Πολύ λίγο. Με πολύ καθυστέρηση. Πολύ αργή. Θα μπορούσε, όμως, η COP να ανατρέψει το ρεύμα στην κλιματική αλλαγή;

«Σε κάποια χρόνια από τώρα, τα εγγόνια μας θα αναλογιστούν το ηθικό θάρρος της ανθρωπότητας να λύσει την κλιματική κρίση και θα κοιτάξουν στις 12 Δεκεμβρίου 2015, ως την ημέρα που η κοινότητα των εθνών πήρε τελικά την απόφαση να δράσει».

Αυτό είπε ο Αλ Γκορ σε μια δήλωση, που έπεσε στα εισερχόμενά μου στις 6.46 μ.μ. το χειμωνιάτικο Σάββατο του Δεκεμβρίου, όταν τελικά εγκρίθηκε η Συμφωνία του Παρισιού.

Ήμουν τόσο απασχολημένη με την αποστολή ειδήσεων για τη συμφωνία στους συντάκτες μου στο Λονδίνο που μετά βίας επικεντρώθηκα στον Γκορ ή στο βροντερό χειροκρότημα των αντιπροσώπων μέσα στο τεράστιο Paris Le Bourget, όπου επιτεύχθηκε η συμφωνία του ΟΗΕ .

Έχασα επίσης το μεγάλο πάρτι σε ένα μπαρ του Παρισιού εκείνο το βράδυ, όπου αργότερα άκουσα ότι η Christiana Figueres, η κορυφαία αξιωματούχος του ΟΗΕ για το κλίμα, έγινε δεκτή σαν ήρωας κατακτητής από ένα πλήθος που οδήγησε τον Freddie Mercury των Queen να βρυχηθεί: «Είμαστε οι πρωταθλητές του κόσμου!»

Ωστόσο, κατάλαβα γιατί, εκείνη τη στιγμή, ήταν δυνατό να σκεφτεί κανείς ότι τόσο το πλήθος όσο και ο Αλ Γκορ είχαν δίκιο.

Οι κυβερνήσεις του κόσμου είχαν επιτέλους καταλήξει σε ένα νέο σχέδιο για να αποτρέψουν τις πιο καταστροφικές συνέπειες της κλιματικής αλλαγής. Θα παρείχαν ολοένα και πιο φιλόδοξα σχέδια για να μειώσουν τα αέρια του θερμοκηπίου τους αρκετά ώστε να συγκρατήσουν την άνοδο της παγκόσμιας μέσης θερμοκρασίας πολύ κάτω από τους 2 βαθμούς Κελσίου και ιδανικά μόλις 1,5 β. Κελσίου, από τα προβιομηχανικά επίπεδα.

«Αυτό είναι το τέλος των ορυκτών καυσίμων», έγραφε ένας τίτλος του CNN δύο ημέρες αργότερα.

Και, στην αρχή, τα σημάδια έμοιαζαν πολλά υποσχόμενα. Τόσα πολλά έργα ηλεκτρικής ενέργειας με καύση άνθρακα καταργήθηκαν τα πρώτα έξι χρόνια μετά τη συμφωνία του Παρισιού που ο κόσμος απέφυγε να προσθέσει το ισοδύναμο μιας δεύτερης Κίνας στην παγκόσμια δυναμικότητα άνθρακα.

Αυτές οι ακυρώσεις μπορεί να οφείλονταν περισσότερο στις ισχύουσες κυβερνητικές πολιτικές και τις τάσεις της αγοράς, όπως η επανάσταση του σχιστολιθικού φυσικού αερίου των ΗΠΑ παρά στη συμφωνία του Παρισιού. Όμως, η συμφωνία αναμφίβολα ενίσχυσε τις πολιτικές για το κλίμα που με τη σειρά τους επηρέασαν τους επενδυτές και βοήθησαν να τονωθούν ορόσημα που λίγοι είχαν προβλέψει με σιγουριά το 2015.

Στην πραγματικότητα, τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα και η πράσινη ενέργεια έχουν αναπτυχθεί τόσο πολύ που οι ειδικοί λένε ότι η εποχή της ανάπτυξης των ορυκτών καυσίμων που ξεκίνησε με τη Βιομηχανική Επανάσταση πλησιάζει επιτέλους στο τέλος της .

Αλλά η αποστολή για το κλίμα απέχει πολύ από το να έχει ολοκληρωθεί. Πέρυσι κάηκαν ποσότητες ρεκόρ άνθρακα και φέτος χρησιμοποιούνται επίπεδα ρεκόρ πετρελαίου. Αντί να καταρρεύσουν, οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου συνέχισαν να αυξάνονται, αν και πιο αργά.

Επικές πλημμύρες, πυρκαγιές και καταιγίδες χτυπούν χώρες σε όλο τον κόσμο με αμείλικτη κανονικότητα. Και οι επιστήμονες λένε ότι οι παγκόσμιες θερμοκρασίες που έχουν ήδη αυξηθεί τουλάχιστον κατά 1,1 βαθμούς Κελσίου πιθανότατα θα ξεπεράσουν προσωρινά το όριο των 1,5 βαθμών Κελσίου για τουλάχιστον ένα από τα επόμενα πέντε χρόνια.

Τι συνέβη λοιπόν σε εκείνη τη στιγμή ευφορίας στο Παρίσι; Και υπάρχει κάποια σοβαρή ελπίδα να αναδυθούμε από τη βουτιά;

Αυτές είναι ερωτήσεις που βρέθηκα να κάνω την περασμένη εβδομάδα καθώς περνούσα τα έγγραφα της τελευταίας στιγμής που χρειαζόμουν για να φτάσω στη 13ήμερη διάσκεψη για το κλίμα COP28 που ξεκινά στο Ντουμπάι την Πέμπτη.

COP σημαίνει «διάσκεψη των μερών» στη σύμβαση-πλαίσιο του 1992 του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή, τη μητρική συνθήκη της συμφωνίας του Παρισιού.

Από τότε που ξεκίνησαν οι COP το 1995, έχουν γίνει το πιο ορατό σύμβολο της συλλογικής μας επιθυμίας και της πεισματικής αποτυχίας μας να μειώσουμε τις εκπομπές με τον ρυθμό και την κλίμακα που απαιτείται.

Αυτό είναι όγδοή μου και για άλλη μια φορά δεσμεύομαι από μία ουσιαστική αλήθεια για την COP που θα ήταν προφανής σε κάθε εξωγήινο επισκέπτη : ο τρόπος με τον οποίο οι άνθρωποι έχουν επιλέξει να σωθούν από την κλιματική αλλαγή είναι ανεξάρτητος.

Οι COP είναι πρώτα και κύρια πολύπλοκες. Ο κόσμος λέει ότι αν μια συνάντηση του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου είναι σαν παιχνίδι τάβλι, μία COP είναι σαν το σκάκι. Αλλά κάνουν λάθος. Οι COP είναι περισσότερο σαν να παίζουν τρισδιάστατο σκάκι, με δεμένα μάτια. Όσοι έχουν μια ακριβή επισκόπηση όλων αυτών που συμβαίνουν είναι σε μια ευδιάκριτη μειοψηφία.

Εξακολουθώ να θυμάμαι το σοκ του πρώτου συνεδρίου μου στην πόλη Ντέρμπαν της Νότιας Αφρικής το 2011, όπου παρακολούθησα αμφίβολα εκατοντάδες ειδικούς σε θέματα χρηματοοικονομικών, οικονομικών, νομικών, επιστημών και εμπορικών πόρων πάνω από ένα σωρό νομικά κείμενα με ακρωνύμιο σχετικά με «μέτρα απόκρισης», η «ομπρέλα ομάδα», ο «μηχανισμός τεχνολογίας» και άλλα στοιχεία που κανένας ξένος δεν μπορούσε να καταλάβει.

Δεν βοηθά το γεγονός ότι οι συναντήσεις διεξάγονται με τρόπο που αναγκάζει τους εξαντλημένους διαπραγματευτές να εργαστούν όλη τη νύχτα για να καταλήξουν σε συμφωνίες. Στη Ντόχα το 2012, συνάντησα έναν ανώτερο αξιωματούχο που προσπαθούσε να κοιμηθεί στο πάτωμα του αυτοσχέδιου γραφείου της αντιπροσωπείας του χρησιμοποιώντας ως μαξιλάρι ένα τσαλακωμένο χαρτί φωτοτυπικού. Άλλοι είχαν λιποθυμήσει σε διάφορους πάγκους.

Γρήγορα έμαθα να ακολουθώ το παράδειγμα βετεράνων που έφεραν σακούλες με ξηρούς καρπούς και σνακ που αποδείχτηκαν ζωτικής σημασίας όταν οι COP έτρεχαν με την πάροδο του χρόνου, όπως σχεδόν πάντα, και το φαγητό άρχισε να τελειώνει.

Όταν έφτασα στην COP της Λίμα το 2014, συνειδητοποίησα ότι η σύγχυση επεκτάθηκε και σε ορισμένους από τους κυβερνητικούς εκπροσώπους που αποφάσιζαν για τα αποτελέσματα. «Ξέρεις για τι μιλάνε τώρα;» με ρώτησε ένας αξιωματούχος από μια μικρή ευρωπαϊκή χώρα σε μια συνεδρία. Αλίμονο, δεν το είχα καταλάβει.

Οι πιο πρόσφατες COP έχουν χαρακτηριστεί από μια νέα εξέλιξη: μια έκρηξη στο μέγεθός τους.

Ένα γήπεδο κρίκετ στην αγγλική κομητεία με 6.000 θέσεις θα μπορούσε να έχει άνετα καθισμένους αντιπροσώπους στα πρώτα συνέδρια, αλλά σύντομα μπορεί να χρειαστούν το Στάδιο Γουέμπλεϊ. Οι αριθμοί έχουν εκτοξευθεί σε περισσότερους από 30.000 τα τελευταία δύο χρόνια, και αυτό είναι μόνο οι συμμετέχοντες στην ελεγχόμενη από τον ΟΗΕ ζώνη όπου διεξάγονται επίσημες διαπραγματεύσεις. Οι χώρες που φιλοξενούν την COP διοργανώνουν επίσης μια γιγάντια έκθεση για το κλίμα, που τώρα είναι τόσο δημοφιλής σε επιχειρήσεις, επενδυτές, πόλεις και ακτιβιστές που οι οικοδεσπότες της COP28 στα ΗΑΕ προβλέπουν ότι συνολικά στο Ντουμπάι θα φθάσουν 70.000 θεατές.

Από την άλλη πλευρά, αυτό υπογραμμίζει τη διευρυνόμενη επιθυμία για περισσότερη δράση για το κλίμα. Αλλά είναι επίσης μια υπενθύμιση του αυξανόμενου χάσματος μεταξύ της συζήτησης για το κλίμα και της δράσης.

«Οι αριθμοί των συμμετεχόντων στις COP πιθανότατα θα φτάσουν τις 100.000 σύντομα, αλλά τι να κάνουμε;» διερωτάται ο πρώην Γάλλος αξιωματούχος Laurence Tubiana, αρχιτέκτονας της συμφωνίας του Παρισιού που τώρα ηγείται του Ευρωπαϊκού Ιδρύματος για το Κλίμα. «Αυτό που χρειαζόμαστε είναι πραγματική δράση».

Ο Tubiana είναι ένας από έναν αυξανόμενο αριθμό ειδικών που θέλουν να κάνουν επανεκκίνηση των COP, ώστε να κάνουν καλύτερη δουλειά στην επίτευξη των στόχων του Παρισιού. Αυτό θα μπορούσε να σημαίνει αντικατάσταση των τεράστιων ετήσιων συναντήσεων με μικρότερες, πιο συχνές συγκεντρώσεις που φέρνουν πολυμερείς τράπεζες και άλλους παράγοντες για να βοηθήσουν να μετατραπούν οι δεσμεύσεις της κυβέρνησης σε μετρήσιμες, συγκεκριμένες ενέργειες.

Ο Simon Sharpe, πρώην δημόσιος υπάλληλος του Ηνωμένου Βασιλείου που εργάζεται σε προσπάθειες που υποστηρίζονται από την COP για την επιτάχυνση της απαλλαγής από τις ανθρακούχες εκπομπές σε τομείς όπως τα αυτοκίνητα και ο χάλυβας, λέει ότι είναι καιρός ένα κύριο θέμα στην ατζέντα της COP να είναι: «Πώς διάολο θα βοηθήσουμε ο ένας τον άλλον να προχωρήσουμε γρηγορότερα;».

Μπορεί όμως αυτό να γίνει στο Ντουμπάι, σε ένα από τα πιο πολωτικά συνέδρια για το κλίμα εδώ και χρόνια;

Τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα δεν είναι το πρώτο πετροκράτος που φιλοξενεί COP σε μια περιοχή του Κόλπου όπου τα επίπεδα ζέστης και υγρασίας έχουν επανειλημμένα πλησιάσει το κατώφλι αυτού που οι ερευνητές πιστεύουν ότι μπορεί να αντέξει το ανθρώπινο σώμα. (Το Κατάρ είχε την COP του 2012.)

Αλλά είναι η πρώτη που επέλεξε για πρόεδρο COP, τον Sultan al-Jaber, ο οποίος είναι επίσης διευθύνων σύμβουλος μιας από τις μεγαλύτερες εταιρείες ορυκτών καυσίμων στον κόσμο – της Εθνικής Εταιρείας Πετρελαίου του Άμπου Ντάμπι. Αυτό έχει προκαλέσει τόσο πολύ θυμό που περισσότεροι από 100 νομοθέτες της ΕΕ και των ΗΠΑ έκαναν φέτος το ασυνήθιστο βήμα ζητώντας την απομάκρυνση του Jaber. Αυτό ήταν μήνες πριν από τα νέα αυτής της εβδομάδας ότι τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα σχεδίαζαν να χρησιμοποιήσουν τις συναντήσεις της COP28 για να υποβάλουν συμφωνίες πετρελαίου και φυσικού αερίου σε ξένες κυβερνήσεις.

Ο πρόεδρος της COP δεν έχει τόση δύναμη να ελέγχει το αποτέλεσμα των συνομιλιών όπως φαντάζονται ορισμένοι, αλλά ο ρόλος απαιτεί υπομονή και διπλωματική οξύτητα. Έχοντας γνωρίσει τον Jaber και παρακολουθώντας την ομάδα του να τρέχει μέσα από μια σειρά από εταιρείες δημοσίων σχέσεων, δεν είμαι σίγουρος ότι η διακριτικότητα και η υπομονή είναι τα δυνατά του σημεία.

Αντιμετωπίζει ακόμη μεγαλύτερη πίεση από τον Sir Alok Sharma, τον πρόεδρο της COP στη Γλασκώβη το 2021, ο οποίος αντιστάθμισε τα δάκρυα μετά τις αλλαγές της τελευταίας στιγμής που υποβάθμισαν μια συμφωνία για σταδιακή κατάργηση του άνθρακα.

Ο Sharma, ένας βρετανός πολιτικός, ξέρει καλά τι θα αντιμετωπίσει ο Jaber. «Πιστεύω ότι θα δούμε μεγάλη ώθηση από πολλές χώρες αποφασισμένες να  πιέσουν για σταδιακή κατάργηση των ορυκτών καυσίμων, όχι μόνο του άνθρακα, στη συμφωνία που διαπραγματεύτηκε στο Ντουμπάι», μου είπε.

Η COP28 έρχεται επίσης σε μια περίοδο πολλαπλασιαζόμενων κρίσεων εξωτερικής πολιτικής.

Η γεωπολιτική τριγυρίζει σε κάθε COP, αλλά φέτος έχει εντυπωσιακή επίδραση στην επιμελητεία των ίδιων των συναντήσεων. Η καθεμία φιλοξενείται από ένα διαφορετικό έθνος που επιλέγεται από μια εκ περιτροπής ομάδα περιοχών και ένας υποψήφιος συνήθως επιλέγεται πολύ πριν από τις τεράστιες συγκεντρώσεις.

Η Βραζιλία ανακοίνωσε τον Μάιο ότι θα φιλοξενήσει την COP του 2025. Αλλά, αξιοσημείωτο, τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές δεν γνωρίζουμε ακόμα πού θα διεξαχθεί η COP του επόμενου έτους. Είναι η σειρά μιας ομάδας ανατολικοευρωπαϊκών κρατών και η Μόσχα απωθήθηκε από την ΕΕ, η οποία αντιτίθεται στη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.

«Είναι ένα χάος», λέει ο Τομ Έβανς της ομάδας σκέψης για το κλίμα E3G. «Σίγουρα φαίνεται πάνω από τις διαπραγματεύσεις COP28». Το ίδιο και η σύγκρουση στη Μέση Ανατολή. Σε αυτό το πλαίσιο, ήταν ανακούφιση που είδαμε την Κίνα και τις ΗΠΑ, τις δύο μεγαλύτερες εταιρείες ρύπων στον κόσμο, να δεσμεύονται πρόσφατα να συνεργαστούν για τα κλιματικά μέτρα, αν και δεν είναι σαφές τι μπορεί να προκαλέσει αυτή η εξέλιξη.

Ποιος φταίει λοιπόν περισσότερο για τον υποτονικό ρυθμό των αλλαγών από το 2015; Κατά μία έννοια, όλοι μας. Ο κόσμος δεν προσπάθησε ποτέ να ανατρέψει το παγκόσμιο ενεργειακό του σύστημα με τον ρυθμό που τώρα γνωρίζουμε ότι απαιτείται. Η αλλαγή δεν ήταν ποτέ πιθανό να είναι ομαλή.

Θυμάμαι ακόμα τη διάθεση έκπληκτης δυσπιστίας στην COP του Νοεμβρίου 2016 στο Μαρακές, που ξεκίνησε την ημέρα πριν οι ΗΠΑ εκλέξουν πρόεδρο, τον Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος είχε ορκιστεί να «ακυρώσει» τη συμφωνία του Παρισιού.

Ένας από τους πρώτους πολιτικούς που επευφημούσαν τη νίκη του Τραμπ ήταν ένας άλλος σκεπτικιστής της πράσινης μετάβασης, ο Geert Wilders, του οποίου το ακροδεξιό κόμμα Ελευθερία την περασμένη εβδομάδα σημείωσε μια εκλογική νίκη σοκ στην Ολλανδία που μπορεί να μην είναι η τελευταία του είδους της στην Ευρώπη .

Ορισμένες ομάδες φέρουν συγκεκριμένη ευθύνη, κυρίως οι εταιρείες ορυκτών καυσίμων που έχουν ασκήσει ενεργά πιέσεις για να επιβραδύνουν τις πράσινες πολιτικές. Αλλά αυτό είναι μόνο ένα μέρος της εικόνας.

Περίπου το ήμισυ του παγκόσμιου πετρελαίου και φυσικού αερίου προέρχεται από αναπτυσσόμενες χώρες μεσαίου εισοδήματος που εξαρτώνται από τα έσοδα από ορυκτά καύσιμα και αντιμετωπίζουν μεγάλα εμπόδια για να απομακρυνθούν από αυτά. Σε ορισμένες αναδυόμενες οικονομίες, οι πραγματικοί ή οι αντιληπτοί κίνδυνοι των επενδυτών σημαίνουν ότι το κόστος κεφαλαίου για ένα ηλιακό πάρκο είναι έως και τρεις φορές υψηλότερο από ό,τι στις πλούσιες χώρες.

Τα πλούσια κράτη δήλωσαν το 2009 ότι θα κινητοποιούσαν 100 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως σε χρηματοδότηση για το κλίμα έως το 2020 για να βοηθήσουν τις φτωχότερες χώρες. Όμως τα χρήματα δεν έχουν ακόμη επιβεβαιωθεί επίσημα και, ακόμη και όταν είναι, δεν θα είναι αρκετά.

Μεγάλα ονόματα του ιδιωτικού τομέα έχουν κάνει τολμηρούς ισχυρισμούς για την κάλυψη μέρους του κενού χρηματοδότησης για το κλίμα. «Κινούμε τα οικονομικά γρηγορότερα από οποιαδήποτε από αυτές τις περιβαλλοντικές ομάδες», είπε ο Λάρι Φινκ, επικεφαλής του κολοσσού διαχείρισης χρημάτων BlackRock, στο BBC το 2021. Αλλά η πρόοδος ήταν αργή, ακόμη και σε πλουσιότερες χώρες. Η υποστήριξη της BlackRock για τις κλιματικές και κοινωνικές προτάσεις έχει μειωθεί, όπως και άλλων διαχειριστών χρημάτων, καθώς οι Ρεπουμπλικάνοι των ΗΠΑ κατηγόρησαν τις εταιρείες ότι είναι πολύ «ξύπνιες».

Παρ’ όλες αυτές τις απογοητεύσεις και τις λανθασμένες εκκινήσεις, είναι ακόμα δυνατό να φανταστούμε ότι μια κλιματική καμπή είναι ορατή.

Αυτό οφείλεται εν μέρει στο ότι οι COP, παρ’ όλα τα ελαττώματα τους, δεν ήταν καθόλου άσκοπες.

Πάντα ανάγκαζαν τις κυβερνήσεις να εμφανιστούν και να εξηγήσουν τις κλιματικές πολιτικές που ίσως προτιμούσαν να υποβαθμίσουν. Αλλά έχουν επίσης αποδειχθεί τρομεροί ομαλοποιητές ιδεών που από καιρό θεωρούνταν ριζοσπαστικές, όπως η ανάγκη επίτευξης καθαρών μηδενικών εκπομπών μέχρι τα μέσα αυτού του αιώνα.

Το καθαρό μηδέν έγινε κυρίαρχο μόνο αφού η COP του Παρισιού το 2015 ζήτησε από μια ομάδα επιστημόνων του ΟΗΕ να εξετάσουν τι θα χρειαζόταν για να περιοριστεί η θέρμανση στους 1,5 βαθμούς Κελσίου. Οι ερευνητές επέστρεψαν το 2018 με συναρπαστικά νέα: οι ανθρωπογενείς εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα θα πρέπει να μειωθούν σχεδόν στο μισό από τα επίπεδα του 2010 έως το 2030 και να φτάσουν στο καθαρό μηδέν μέχρι το 2050 περίπου.

Αποκαλύπτοντας πόσο γρήγορα χρειάζονταν να μειωθούν οι εκπομπές, αυτά τα ευρήματα άνοιξαν το παράθυρο του Overton – το φάσμα των πολιτικά αποδεκτών ιδεών. Οι μισές από τις 2.000 μεγαλύτερες εταιρείες του κόσμου και περισσότερες από 150 χώρες έχουν θέσει ή προτείνουν έναν καθαρό μηδενικό στόχο .

Ομοίως, οι προσπάθειες αναμόρφωσης των παγκόσμιων χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων για τη διοχέτευση περισσότερης χρηματοδότησης για το κλίμα σε φτωχότερες χώρες απογειώθηκαν αφού οι ηγέτες υποστήριξαν την ιδέα στην COP της Γλασκώβης το 2021. Οι κυβερνήσεις κατανοούν αυτή τη νομιμοποιητική δύναμη των COP. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η  COP28 είναι έτοιμη για άλλη μια έξαλλη αναμέτρηση για τα ορυκτά καύσιμα. Τίποτα δεν θα αλλάξει ως δια μαγείας, ό,τι και να συμφωνηθεί, αλλά το παγκόσμιο μήνυμα θα είναι αλάνθαστο. Εξίσου σημαντικό, οι τεκτονικές πλάκες της παγκόσμιας οικονομίας δείχνουν επιτέλους σημάδια κίνησης σε μια συντονισμένη πράσινη κατεύθυνση.

Η Κίνα εξακολουθεί να είναι ο μεγαλύτερος εκπομπός άνθρακα στον κόσμο με μεγάλη διαφορά. Ωστόσο, ορισμένοι αναλυτές πιστεύουν ότι η μεγάλη έκρηξη της πράσινης ενέργειας θα προκαλέσει πτώση των εκπομπών το επόμενο έτος και πιθανώς μακροπρόθεσμη πτώση.

Η κυριαρχία του Πεκίνου στις καθαρές τεχνολογίες του μέλλοντος βοήθησε επίσης να ωθήσουν τις ΗΠΑ να περάσουν τον μεγαλύτερο νόμο για το κλίμα στην ιστορία τους. Αυτό με τη σειρά του ώθησε την ΕΕ να αναβαθμίσει τις πράσινες βιομηχανικές πολιτικές της.

Αυτές οι κινήσεις θα συμβάλουν στην υπερτροφοδότηση της εξάπλωσης φθηνότερων, καθαρότερων τεχνολογιών που ήδη αναπτύσσονται με εκθετικούς ρυθμούς σε ορισμένες χώρες. Και αυτό θα μπορούσε να διευκολύνει την απαλλαγή από τις επιδοτήσεις ορυκτών καυσίμων και άλλα εμπόδια στην ενεργειακή μετάβαση.

Πολιτικοί όπως ο Geert Wilders και ο Donald Trump θα προσπαθήσουν να αντιστρέψουν αυτές τις τάσεις. Αλλά όσο περισσότερο αυξάνονται τα έσοδα από τις πράσινες επιχειρήσεις , τόσο πιο δύσκολο γίνεται αυτό. Με άλλα λόγια, μπορεί να φτάσουμε στο σημείο όπου τα κύρια εμπόδια για ταχύτερη δράση για το κλίμα δεν είναι οικονομικά ή τεχνολογικά, αλλά πολιτικά.

Αυτό δεν σημαίνει ότι μια τέτοια επιτυχία είναι εγγυημένη. Οι πράσινοι πολιτικοί στοιχειώνονται εδώ και καιρό από τα λόγια του Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ, του πρώην προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ο οποίος είπε κάποτε: «Όλοι ξέρουμε τι να κάνουμε, αλλά δεν ξέρουμε πώς να επανεκλεγούμε μόλις το κάνουμε».

Αυτή η αλαζονεία γίνεται πιο εύστοχη όταν δρομολογούνται στρατηγικές για το κλίμα. Ρωτήστε τους πολιτικούς στη Γερμανία, που είναι ακόμα μουδιασμένοι από την πρόσφατη προσπάθειά τους να επεκτείνουν τη χρήση αντλιών θερμότητας. Ωστόσο, αρχίζουμε να βλέπουμε στοιχεία ότι η δράση για το κλίμα μπορεί να κερδίσει ψήφους αντί να τους χάσει. Το 2018, η κυβέρνηση του σοσιαλιστικού κόμματος της Ισπανίας έκανε μια συμφωνία για να αποζημιώσει εργάτες και πόλεις για το κλείσιμο ανθρακωρυχείων σε τρεις βόρειες επαρχίες. Η ψήφος του κόμματος σε αυτές τις περιοχές αυξήθηκε στις εθνικές εκλογές του Απριλίου 2019, σε σύγκριση με παρόμοια μέρη, σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη ευρωπαίων ακαδημαϊκών.

Αυτή η συμφωνία ίσχυε για λιγότερους από 1.700 εργάτες άνθρακα των οποίων η βιομηχανία ήταν σε παρακμή. Δεν είναι καθόλου κοντά να αναπαραχθεί παγκοσμίως σε πιο περίπλοκες αγορές πετρελαίου και φυσικού αερίου, αλλά δείχνει τι είναι πολιτικά δυνατό.

Και αυτό αντικατοπτρίζει μια σημαντική πραγματικότητα σχετικά με την ελικοειδή πορεία της παγκόσμιας δράσης για το κλίμα. Ξεκινήσαμε πολύ αργά. Προχωράμε πολύ αργά. Μια κορύφωση των παγκόσμιων εκπομπών φαίνεται πιο κοντά από ποτέ, παρόλο που είναι δύσκολο να φανταστούμε τη δραματική πτώση που χρειάζεται.

Ωστόσο, καταλαβαίνουμε καλύτερα από ποτέ τι πρέπει να γίνει. Πολλά από τα εναπομείναντα εμπόδια είναι πολιτικά και, για πρώτη φορά, αρχίζουμε να βλέπουμε πώς θα μπορούσαν τελικά να ξεπεραστούν.

*Η Pilita Clark είναι αρθρογράφος των FT και πρώην ανταποκρίτρια περιβάλλοντος