Πούτιν προς Ρώσους: Κάντε πολλά παιδιά, διατηρήστε την παράδοση

Η μάχη του Πούτιν με το δημογραφικό της Ρωσίας δεν εξελίσσεται όπως θα ήθελε. Οι πολιτικές με στόχο την αύξηση των ποσοστών γεννήσεων και του πληθυσμού σημειώνουν ελάχιστη πρόοδο.

Δημογραφικό: Λύση στη γήρανση του πληθυσμού με μετανάστες

Προκειμένου να πετύχει τον στόχο του, εμφανίστηκε στο «Παγκόσμιο Ρωσικό Λαϊκό Συμβούλιο» απευθυνόμενος στο εθνικό φρόνημα των Ρώσων και καλώντας τους να ξαναζωντανέψουν την παράδοση των γιαγιάδων και των προγιαγιάδων τους, που έκαναν «επτά, οκτώ, ακόμη και δέκα παιδιά»!

Η ομιλία του στη συγκεκριμένη εκδήλωση επικεντρώθηκε, για ευνόητους λόγους που συνδέονται και με τον πόλεμο στην Ουκρανία, στη ρωσική εθνική ταυτότητα.

«Οι πολύτεκνες οικογένειες να γίνουν ο κανόνας»

Στα όσα είπε, φρόντισε να συμπεριλάβει το δημογραφικό λέγοντας: «Ευτυχώς, πολλές από τις εθνοτικές μας ομάδες έχουν διατηρήσει την παράδοση να έχουμε ισχυρές οικογένειες πολλών γενεών με τέσσερα, πέντε ή και περισσότερα παιδιά. Ας θυμηθούμε ότι οι ρωσικές οικογένειες, πολλές από τις γιαγιάδες και τις προγιαγιάδες μας, είχαν επτά, οκτώ ή και περισσότερα παιδιά. Ας διατηρήσουμε και ας αναβιώσουμε αυτές τις εξαιρετικές παραδόσεις. Οι πολύτεκνες οικογένειες πρέπει να γίνουν ο κανόνας, ένας τρόπος ζωής για όλους τους λαούς της Ρωσίας».

Η αύξηση των ποσοστών γεννήσεων της Ρωσίας και η αντιστροφή της μείωσης του πληθυσμού υπήρξαν από τους προγραμματικούς στόχους του Πούτιν σε όλη τη διάρκεια της 23χρονης διακυβέρνησής του, αλλά ποτέ δεν είχε δώσει τόση έμφαση όση τα τελευταία 3-4 χρόνια, κατά τα οποία από τη μια η πανδημία, από την άλλη ο πόλεμος επιβάρυναν το δημογραφικό.

Ο πληθυσμός της Ρωσίας, τώρα περίπου 145 εκατομμύρια.

Λίγο πριν την εμφάνιση της πανδημίας το 2020, ο Πούτιν διακήρυξε: «Η μοίρα της Ρωσίας και οι ιστορικές της προοπτικές εξαρτώνται από ένα πράγμα: πόσοι είμαστε και πόσοι θα είμαστε».

Έξι μήνες μετά την εισβολή του στην Ουκρανία το 2022, ο Πούτιν υπέγραψε ένα διάταγμα για την αποκατάσταση του βραβείου της σοβιετικής εποχής της «Μητέρας Ηρωίδας», το οποίο απονέμεται σε γυναίκες που με 10 ή περισσότερα παιδιά.

Μία από τις πρώτες γυναίκες που έλαβαν το βραβείο ήταν  η Medni Kadyrova, σύζυγος του Ramzan Kadyrov, του Τσετσένου πολέμαρχου και συμμάχου του Πούτιν.

Πρόσφατα, υπέγραψε ένα άλλο διάταγμα που κηρύσσει το 2024 ως «έτος της οικογένειας».

Όπως λέει ο γάλλος δημογράφος Laurent Chalard: «Ο Πούτιν έχει εμμονή με το δημογραφικό ζήτημα. Στο μυαλό του, η δύναμη μιας χώρας συνδέεται με το μέγεθος του πληθυσμού της. Όσο μεγαλύτερος είναι ο πληθυσμός, τόσο πιο ισχυρό το κράτος».

Απώλειες στον 20ο αιώνα

Ο Πούτιν αναφέρεται τακτικά σε ιστορικά γεγονότα για να αποδώσει τις αιτίες του δημογραφικού προβλήματος της Ρωσίας σε βάθος χρόνου.

Όπως σημειώνει η δημογράφος από την Κιργιζία, Aidana Baktybek Kyzy, ο Πούτιν ανέφερε σε μια ομιλία του το 2021 ότι η Ρωσία είχε βιώσει δύο μεγάλες μειώσεις πληθυσμού τον 20ο αιώνα: κατά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο και μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης το 1991.

Ωστόσο, αυτό δεν είναι η αλήθεια στο σύνολό της, σύμφωνα με τους David Adamson και Julie DaVanzo, οι οποίοι σε σχετική εργασία που εκπόνησαν το 1997 για την Rand Corporation, κάνουν λόγο για καταστροφικές απώλειες πληθυσμού τον 20ο αιώνα που σημειώθηκαν και στον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο, στον εμφύλιο πόλεμο του 1917-1922 και στον λιμό που προκλήθηκε από την αναγκαστική κολεκτιβοποίηση των αγροκτημάτων από τον Στάλιν στα τέλη της δεκαετίας του 1920 και του 1930.

Ο Πούτιν προτιμά να υποτιμά καταστροφές όπως ο λιμός, που προέκυψε από αποφάσεις που έλαβε ο δικτάτορας στο Κρεμλίνο, υπέρ της εστίασης στον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, μια εποχή ηρωικών ρωσικών θυσιών για την υπόθεση της συντριβής του ναζισμού, σχολιάζουν.

Ωστόσο, σύμφωνα με τους FT, είναι αλήθεια ότι ένας από τους κύριους λόγους για τους οποίους το Κρεμλίνο προσπαθεί να αυξήσει τα ποσοστά γεννήσεων σήμερα βρίσκεται στη δημογραφική κατάρρευση τα χρόνια λίγο πριν και μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης.

Σε μια διάλεξή του το 2001 στο Ινστιτούτο Kennan στην Ουάσιγκτον, ο Nicholas Eberstadt δήλωσε ότι η Ρωσία είχε υποστεί μια πρωτοφανή για οποιαδήποτε αστικοποιημένη, εγγράμματη κοινωνία σε καιρό ειρήνης κατάρρευση της υγείας.

Η κύρια αιτία θανάτου ήταν οι καρδιαγγειακές παθήσεις, συχνά το αποτέλεσμα (περισσότερο για τους άνδρες παρά για τις γυναίκες) της υπερβολικής κατανάλωσης αλκοόλ, του καπνίσματος και της ανθυγιεινής διατροφής. Η δεύτερη μεγαλύτερη αιτία ήταν οι τραυματισμοί και οι δηλητηριάσεις, πολλές από τις οποίες σχετίζονται με το αλκοόλ.

Όλα αυτά τα προβλήματα οδήγησαν σε δραστική πτώση των ποσοστών γεννήσεων στα τέλη της δεκαετίας του 1980 και της δεκαετίας του 1990.

Αυτό, με τη σειρά του, προμήνυε μια συμπίεση του πληθυσμού στο μέλλον: θα υπήρχαν λιγότερα παιδιά που γεννιούνταν από το 2010 περίπου και έπειτα, από ό,τι αν τα ποσοστά γεννήσεων είχαν παραμείνει σταθερά στα τέλη του 20ού αιώνα.

Μέτρα για την αύξηση των γεννήσεων

Μια από τις πρωτοβουλίες της Μόσχας για την επίτευξη της αύξησης των γεννήσεων είναι η καταστολή των αμβλώσεων, που ξεκίνησε σε στενή συνεργασία με την ιεραρχία της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας.

«Ο πληθυσμός θα αυξηθεί (…) αν μάθουμε να αποτρέπουμε τις γυναίκες από το να κάνουν αμβλώσεις», είπε πρόσφατα ο Πατριάρχης Κύριλλος, επικεφαλής της εκκλησίας.

Ωστόσο, όπως έγραψαν οι FT τον περασμένο μήνα, το ποσοστό αμβλώσεων στη Ρωσία, στη μετα-σοβιετική εποχή, μειώνεται από τη δεκαετία του 1990. Επιπλέον, οι ρώσοι δημογράφοι βλέπουν μικρή στατιστική συσχέτιση στη σύγχρονη ιστορία του της χώρας μεταξύ των ποσοστών αμβλώσεων και των ποσοστών γεννήσεων.

Ο Πούτιν έχει επίσης δοκιμάσει τη χορήγηση επιδοτήσεων και στεγαστικών δανείων σε οικογένειες που έχουν πολλά παιδιά. Αυτές οι πληρωμές αύξησαν προσωρινά τα ποσοστά γεννήσεων, αλλά, μετά την πανδημία και την εισβολή στην Ουκρανία, δεν συνέχισε να αποφέρει αποτελέσματα.

Όσον αφορά τους ίδιους τους Ρώσους, η δυσπιστία μεταξύ κράτους και κοινωνίας είναι τόσο μεγάλη ώστε μια φήμη που κυκλοφορεί ευρέως, γράφουν οι FT, είναι ότι το Κρεμλίνο, μέσα στην απελπισία του σχεδιάζει ακόμη και… να αντικαταστήσει τα ξένα προφυλακτικά με ελλαττωματικά ρωσικά!