Κίνα: Θα σώσει τον πλανήτη ή θα τον καταστρέψει;

«Αν και πέθαινε από καρκίνο στον εγκέφαλο, ο Του Τσανγκγουάνγκ είχε κάτι τελευταίο να πει. Ο Κινέζος μετεωρολόγος είχε παρατηρήσει ότι το κλίμα θερμαινόταν. Έτσι το 1961 προειδοποίησε στην εφημερίδα People’s Daily, ένα φερέφωνο του Κομμουνιστικού Κόμματος, ότι αυτό θα μπορούσε να αλλάξει τις συνθήκες που συντηρούν τη ζωή».

Σύμφωνα με τον Economist, ωστόσο, ο Του Τσανγκγουάνγκ, είδε τη θέρμανση του πλανήτη ως μέρος ενός κύκλου στην ηλιακή δραστηριότητα που πιθανότατα θα αντιστραφεί κάποια στιγμή.

Ο Του δεν υποψιαζόταν ότι η καύση ορυκτών καυσίμων διοχέτευε άνθρακα στην ατμόσφαιρα και προκαλούσε αλλαγή του κλίματος. Ενδεικτικό είναι ότι σε εκείνο το τεύχος της People’s Daily,  υπήρχε μια φωτογραφία του μαζί με ανθρακωρύχους, στην οποία χαμογελούσε.

Έκτοτε έχουν περάσει δεκαετίες και πολλά έχουν αλλάξει: σήμερα η Κίνα είναι μια βιομηχανική μονάδα παραγωγής ισχύος, με τεράστιο περιβαλλοντικό κόστος. Τις τελευταίες τρεις δεκαετίες έχει διοχετεύσει περισσότερο διοξείδιο του άνθρακα στην ατμόσφαιρα, συνολικά, από οποιαδήποτε άλλη χώρα. Και σύμφωνα με την ερευνητική εταιρεία Rhodium Group, εκπέμπει πάνω από το ένα τέταρτο των παγκόσμιων αερίων του θερμοκηπίου κάθε χρόνο, ποσό περίπου διπλάσιο από την Αμερική, η οποία έρχεται δεύτερη.

Πολλά, λοιπόν, εξαρτώνται από την Κίνα εάν ο κόσμος θέλει να πετύχει τους κλιματικούς στόχους, που τέθηκαν στην ετήσια σύνοδο κορυφής του ΟΗΕ για το κλίμα το 2015.

Στην COP28

Ενόψει της COP28 στο Ντουμπάι, η Κίνα κομίζει τόσο καλά όσο και άσχημα νέα.

Το θετικό είναι ότι οι εκπομπές της Κίνας σύντομα θα σταματήσουν να αυξάνονται και δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η κορύφωση θα φτάσει πριν από το 2030, που είναι ο στόχος που έχει θέσει η  ίδια για τον εαυτό της. Κατασκευάζει πυρηνικούς σταθμούς γρηγορότερα από οποιαδήποτε άλλη χώρα. Έχει επίσης επενδύσει πολλά σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, έτσι ώστε τώρα έχει περίπου 750 γιγαβάτ αιολικής και ηλιακής δυναμικότητας παραγωγής, περίπου το ένα τρίτο της συνολικής παγκόσμιας παραγωγής. Μέχρι το τέλος της δεκαετίας η κυβέρνηση στοχεύει να έχει 1.200 γιγαβάτ τέτοιας ισχύος, περισσότερο από τη συνολική ισχύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης αυτή τη στιγμή. Η Κίνα πιθανότατα θα ξεπεράσει αυτόν τον στόχο.

Όμως, δεν είναι μόνο η αγκαλιά της Κίνας για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας που τη βοηθά να περιορίσει τις εκπομπές. Η παραγωγή χάλυβα και τσιμέντου εντάσεως άνθρακα μειώνεται. Μετά από δεκαετίες κατασκευής δρόμων και σιδηροδρόμων, η κυβέρνηση δαπανά λιγότερο σε μεγάλα έργα υποδομής.

Μια ακόμα κορυφή που μένει να κατακτηθεί

Η Κίνα έχει δεσμευτεί να εξαλείψει τις καθαρές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου (ή να γίνει «ουδέτερη ως προς τον άνθρακα») έως το 2060. Οι αναλυτές πιστεύουν ότι αυτός θα είναι ένας πολύ πιο δύσκολος στόχος. Ακόμη και μετά από αυτή τη μαζική έγχυση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, ο βρώμικος άνθρακας εξακολουθεί να παρέχει περίπου το 55% της ενέργειας της Κίνας.

Αυτό είναι χαμηλότερο από 70% το 2011, αλλά η ποσότητα άνθρακα που καίει η Κίνα συνεχίζει να αυξάνεται, καθώς ενισχύεται η ζήτηση για ηλεκτρική ενέργεια. Πέρυσι η Κίνα εξόρυξε ένα ρεκόρ 4,5 δισεκατομμυρίων τόνων άνθρακα και ενέκρινε την κατασκευή κατά μέσο όρο περίπου δύο νέων σταθμών ηλεκτροπαραγωγής με καύση άνθρακα κάθε εβδομάδα.

Πολλοί από αυτούς μπορεί να μην κατασκευαστούν ποτέ.

Σύμφωνα με τον Economist, η Κίνα δεν απομακρύνεται από τον άνθρακα τόσο γρήγορα όσο θα ήθελαν οι περιβαλλοντολόγοι ή οι αναλυτές λένε ότι είναι απαραίτητο για την επίτευξη του στόχου της για το 2060.  Εξάλλου, ο άνθρακας παρέχει στην Κίνα μια ασφαλή πηγή ενέργειας και οι εξορύξεις δημιουργούν θέσεις εργασίας. Η κατασκευή ενός εργοστασίου άνθρακα, είτε χρειάζεται είτε όχι, είναι επίσης ένας κοινός τρόπος για τις τοπικές κυβερνήσεις να τονώσουν τη βραχυπρόθεσμη οικονομική ανάπτυξη.

Αλλαγές στα δίκτυα

Δεδομένο είναι ότι οι περισσότερες χώρες πρέπει να κάνουν αλλαγές στα δίκτυά τους. Η πρόκληση που αντιμετωπίζει η Κίνα, ωστόσο, είναι μοναδική, λέει ο David Fishman του Ομίλου Lantau, μιας εταιρείας συμβούλων ενέργειας. Ο κύριος όγκος των ηλιακών και αιολικών πόρων της χώρας βρίσκεται στα δυτικά. Αλλά η ισχύς που παράγουν χρειάζεται κυρίως στα ανατολικά, όπου βρίσκονται οι μεγαλύτερες πόλεις της χώρας. Η μεταφορά τους σε τόσο μεγάλες αποστάσεις είναι δύσκολη. Ένα άλλο πρόβλημα είναι ότι οι επαρχιακές κυβερνήσεις έχουν πολύ λόγο για το πώς λειτουργεί το δίκτυο στην επικράτειά τους. Δεν τους αρέσει να εξαρτώνται ο ένας από τον άλλον για ενέργεια. Έτσι, για παράδειγμα, μια επαρχία μπορεί να επιλέξει να χρησιμοποιήσει το δικό της εργοστάσιο άνθρακα αντί για μια καθαρότερη πηγή ενέργειας που βρίσκεται αλλού.

Το μεθάνιο

Όσοι ανησυχούν για την πρόοδο της Κίνας ανησυχούν επίσης για το μεθάνιο, ένα ισχυρό αέριο του θερμοκηπίου. Ορισμένες χώρες μπορούν να μειώσουν τις εκπομπές μεθανίου με απλούς τρόπους, όπως επισκευάζοντας σωλήνες αερίου που παρουσιάζουν διαρροή. Αλλά το μεγαλύτερο μέρος του μεθανίου που προέρχεται από την Κίνα εκτοξεύεται από ανθρακωρυχεία ή παράγεται από μικρόβια στους ορυζώνες. Η επίλυση του προβλήματος είναι δύσκολη χωρίς το κλείσιμο των ορυχείων ή την αλλαγή των γεωργικών πρακτικών.

Η Κίνα είπε ότι θα αντιμετωπίσει το θέμα στο εθνικό της κλίμα σχέδιο για το 2035, το οποίο ενδέχεται να μην δημοσιευθεί για άλλα δύο χρόνια.

Απέναντι σε αυτές τις προκλήσεις, οι ηγέτες της Κίνας πρέπει να είναι τολμηροί, γράφει ο Economist. Αλλά οι φιλοδοξίες τους για το κλίμα μπορεί να έχουν ήδη κορυφωθεί, λέει ο Li Shuo, ο νέος διευθυντής του China Climate Hub στο Asia Society Policy Institute στη Νέα Υόρκη. Πιστεύει ότι οι διακοπές ρεύματος που προκαλούνται από τις αυξανόμενες τιμές του άνθρακα και τις ξηρασίες, που διαταράσσουν την υδροηλεκτρική ενέργεια, έχουν τρομάξει τους αξιωματούχους τα τελευταία χρόνια. Τώρα ανησυχούν ότι οι φιλικές προς το κλίμα πολιτικές θα υπονομεύσουν την ενεργειακή ασφάλεια της χώρας.

Προτεραιότητα

Η Κίνα, ωστόσο, έχει καλό λόγο να δώσει προτεραιότητα στο κλίμα. Μερικές από τις μεγαλύτερες πόλεις της, συμπεριλαμβανομένης της Σαγκάης είναι παραθαλάσσιες, επομένως κινδυνεύουν να καταπνιγούν από την άνοδο της στάθμης θάλασσας. Ο άνυδρος βορράς στερείται πόσιμου νερού. Τα ακραία καιρικά φαινόμενα έχουν ήδη προκαλέσει πλήγματα. Πέρυσι οι θάνατοι που σχετίζονται με τον καύσωνα στην Κίνα αυξήθηκαν κατά 342% σε σύγκριση με τον ιστορικό μέσο όρο, σύμφωνα με μια μελέτη που δημοσιεύτηκε από το Lancet, ένα ιατρικό περιοδικό. Αυτό το καλοκαίρι οι πλημμύρες κατέστρεψαν μεγάλο μέρος της σοδειάς σιταριού της Κίνας.

Εν τω μεταξύ, η Κίνα έχει γίνει ηγέτης στην τεχνολογία πράσινης ενέργειας. Ο υπόλοιπος κόσμος εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις κινεζικές αλυσίδες εφοδιασμού ηλιακών συλλεκτών και μπαταριών. Φέτος η Κίνα ξεπέρασε την Ιαπωνία και έγινε ο μεγαλύτερος εξαγωγέας αυτοκινήτων στον κόσμο, εν μέρει χάρη στην κινεζική κυριαρχία στα ηλεκτρικά οχήματα.

Ελπίδες

Υπάρχει λοιπόν κάποια ελπίδα ότι η Κίνα θα παίξει παραγωγικό ρόλο στη σύνοδο κορυφής για το κλίμα στο Ντουμπάι. Με φιλοδοξίες να ηγηθεί του παγκόσμιου Νότου, δεν θα θέλει να φαίνεται σαν να παραμελεί ένα θέμα που απασχολεί πολλούς αξιωματούχους στις αναπτυσσόμενες χώρες. Οι αισιόδοξοι σημειώνουν επίσης τη συνάντηση μεταξύ του Xie Zhenhua, απεσταλμένου της Κίνας για το κλίμα, και του John Kerry, του Αμερικανού ομολόγου του, τον Νοέμβριο.

Ωστόσο, η Κίνα έχει επίσης ξεκαθαρίσει ότι δεν θα υποκύψει στις πιέσεις για την κλιματική αλλαγή. Νωρίτερα φέτος, ο κινέζος ηγέτης Σι Τζινπίνγκ, επανέλαβε τον στόχο του να επιτύχει ουδετερότητα άνθρακα έως το 2060. «Αλλά ο δρόμος, η μέθοδος, ο ρυθμός και η ένταση για την επίτευξη αυτού του στόχου πρέπει να καθοριστούν από εμάς και να μην επηρεάζονται ποτέ από άλλους», πρόσθεσε.