Τελευταία ευκαιρία να σωθεί η ταχύτερα βυθιζόμενη μεγαλούπολη του κόσμου

Η Βενετία βουλιάζει. Το ίδιο και το Ρότερνταμ, η Μπανγκόκ και η Νέα Υόρκη. Αλλά κανένα μέρος δεν συγκρίνεται με την Τζακάρτα, την ταχύτερα βυθιζόμενη μεγαλούπολη στον πλανήτη. Τα τελευταία 25 χρόνια, περιοχές της πρωτεύουσας της Ινδονησίας που έχουν πληγεί περισσότερο έχουν υποχωρήσει πάνω από 5 μέτρα. Η πόλη έχει μέχρι το 2030 για να βρει μια λύση, λένε οι ειδικοί, διαφορετικά θα είναι πολύ αργά για να συγκρατήσει τη Θάλασσα της Ιάβας.

Ο Κιου Άνθονι Σαλίμ, είναι ο δισεκατομμυριούχος ιδιοκτήτης της PT Air Bersih Jakarta, της εταιρείας που επιφορτίστηκε από την κυβέρνηση να επεκτείνει την πρόσβαση με σωλήνες νερού στους 11 εκατομμύρια κατοίκους της πόλης άμεσα. Προς το παρόν, ένας στους τρεις κατοίκους δεν έχει πρόσβαση σε νερό με σωλήνες, στηριζόμενος αντ’ αυτού στα χιλιάδες παράνομα πηγάδια που είναι διάσπαρτα στην πόλη — και εξαντλούν τους υδροφόρους ορίζοντες και αποδυναμώνουν το έδαφος, δημιουργώντας κατάλληλες συνθήκες για περαιτέρω βύθιση.

Εάν η ABJ του Σαλίμ μπορεί να βοηθήσει στην υλοποίηση του σχεδίου να φέρει νερό σε κάθε νοικοκυριό της Τζακάρτα, οι ειδικοί λένε ότι η πόλη έχει μια ευκαιρία – και η εταιρεία θα κερδίσει δισεκατομμύρια δολάρια. Εάν αποτύχει, είναι πιθανό να επικρατήσει χάος στη δεύτερη μεγαλύτερη μητρόπολη του κόσμου. Η αμείωτη βύθιση, σε συνδυασμό με εντεινόμενες καταιγίδες και άνοδο της στάθμης της θάλασσας, θα είναι περισσότερα από όσα μπορούν να αντέξουν τα τοιχώματα της Τζακάρτα, δήλωσε στο Bloomberg ο ΤζανΤζαάπ Μπρίνκμαν, ειδικός στις πλημμύρες στο ολλανδικό ινστιτούτο έρευνας υδάτων Deltares: «Θα υπάρχει τόσο πολύ θαλασσινό νερό που εισρέει, δεν θα σταματήσει ποτέ. Δεν θα υπάρξει διαφυγή».

Κιου Άνθονι Σαλίμ

Έπρεπε να έχει γίνει εδώ και χρόνια

Για τον Σαλίμ έπρεπε να έχει γίνει εδώ και πολλά χρόνια. Έχει συγκεντρώσει περισσότερα από 10 δισεκατομμύρια δολάρια μέσω μερικών βιομηχανιών, συμπεριλαμβανομένης μιας από τις μεγαλύτερες εταιρείες παραγωγής νουντλς στον κόσμο, αλλά ο έλεγχος της παροχής νερού της πρωτεύουσας ήταν προσωπική προτεραιότητα από τότε που μια επανάσταση σχεδόν διέλυσε τον όμιλο της οικογένειάς του πριν από 25 χρόνια. Όταν η κυβέρνηση αναζήτησε προσφορές για την ανανέωση της υδάτινης υποδομής της πόλης, η εταιρεία του Σαλίμ ήταν μία από τις δύο εταιρείες που προσφέρθηκαν.

Το νέο συμβόλαιο της ABJ περιλαμβάνει δικαιώματα εκμετάλλευσης των πέντε μεγαλύτερων σταθμών επεξεργασίας νερού της πόλης και πώλησης περισσότερων από το ήμισυ του επεξεργασμένου νερού της μέχρι το 2048. Θα κατασκευάσει επίσης μια νέα μονάδα και αγωγούς, διπλασιάζοντας τον αριθμό των συνδέσεων μέχρι το τέλος αυτής της δεκαετία. Δεν υπάρχει πραγματικό μειονέκτημα για την ABJ: η εταιρεία αναμένεται να έχει έσοδα περίπου 4,8 δισεκατομμυρίων δολαρίων από τη συμφωνία, σύμφωνα με τον πρόεδρο και διευθυντή της ABJ Λαφρίκ Μπάνο Ρανγκούτι. Ακόμη και στο χειρότερο σενάριο, η ABJ δεν θα χάσει χρήματα, λέει ο Σάιμον Μέλχεμ, διευθυντής στη μητρική εταιρεία Moya Holdings Asia Ltd, η οποία ανήκει στον Αλίμ. “Απλώς δεν κάνετε αξιοπρεπείς αποδόσεις.”

Η Τζακάρτα, ωστόσο, θα ήταν καταδικασμένη.

Μια ιστορία διαφθοράς και συμφερόντων

Ο επίδοξος σωτήρας της Τζακάρτα γεννήθηκε το 1949, ο νεότερος γιος του γεννημένου στην Κίνα μεγιστάνα Σουντόνο Σαλίμ. Ο Σουντόνο ήταν στενός φίλος του πρώην προέδρου της Ινδονησίας Σουχάρτο, έναν από τους πιο οικονομικά διεφθαρμένους δικτάτορες στην ιστορία, σύμφωνα με τη γερμανική μη κερδοσκοπική Transparency International. Υπό την αιγίδα του Σουχάρτο, ο πρεσβύτερος Σαλίμ έχτισε μια επιχειρηματική αυτοκρατορία. Στο απόγειό του τη δεκαετία του 1990, ο όμιλος Σαλίμ είχε εκατοντάδες συνδεδεμένες εταιρείες.

Ως έφηβος, ο Άνθονι Σαλίμ συχνά συνόδευε τον πατέρα του σε επισκέψεις στο εργοστάσιο, σύμφωνα με μια βιογραφία της οικογένειας. Μετά από δύο χρόνια σπουδών στο Ηνωμένο Βασίλειο, επέστρεψε στην Τζακάρτα για να εργαστεί με τον πατέρα του. Μέχρι να γίνει 30, ήρθε η σειρά του Άνθονι να αναλάβει τα ηνία.

Ο Άνθονι ασχολήθηκε με την τοπική ύδρευση ήδη από τη δεκαετία του 1990. Η Παγκόσμια Τράπεζα μόλις είχε δώσει στην Τζακάρτα ένα δάνειο για να ενισχύσει την υποδομή ύδρευσης και αποχέτευσης και να κάνει τα υδρευτικά της έργα πιο ελκυστικά για τους επενδυτές. Ο Σουχάρτο χώρισε το σύστημα ύδρευσης της Τζακάρτα στα δύο και έδωσε τα μισά σε δύο ιδιωτικούς χειριστές, οι οποίοι συνδέονταν με ανθρώπους κοντά στον δικτάτορα. Ο όμιλος Salim και η γαλλική εταιρεία Suez SA πήραν το ένα μισό, ενώ ο γιος του Σουχάρτο, Σιγκίτ Χαρτξοτζουντάντο και η βρετανική εταιρεία Thames Water Ltd το άλλο. Δεν έγινε δημόσιος διαγωνισμός.

Αλλά αμέσως μετά την υπογραφή της σύμβασης, η προεδρία του Σουχάρτο κατέρρευσε. Το καλοκαίρι του 1998, ξέσπασαν ταραχές σε ολόκληρη τη χώρα, που τροφοδοτήθηκαν από καταγγελίες για διαφθορά, υψηλή ανεργία και ελλείψεις τροφίμων. Στο στόχαστρο των διαδηλωτών έβαλαν και άτομα που ήταν κοντά στον δικτάτορα. Αφού οι ταραχοποιοί έκαψαν το σπίτι της οικογένειας Σαλίμ, ο πρεσβύτερος Σαλίμ κατέφυγε στη Σιγκαπούρη και στη συνέχεια στο Λος Άντζελες, αφήνοντας τον Άνθονι να σώσει την οικογενειακή επιχείρηση. Άρχισε να περικόπτει τις εταιρείες του πατέρα του, διατηρώντας μόνο βασικά περιουσιακά στοιχεία.

Γάλλοι και Βρετανοί το τιμόνι

Η Suez και η Thames Water εξαγόρασαν τα μερίδια του Σαλίμ και του γιού του Σουχάρτο. Οι γαλλικές και οι βρετανικές εταιρείες δεν εκσυγχρόνισαν ή επέκτειναν το σύστημα όπως είχε προγραμματιστεί και ο αριθμός των παράνομων γεωτρήσεων αυξήθηκε. Το 2006, η Thames Water πούλησε την παραχώρηση της σε μια άλλη εταιρεία, την Acuatico Pte Ltd. Εκείνη τη στιγμή είχε ζημιές δεκάδων εκατομμυρίων δολαρίων. Η Suez πούλησε το μερίδιό της σε μια εταιρεία ιδιωτικών μετοχών το 2017 αφού επένδυσε περισσότερα από 2,2 τρισεκατομμύρια ρουπίες (130 εκατομμύρια δολάρια) για τη βελτίωση της υδάτινης υποδομής της Τζακάρτα, σύμφωνα με εκπρόσωπο της.

Εν τω μεταξύ, ο Σαλίμ, έχοντας σταθεροποιήσει τον όμιλο ετερογενών δραστηριοτήτων, άρχισε να χτίζει μια αυτοκρατορία υδάτινων πόρων. Όταν το Acuatico, δέκα φορές μεγαλύτερο από την Moya του Σαλίμ, τέθηκε προς πώληση το 2017, η Moya το αγόρασε — ένας καρχαρίας που κατάπιε μια φάλαινα. Χρειάστηκαν 20 χρόνια, αλλά ο Σαλίμ είχε ανακτήσει τον έλεγχο των μισών υδάτων της Τζακάρτα.

Στο πλαίσιο αυτής της τελευταίας συμφωνίας, η εταιρεία θα δαπανήσει περίπου 1,7 δισεκατομμύρια δολάρια για την κατασκευή μιας μονάδας επεξεργασίας, αγωγών και συνδέσεων και τη συντήρηση των υφιστάμενων εγκαταστάσεων. Η κρατική εταιρεία κοινής ωφέλειας PAM Jaya θα πληρώσει την ABJ για το νερό και τις υποδομές σε δόσεις καθώς κατασκευάζονται.

Η Τζακάρτα είναι μία από τις λίγες πόλεις που αγκαλιάζουν τη συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα στα συστήματα ύδρευσης. Περίπου το 90% του παγκόσμιου νερού ανήκει στο δημόσιο. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, μια από τις λίγες χώρες με ιδιωτικό σύστημα, το Thames Water βρίσκεται σε κρίση: αύξησε τις τιμές, συγκέντρωσε δισεκατομμύρια λίρες χρέος και μπορεί να ξεμείνει από χρήματα μέσα σε έξι μήνες.

Μολυσμένα τα νερά του δικτύου

Αλλά η Τζακάρτα δεν έχει αρκετά χρήματα για να διαχειριστεί μόνη της το σύστημα ύδρευσης. Η πόλη χρειάζεται έναν ιδιωτικό εταίρο,

Με τα επιφανειακά νερά να είναι σε μεγάλο βαθμό μολυσμένα από λύματα, η Τζακάρτα αγοράζει το μεγαλύτερο μέρος του ακατέργαστου νερού της εκτός πόλης. Επεξεργάζεται και στη συνέχεια διανέμεται μέσω ενός δικτύου σωλήνων, μερικοί από τους οποίους είναι άνω των 100 ετών. Περίπου το 40% του νερού χάνεται στην πορεία και μεγάλο μέρος από ό,τι έχει απομείνει μολύνεται εκ νέου καθώς ρέει μέσω του συστήματος. Ακόμη και εκείνοι που έχουν πρόσβαση σε νερό από σωλήνες μερικές φορές προτιμούν να φτιάχνουν παράνομα πηγάδια αντί να πληρώνουν την PAM Jaya για νερό που ούτως ή άλλως δεν είναι πόσιμο.

Η κυβέρνηση της πόλης Τζακάρτα επρόκειτο να επενδύσει 11 τρισεκατομμύρια ρουπίες για την κατασκευή νέων σωλήνων διανομής νερού, αλλά αυτό το σχέδιο κατέρρευσε νωρίς στην πανδημία, όταν ο προϋπολογισμός της πόλης συρρικνώθηκε κατά 28%.

Η οικονομική επιβάρυνση είναι μια συνεχιζόμενη ανησυχία για την PAM Jaya, η οποία πιέζει την κυβέρνηση να αυξήσει τα επιτόκια. Επειδή το νερό από τους σωλήνες δεν είναι αξιόπιστο, τα περισσότερα κτίρια δεν είναι υποχρεωμένα να το χρησιμοποιούν και τα τιμολόγια νερού δεν έχουν αυξηθεί εδώ και περισσότερα από 15 χρόνια.

Οι επικριτές λένε ότι η συμφωνία εμπλουτίζει τον Σαλίμ χωρίς να λύσει τα πιο πιεστικά προβλήματα νερού της Τζακάρτα. Η ABJ πήρε το πιο εύκολο κομμάτι: επεξεργασία νερού. και φόρτωσαν στην PAM Jaya το δύσκολο: διανομή και είσπραξη λογαριασμών. Το νερό της ABJ θα συνεχίσει να διέρχεται μέσω διαρροών, μολυσμένων σωλήνων έως ότου η πόλη επισκευάσει το δίκτυο σωληνώσεων της, κάτι που θα πάρει χρόνια. Έπειτα, υπάρχει ακόμα το εμπόδιο να πειστούν τα νοικοκυριά και οι κατασκευαστές να αλλάξουν από τα υπόγεια ύδατα στο νερό από σωλήνες, για το οποίο πρέπει να πληρώσουν.

Ο κόσμος νερό δεν έχει και η πόλη βουλιάζει

Στη βόρεια ακτή της πόλης, όχι μακριά από τις λαμπερές νέες πολυτελείς πολυκατοικίες κατά μήκος του κόλπου της Τζακάρτα, βρίσκεται η γειτονιά Muara Baru. Χιλιάδες οικογένειες είναι στριμωγμένες σε σπίτια με μεταλλικές στέγες και τσιμεντένιους τοίχους, που χωρίζονται από σοκάκια που μόλις χωρούν τις μοτοσικλέτες που περνούν. Όπως σε πολλές άλλες φτωχογειτονιές της Τζακάρτα, λίγα νοικοκυριά εδώ έχουν πρόσβαση σε νερό με σωλήνες ή αρκετά χρήματα για να σκάψουν για υπόγεια ύδατα.

Τις τελευταίες δύο δεκαετίες, οι κάτοικοι της γειτονιάς παρακαλούν την PAM Jaya να δημιουργήσει συνδέσεις νερού απευθείας στα σπίτια τους. Στο Muara Baru, οι πωλητές προσφέρουν νερό στο βαρέλι και κάθε κυβικό μέτρο μπορεί να κοστίσει 200.000 ρουπίες —30 φορές την τιμή του νερού από σωλήνες. Κατά τη διάρκεια της περιόδου ξηρασίας, η PAM Jaya στέλνει φορτηγά νερού για να χορηγήσουν νερό έκτακτης ανάγκης στους κατοίκους της περιοχής.

Η παροχή νερού σε κοινότητες σαν τη Muara Baru έχει καλή επιχειρηματική λογική. Η ικανότητα της εταιρείας κοινής ωφέλειας να παρέχει υψηλότερης ποιότητας νερό με σωλήνες σε πολύ φθηνότερη τιμή θα εγγυάται μόνο εκατομμύρια νέους πελάτες μόλις συνδεθούν.

Μέχρι τότε οι κάτοικοι θα κάνουν ότι μπορούν. Αν δεν αλλάξει τίποτα, η γη στην οποία στέκονται τώρα θα μπορούσε να είναι υποβρύχια μέχρι το 2030.