείται και ο καθορισμός των απαιτούμενων,  από τη νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας, ειδικών Ζωνών Υποδοχής Συντελεστή (ΖΥΣ).   Σε αυτές τις περιοχές ο  προσφερόμενος Συντελεστής δεν θα μπορεί να υπερβαίνει το 10% της υφιστάμενης δόμησης.

Οι πόροι της Τράπεζας Γης

Όταν η Τράπεζα λειτουργήσει, σε αυτήν θα καταλήγουν τα χρήματα όσων αγοράζουν τίτλους μεταφοράς για να τους χρησιμοποιήσουν για δόμηση εντός των ΖΥΣ, τα οποία θα αποδίδονται στους ιδιοκτήτες διατηρητέων και στους υπόλοιπους πωλητές. Επίσης για κάθε μεταφορά συντελεστή δόμησης που θα πραγματοποιείται μέσω της Ψηφιακής Τράπεζας Γης θα καταβάλλεται από τον αποδεχόμενο συντελεστή δόμησης ποσό ίσο με το  5% της αξίας του μεταβιβαζόμενου συντελεστή δόμησης που θα  διατίθεται σε ειδικό λογαριασμό του Πράσινου Ταμείου για τη χρηματοδότηση δράσεων περιβαλλοντικής και πολεοδομικής εξισορρόπησης, με αποκλειστικό δικαιούχο τον δήμο, όπου βρίσκεται το ακίνητο υποδοχής συντελεστή δόμησης.