ESG: Πώς επηρεάζει τις επενδυτικές αποφάσεις 

Αναβαθμισμένο ρόλο σε σχέση με κάποια χρόνια πριν αποκτούν οι επενδύσεις σε θέματα περιβάλλοντος, κοινωνίας και διακυβέρνησης, με το greenwashing να  αποτελεί τη μεγαλύτερη πρόκληση.

Οι σκιές της αβεβαιότητας στην παγκόσμια γεωπολιτική σκακιέρα και οι κρίσεις των τελευταίων δύο δεκαετιών δεν θα μπορούσαν να αφήσουν ανεπηρέαστο τον τρόπο χρηματοδότησης των επιχειρήσεων, ενώ η ανάδειξη των κριτηρίων ESG για τη λήψη επενδυτικών αποφάσεων δημιούργησε μία αγορά τρισεκατομμυρίων δολαρίων.

EY: 7 στις 10 ελληνικές επιχειρήσεις έχουν θετική χρηματοοικονομική επίδραση από τις επενδύσεις ESG

Η μελέτη της «διαΝΕΟσις»

Μελέτη την οποία κατάρτισε το διαΝΕΟσις και δημοσιεύει ο «Οικονομικός Ταχυδρόμος» απαντά, μεταξύ άλλων, σε κρίσιμα ερωτήματα όπως το πώς λειτουργούν στην πράξη τα κριτήρια ESG. Το νέο κείμενο πολιτικής της διαΝΕΟσις υπογράφεται από ομάδα ακαδημαϊκών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου – συγκεκριμένα από τον καθηγητή Χάρη Δούκα (μεταξύ της παράδοσης της μελέτης και της δημοσίευσής της ανακοίνωσε την υποψηφιότητά του και εξελέγη δήμαρχος Αθηναίων), την ερευνήτρια Ελένη Κανέλλου και τον επίκουρο καθηγητή Βαγγέλη Μαρινάκη. Το κείμενο της διαΝΕΟσις εξετάζει όλες τις πτυχές του θέματος, μεταξύ αυτών και το οικοσύστημα που έχει δημιουργηθεί γύρω τους σήμερα.

Ο όρος ESG και η αγορά των 14,1 τρισ. δολαρίων

Ο όρος ESG εμφανίστηκε για πρώτη φορά το 2004 και τα τελευταία χρόνια, ειδικά μετά την πανδημία, αναφέρεται ολοένα και πιο συχνά ως κρίσιμος παράγοντας για τη βιώσιμη ανάκαμψη των εταιρειών. Οι εταιρείες καλούνται να υιοθετήσουν τα κριτήρια ESG και πολλές περιπτώσεις αποτελούν προϋπόθεση άντλησης χρηματοδότησης. Με αυτό τον τρόπο, οι βιώσιμες επενδύσεις έχουν εξελιχθεί σε ραγδαία αναπτυσσόμενο κλάδο. Στην Ευρώπη, σύμφωνα με έρευνα της Deloitte, το ενδιαφέρον για τις ESG επενδύσεις είναι πιο έντονο από οπουδήποτε και αντιστοιχεί στο τεράστιο ποσό των 14,1 τρισεκατομμυρίων δολαρίων. Στις ΗΠΑ αντιστοιχεί σε 12 τρισ. δολάρια και εκτιμάται ότι μέχρι το 2025 θα αφορά τα μισά περιουσιακά στοιχεία.

Τα διεθνή πρότυπα

Με τη σύνταξη σχετικών εκθέσεων βιωσιμότητας, δηλαδή κειμένων με βάση τα διεθνή πρότυπα, τεκμηριώνεται η συμμόρφωση με σημαντικές πτυχές των ESG. Εχουν αναπτυχθεί αρκετά πρότυπα και το κείμενο της διαΝΕΟσις εξηγεί μερικά βασικά χαρακτηριστικά εκείνων που χρησιμοποιούνται πιο συχνά. Το πιο «δημοφιλές» από αυτά τα πρότυπα παραμένει το GRI, το οποίο περιλαμβάνει καθολικά, τομεακά και θεματικά πρότυπα, οδηγίες και απαιτήσεις προς συμμόρφωση καθώς και οδηγίες για τον καθορισμό των επιμέρους θεμάτων.

Σύμφωνα με τη μελέτη, οι επενδυτές, σε ολοένα μεγαλύτερο βαθμό, αναγνωρίζουν ότι οι επιχειρήσεις θα πρέπει να είναι περιβαλλοντικά βιώσιμες. Το κείμενο της διαΝΕΟσις παρουσιάζει και τα τρία βασικά πρότυπα αξιολόγησης με βάση τα κριτήρια ESG: το Refinitiv, το Sustainalytics και το MSCI. Το Refinitiv αφορά τη συγκέντρωση και την ανάλυση δημόσιων δεδομένων των επιχειρήσεων σχετικά με μη οικονομικά τους στοιχεία.

H μεθοδολογία αυτή βαθμολογεί τις επιχειρήσεις με βάση ένα σύστημα 680 data points ενώ οι βαθμολογίες ενημερώνονται εβδομαδιαία και «σταθεροποιούνται» όταν παραμείνουν στο ίδιο επίπεδο για μια πενταετία. Το Sustainalytics αξιολογεί τις επιχειρήσεις με βάση τους ενδεχόμενους κινδύνους σε θέματα ESG – εξετάζει κατά πόσον έχουν εντοπίσει και διαχειρίζονται αυτούς τους κινδύνους. Το MSCI, επίσης, βοηθά τους επενδυτές να κατανοήσουν τις μακροχρόνιες προοπτικές των επιχειρήσεων αξιοποιώντας αλγορίθμους για την ανάλυση ανοιχτών δεδομένων από 1.000 και πλέον σημεία.

Επενδύσεις και… greenwashing

Η έκθεση διαπιστώνει, όμως, ότι πολλές φορές και με διάφορες αφορμές τον κίνδυνο του greenwashing στο πλαίσιο των αξιολογήσεων ESG – δηλαδή τις καλές αξιολογήσεις που χρησιμοποιούνται με όρους προβολής χωρίς να συνοδεύονται από ουσιώδεις πράξεις. Τέτοιες πρακτικές, πέρα από το μέγεθος της αναντιστοιχίας κατά περίπτωση, είναι πιθανό να έχουν αντίκτυπο συνολικά στη διαχείριση της κλιματικής κρίσης και στο ζήτημα της ενεργειακής μετάβασης. Πολύ περισσότερο όταν αφορούν ειδικά το μέρος των επιχειρήσεων εκείνο που υποτίθεται ότι αναλαμβάνει δράση για την απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα. Επιπλέον, η ενεργειακή μετάβαση δεν σχετίζεται μόνο με το «Ε» από το ESG. Αντίστοιχα σχετίζεται και με το S και με το G. Συχνά, οι επιχειρήσεις υποτιμούν τη σημασία της κοινωνικής διάστασης στη δημιουργία δίκαιων και βιώσιμων συστημάτων. Το ζητούμενο δεν είναι μόνο οι τεχνολογικές καινοτομίες αλλά επίσης η υιοθέτησή τους από τους ανθρώπους με τις κατάλληλες συμπεριφορές και η υποστήριξη των κοινοτήτων που πλήττονται. Αντίστοιχα, η διακυβέρνηση των επιχειρήσεων πρέπει να ενσωματώσει ουσιαστικά τις ESG αρχές – σε αυτό το πλαίσιο η ύπαρξη σχεδίων, όπως το ελληνικό Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα, προσφέρουν μια βάση που μπορεί να παρέχει στις διοικήσεις των επιχειρήσεων τις κατάλληλες ευρύτερες κατευθύνσεις.

Τα πλεονεκτήματα και οι προβληματισμοί

Οι συγγραφείς του κειμένου της διαΝΕΟσις σχολιάζουν ότι «ακόμα και σήμερα υπάρχει σύγχυση γύρω από την πραγματική σημασία του όρου ESG. Από τη μία, εμπεριέχεται η αξιολόγηση του ρίσκου και της ευκαιρίας, ενώ σε ένα δεύτερο επίπεδο ο όρος αναφέρεται σε αξίες και ηθική.

Ετσι, υπάρχει σύγχυση μεταξύ των επενδυτών που πιστεύουν ότι, ενώ υπάρχουν σημαντικά πλεονεκτήματα από τη σύμπλευση του όρου ESG με πολυδιάστατα ζητήματα, όπως για παράδειγμα αυτό της κλιματικής αλλαγής, της ποικιλομορφίας φύλων και της εταιρικής προσφοράς στις τοπικές κοινωνίες, ο όρος κατέληξε να υποκειμενικοποιείται. Με αυτό τον τρόπο δημιουργείται κερκόπορτα για τους γραφειοκράτες και τους διαχειριστές της αγοράς, οι οποίοι προσπαθούν να εργαλειοποιήσουν τον όρο, αλλοιώνοντας τη σημασία του».

Τόσο στα σχετικά πρότυπα εκθέσεων βιωσιμότητας όσο και στα πρότυπα αξιολόγησης, αλλά και στο ευρύτερο οικοσύστημα υπάρχει μια ποικιλομορφία. Τα πολλά διαφορετικά πρότυπα και είδη δραστηριότητας δημιουργούν ήδη από μόνα τους μια πολυφωνία η οποία επηρεάζει και την αξιοπιστία των αξιολογήσεων αυτών. Παρότι γίνονται προσπάθειες για την ευθυγράμμιση των προτύπων στις εκθέσεις βιωσιμότητας, η συνεργασία των εταιρειών αξιολόγησης, για λόγους ανταγωνισμού, δεν είναι το ίδιο εύκολη. Ετσι, κάποιες φορές φτάνουμε σε αντιφατικές αξιολογήσεις – μια ένδειξη ότι πολλά από τα πρότυπα μπορεί να χειραγωγούνται.

ΠΗΓΗ: ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ ΤΟ ΒΗΜΑ