Χριστούγεννα: Δεν είχαν πάντα δώρα και αγορές

Η περίοδος των εορτών των Χριστουγέννων δεν ήταν πάντοτε τόσο …καταναλωτική. Ολα ξεκίνησαν πριν απο 200 χρόνια, λέει το Barrons: Στις 23 Δεκεμβρίου του 1823, ένα ανώνυμο ποίημα για ένα «χαρούμενο ξωτικό» με ένα «έλκηθρο γεμάτο παιχνίδια» δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Troy, N.Y., Sentinel.

Το «A Visit From St. Nicholas», κοινώς γνωστό ως «The Night Before Christmas» (Η νύχτα πριν από τα Χριστούγεννα), που αργότερα αποδόθηκε στον Clement Clarke Moore, μεταφέρει τις χριστιανικές και παγανιστικές παραδόσεις σε μια νέα, σύγχρονη γιορτή. Η ενσάρκωσή του ήταν ο Άγιος Βασίλης. Ομως δικαιωματικά, εκτός από τα παιδιά, αυτή η γιορτή ήταν και για τις αμερικανικές επιχειρήσεις.

Παιχνίδια: Η μικρο-οικονομία που θα βγει κερδισμένη τις γιορτές

Σήμερα, καθώς πλησιάζει η διακοσιοστή επέτειος της δημοσίευσης του ποιήματος, η περίοδος των εορτών αντιπροσωπεύει σχεδόν το ένα πέμπτο των ετήσιων λιανικών πωλήσεων των ΗΠΑ, και περισσότερο για τους πωλητές ρούχων, παιχνιδιών και άλλων ειδών δώρων.

Το εμπόριο στο τέλος του έτους είναι ακόμα ζωτικής σημασίας για βιομηχανίες όπως οι αεροπορικές εταιρείες, τα ξενοδοχεία, η μεταποίηση και η ναυτιλία, καθώς και για χιλιάδες εποχιακούς εργαζόμενους. Η αμερικανική οικονομία έχει ως επίκεντρο τις γιορτές.

Κάθε γονιός έγινε «’Αγιος Βασίλης»

Δεν ήταν πάντα έτσι. Οι προσκυνητές δεν τηρούσαν τα Χριστούγεννα με τις συνήθειες που έχουν επικρατήσει εδω και χρόνια. Όπως και οι Πουριτανοί, αντιτάχθηκαν στην αβάσιμη από βιβλική άποψη τοποθέτησή τους στις 25 Δεκεμβρίου, καθώς και στη σύνδεσή τους με τις φασαριόζικες προχριστιανικές γιορτές που γιόρταζαν το χειμερινό ηλιοστάσιο και το τέλος της συγκομιδής.
«[Η] γιορτή της γέννησης του Χριστού ξοδεύεται σε γλέντια και σε κάθε είδους ακολασία», είχε βροντοφωνάξει ο πουριτανός ιερέας Κότον Μάδερ στο ποίμνιό του στη Νέα Αγγλία το 1712.

Τα Χριστούγεννα επέζησαν από τις προσπάθειες των Πουριτανών να τα απαγορεύσουν, αλλά άλλαξαν. Όπως αντικατοπτρίζεται στο ποίημα του Moore, και απαθανατίζεται 20 χρόνια αργότερα στο «A Christmas Carol» του Dickens, τα Χριστούγεννα έγιναν μια οικογενειακή υπόθεση με επίκεντρο τα παιδιά και την προσφορά δώρων.

Επίσης, μετέτρεψε κάθε γονέα σε Άγιο Βασίλη και η αμερικανική βιομηχανία μπήκε στη θέση του εργαστηρίου του.

«Τα χριστουγεννιάτικα ψώνια βρίσκονται σε πλήρη εξέλιξη στη Νέα Υόρκη», σύμφωνα με μια επιστολή στην εφημερίδα Huntington, Ind., Democrat στις 22 Δεκεμβρίου 1887. Ο συγγραφέας περιγράφει ότι βλέπει «μηχανικά παιχνίδια, παιδικά ρολόγια και κάθε πιθανή και αδιανόητη συσκευή για να δελεάσει το ανυποψίαστο δολάριο από το πορτοφόλι του αναζητητή».

Μέχρι το 1926, η περίοδος των εορταστικών αγορών είχε εδραιωθεί για τα καλά.
«Η σπουδαιότητα των επιχειρήσεων του Δεκεμβρίου μπορεί να φανεί από το γεγονός ότι το 25% των κερδών της χρονιάς είναι σε εκείνο το μήνα», έγραφε το Barron’s για τα πολυκαταστήματα των μεγάλων πόλεων, όπως η R.H. Macy & Co. της Νέας Υόρκης και ο Marshall Field του Σικάγο, τα οποία ανέφεραν ρεκόρ πωλήσεων, όπως και οι επιχειρήσεις ταχυδρομικών παραγγελιών όπως η Sears , η οποία μετέφερε τα αγαθά της πόλης στην υπόλοιπη χώρα, η Amazon εκείνης της εποχής.

Η διαφήμιση και τα παιχνίδια blockbusters

Στη συνέχεια, υπήρξε η εκστρατεία «Κάνε τα Χριστουγεννιάτικα ψώνια σου νωρίς» που ξεκίνησε από τους εμπόρους λιανικής πώλησης, οι οποίοι έπεισαν τον πρόεδρο Φραγκλίνο Ρούσβελτ το 1939 να μεταφέρει την Ημέρα των Ευχαριστιών μια εβδομάδα νωρίτερα για να παρατείνει την αγοραστική περίοδο.

Τα παιδιά που μεγάλωναν τη δεκαετία του 1950 και του ’60 θα μπορούσαν να δικαιολογηθούν για να νομίζουν ότι ο Άγιος Βασίλης δούλευε για τη Mattel, η οποία κατέκτησε σχεδόν το 10% της αγοράς παιχνιδιών με blockbusters όπως η Barbie και τα Hot Wheels. Το κλειδί ήταν να προσεγγίσει τα παιδιά εκεί που ζούσαν: μπροστά στην τηλεόραση.

Μέχρι το 1964, ο διαφημιστικός προϋπολογισμός της Mattel έφτασε τα 9 εκατομμύρια δολάρια- το 2023, η εταιρεία ξόδεψε 150 εκατομμύρια δολάρια μόνο για το μάρκετινγκ της νέας ταινίας “Barbie”, σύμφωνα με το Variety.

Μια ακόμα ημέρα αγορών

Μια νέα γιορτή μπήκε στο ημερολόγιο τη δεκαετία του 1980: η black Friday (Μαύρη Παρασκευή). Η ημέρα μετά την Ημέρα των Ευχαριστιών σηματοδοτούσε εδώ και καιρό την έναρξη της αγοραστικής περιόδου, αλλά η Μαύρη Παρασκευή έγινε γεγονός, με μαζικές εκπτώσεις που έκαναν τα πλήθη να σχηματίζουν ουρές στη μέση της νύχτας.

Τέτοια περιστατικά δίνουν τροφή στους σύγχρονους επικριτές των Χριστουγέννων. Σχεδόν τα δύο τρίτα των Αμερικανών πιστεύουν ότι οι γιορτές έχουν γίνει υπερβολικά εμπορευματοποιημένες.

Παρόλα αυτά, ο «κύριος και η κυρία Αμερική» συνεχίζουν να ξοδεύουν. Οι πωλήσεις των εορτών έχουν αυξηθεί τα 19 από τα τελευταία 20 χρόνια (εξαίρεση αποτελεί το 2008) και προβλέπεται να αυξηθούν κατά 3% έως 4% φέτος, σε ένα ρεκόρ περίπου 960 δισεκατομμυρίων δολαρίων, σύμφωνα με την Εθνική Ομοσπονδία Λιανικού Εμπορίου. Αυτό αντιστοιχεί σε ετήσιες λιανικές πωλήσεις λίγο πάνω από 5 τρισεκατομμύρια δολάρια. Ο μέσος Αμερικανός θα ξοδέψει 875 δολάρια κατά τη διάρκεια των εορτών, μια αύξηση 42 δολαρίων σε σχέση με το 2022.