Επιτροπή Ανταγωνισμού: Μειώμενο πρόστιμο 41,7 εκατ. στις τράπεζες για τις προμήθειες – Συμβιβασμός των δύο πλευρών

Στα 41.756.180,10 ευρώ «κλείδωσε» το συνολικό ύψος των προστίμων που επιβάλλει στις τράπεζες η Επιτροπή Ανταγωνισμού για τις προμήθειες που χρεώνουν τους καταναλωτές τα ιδρύματα, καθώς η Επιτροπή αποδέχτηκε τις Προτάσεις Διευθέτησης Διαφοράς των τραπεζών και της ΕΕΤ. Παράλληλα οι τράπεζες υποχρεούνται να μειώσουν τις χρεώσεις για αναλήψεις από ΑΤΜ με κάρτα άλλου ιδρύματος.

Επιτροπή Ανταγωνισμού: Αιφνιδιαστικοί έλεγχοι σε αγορές ιατρικού εξοπλισμού

Τα πρόστιμα αφορούν υποθέσεις:

• αυτεπάγγελτης έρευνας της Γενικής Διεύθυνσης Ανταγωνισμού στην αγορά της παροχής τραπεζικών υπηρεσιών, και ειδικότερα στις επιμέρους αγορές της λιανικής και  επιχειρηματικής τραπεζικής, της έκδοσης και αποδοχής καρτών, καθώς και στις αγορές διατραπεζικών συστημάτων, υπηρεσιών πληρωμών και ηλεκτρονικών συναλλαγών
• αυτεπάγγελτης έρευνας της ΓΔΑ, κατόπιν καταγγελίας, στις αγορές της παροχής υπηρεσιών πληρωμών, έκδοσης και αποδοχής καρτών, παροχής υπηρεσιών εμπορικού δικτύου συναλλαγών μέσω ηλεκτρονικών και άλλων τερματικών μηχανημάτων, παροχής υπηρεσιών επεξεργασίας των δεδομένων που σχετίζονται με την αποδοχή των καρτών και διατραπεζικών συστημάτων, προκειμένου να διερευνηθεί τυχόν παράβαση των άρθρων 1 και 2 του Ν. 3959/2011 περί «Προστασίας του ελεύθερου ανταγωνισμού», ως ισχύει, καθώς και των άρθρων 101 και 102 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (εφεξής «ΣΛΕΕ»).

Όπως αναφέρει η Επιτροπή Ανταγωνισμού, οι τράπεζες για τις οποίες συλλέχθηκαν αποδεικτικά στοιχεία ικανά να στοιχειοθετήσουν παράβαση των άρθρων 1 του ν. 3959/2011 και 101 ΣΛΕΕ στο πλαίσιο οριζόντιας σύμπραξης, εκδήλωσαν εγγράφως το ενδιαφέρον τους για διερεύνηση της δυνατότητας υπαγωγής τους στη Διαδικασία Διευθέτησης Διαφορών και κατέθεσαν σχετικό αίτημα.

Παράλληλα η Επιτροπή επέβαλε στις εμπλεκόμενες τράπεζες τη μείωση της προμήθειας που εφαρμόζεται στις συναλλαγές ανάληψης μετρητών από ATM με τη χρήση καρτών που έχουν εκδοθεί από άλλα ιδρύματα, λαμβάνοντας υπόψη κοστολογικές μελέτες ανεξάρτητων εμπειρογνωμόνων.

Επίσης, η Ολομέλεια της ΕΑ αποδέχθηκε την πρόταση της ΕΕΤ  για εφαρμογή, εντός εξαμήνου από τη δημοσίευση της Απόφασης Διευθέτησης, εσωτερικού προγράμματος συμμόρφωσης. Στο εν λόγω πρόγραμμα θα αφορά:

• επικαιροποίηση της υπάρχουσας Πολιτικής Ελεύθερου Ανταγωνισμού,
• διαρκή εκπαίδευση και ενημέρωση ως προς θέματα του ελεύθερου ανταγωνισμού των στελεχών της ΕΕΤ και των μελών των Επιτροπών αυτής,
• εσωτερική ανά εξάμηνο αξιολόγηση των πεπραγμένων υπό την προοπτική του ελεύθερου ανταγωνισμού,
• έγκαιρη λήψη γνωμοδοτικών τοποθετήσεων ειδικών του χώρου, για ζητήματα που άπτονται του δικαίου του ανταγωνισμού,
• θεσμοθετημένη ανταλλαγή σχετικών απόψεων με αντίστοιχες αλλοδαπές ενώσεις
• ένταξη ειδικής ενότητας στον ετήσιο απολογισμό, η οποία θα είναι στη διάθεση της ΕΑ

Τα πρόστιμα ανά τράπεζα

Κατόπιν της συμφωνίας μεταξύ Επιτροπής Ανταγωνισμού και τραπεζών, το ύψος των προστίμων, που διαμορφώνεται με βάση τον κύκλο εργασιών κάθε ιδρύματος, έχει ως εξής:

• Τράπεζα Πειραιώς: 12.993.482,86 €
• Εθνική Τράπεζα: 9.978.799,18 €
• Alpha Bank: 9.110.682,91 €
• Eurobank: 7.976.790,63 €
• Attica Bank: 143.181,65 €
• ΕΕΤ: 1.553.242,87 €

Μείωση της προμήθειας για ανάληψη με κάρτα άλλης τράπεζας

Παράλληλα η Επιτροπή Ανταγωνισμού υποχρεώνει τις τράπεζες να μειώσουν από την 1η Ιανουαρίου 2024 το ύψος της προμήθειας ανά συναλλαγή ανάληψης μετρητών από ΑΤΜ με τη χρήση καρτών που έχουν εκδοθεί από άλλα ιδρύματα, ώστε αυτό να διαμορφωθεί κατ’ ανώτατο όριο ως ακολούθως:

• Τράπεζα Πειραιώς: έως το ύψος των 2,00 €, από το ισχύον ποσό των 3,00 €,
• Εθνική Τράπεζα: έως το ύψος των 1,90 €, από το ισχύον ποσό των 2,60 €,
• Alpha Bank: έως το ύψος των 1,80 €, από το ισχύον ποσό των 2,50 €,
• Eurobank: έως το ύψος των 1,80 €, από το ισχύον ποσό των 2,50 €,
• Attica Bank: έως το ύψος των 1,50 €, από το ισχύον ποσό των 2,00 €.

Η προμήθεια πρέπει να παραμείνει σε αυτά τα επίπεδα για διάστημα τριών ετών, με δυνατότητα επέκτασης για έως δύο επιπλέον έτη και με δυνατότητα επιβολής προστίμου από την ΕΑ σε περίπτωση μη συμμόρφωσης των τραπεζών.

Τέλος, η ΕΑ αποδέχεται την πρόταση της ΕΕΤ  για εφαρμογή, εντός εξαμήνου από τη δημοσίευση της Απόφασης Διευθέτησης, εσωτερικού προγράμματος συμμόρφωσης, «προς τον σκοπό της παράλειψης στο μέλλον των διαπιστωθεισών παραβάσεων των άρθρων 1 του ν. 3959/2011 και 101 ΣΛΕΕ».

Τι σχολιάζουν πηγές της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών

Σχολιάζοντας το πρόστιμο της Επιτροπής Ανταγωνισμού, πηγές της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών παρουσιάζουν τις παρακάτω ερωτήσεις και απαντήσεις:

• Πού κατέληξε η έρευνα της Επιτροπής Ανταγωνισμού (ΕΑ) σχετικά με τις τραπεζικές προμήθειες;

Ο έλεγχος της ΕΑ οδηγήθηκε σε συμβιβασμό. Οι τράπεζες και η Ελληνική Ένωση Τραπεζών (ΕΕΤ) ως νομικό πρόσωπο συμφώνησαν στην ένταξη τους στη διαδικασία διευθέτησης διαφορών, αποδεχόμενες παράβαση του Άρθρου 1 Ν. 3959/2011 περί ανταλλαγής πληροφοριών. Οι τράπεζες επέμειναν εμφατικά ότι σε καμμία περίπτωση δεν παρέβησαν τους κανόνες ανταγωνισμού με τη μορφή της κατάρτισης συμφωνίας για καθορισμό τιμών – κάτι άλλωστε που διαπίστωσε και η ΕΑ-   και προέκριναν την διαδικασία διευθέτησης για το σκέλος της ανταλλαγή πληροφοριών.

• Τι προβλέπει αυτή η διαδικασία; Γιατί οι τράπεζες δέχθηκαν το συμβιβασμό;

Με την ένταξη στη διαδικασία διευθέτησης διαφόρων η υπόθεση κλείνει οριστικά και αποτρέπεται μια μακρά αντιδικία, με όλα τα σχετικά αρνητικά αποτελέσματα. Το σωρευτικό πρόστιμο που επιβάλλεται δεν ξεπερνά το 2,5% των συνολικών εσόδων τους από προμήθειες.
Νομικοί  κύκλοι εκτιμούν ότι ο τελικός συμβιβασμός αποτελεί μια θετική εξέλιξη, τόσο για τις τράπεζες όσο και για την ΕΑ. Χωρίς συμβιβαστική λύση η υπόθεση θα οδηγείτο στην ακροαματική διαδικασία. Σε αυτή την περίπτωση, θα απαιτούνταν επιπλέον 9-12 μήνες για την έκδοση απόφασης. Καθώς οι αιτιάσεις στηρίζονται σε αμφιλεγόμενα στοιχεία είναι βέβαιο ότι την απόφαση θα ακολουθούσε η άσκηση έφεσης, η εκδίκαση της οποίας θα απαιτούσε επιπλέον 12-18 μήνες.

• Ποιές προμήθειες εξέτασε η ΕΑ και τι απέδωσε η έρευνα;

Στο πλαίσιο της έρευνας της ΕΑ εξετάστηκαν περίπου 50 χρεώσεις προμηθειών. Αυτές εντοπίστηκαν σε αλληλογραφία της ΕΕΤ με τις τράπεζες, καθώς η ΕΕΤ συγκέντρωνε  στοιχεία, ώστε να υπάρξει σχετικός εποπτικός διάλογος με την ΤτΕ. Στο πλαίσιο αυτό, η ΕΕΤ είχε διοργανώσει και ειδική συνάντηση στην οποία συμμετείχαν ανώτατα στελέχη της ΤτΕ και οι διοικήσεις των 4 συστημικών τραπεζών.

• Οι τράπεζες αναγνώρισαν, στο πλαίσιο του συμβιβασμού, την ανταλλαγή πληροφοριών. Πώς την δικαιολόγησαν;

Οι τράπεζες ανέφεραν ότι η ανταλλαγή πληροφοριών έγινε στο πλαίσιο ανάγκης θεσμικού διαλόγου με τη VISA και τη Mastercard με αφορμή την αλλαγή του τρόπου τιμολόγησης συγκεκριμένων συναλλαγών, κυρίως σε ευρωπαϊκό επίπεδο, καθώς και στο πλαίσιο εποπτικού διαλόγου για χρεώσεις με την Τράπεζα της Ελλάδας. Ο νομικός διάλογος μεταξύ των πιστωτικών ιδρυμάτων και της ΕΕΤ ήταν αναγκαίος ενόψει και του αυστηρού πλαισίου που ίσχυε στην Ελλάδα και απαγόρευε ορισμένες προμήθειες. Σε καμία περίπτωση δεν υπήρξε συντονισμός για καθορισμό τιμολογίου, κάτι που επιβεβαιώνεται και από τη διαδικασία διευθέτησης της ΕΑ.

• Ποιο άλλο ζήτημα αφορούσε ο έλεγχος της ΕΑ;

Στο πλαίσιο του ελέγχου εξετάστηκε η προμήθεια άμεσης χρέωσης (Direct Access Fee – DAF), η οποία καθιερώθηκε σταδιακά από το τραπεζικό σύστημα από το 2018 και μετά, για αναλήψεις μετρητών από ATMs. Η καθιέρωσή της έγινε αφότου το επέτρεψαν οι κανονισμοί των σχημάτων VISA και Mastercard. Αξίζει να σημειωθεί ότι και και πριν από το DAF η ανάληψη μετρητών δεν ήταν ανέξοδη. Στη θέση του DAF ίσχυε η υποχρέωση καταβολής ενός ποσού από την εκδότρια τράπεζα (issuer fee), η οποία με τη σειρά της κατέβαλλε τμήμα του ποσού αυτού στην τράπεζα που παρείχε το ΑΤΜ.

Με βάση το DAF

*       για τους Έλληνες καταναλωτές υπάρχει χρέωση για ανάληψη μετρητών, μόνο σε περίπτωση χρήσης ATM άλλης  τράπεζας από αυτή που διατηρούν το λογαριασμού τους. Για συναλλαγές από ATM της τράπεζας τους η ανάληψη είναι δωρεάν
*       για αλλοδαπούς καταναλωτές υπάρχει χρέωση σε κάθε ανάληψη τους, εφόσον χρησιμοποιούν κάρτες που έχουν εκδοθεί στο εξωτερικό.

Απόδειξη ότι δεν υπήρξε συμφωνία για το ύψος της προμήθειας DAF μεταξύ των πιστωτικών ιδρυμάτων αποτελεί το μεγάλο εύρος της τιμολόγησης ανά συναλλαγή, που κυμάνθηκε μεταξύ 2 και 3 ευρώ για τις συστημικές τράπεζες. Ούτως ή άλλως, το ύψος της προμήθειας DAF για τις εγχώριες συναλλαγές θα γινόταν δημοσίως γνωστό, αφού αφορά απλώς μια επέκταση της προμήθειας DAF που είχε ήδη επιβληθεί στις διασυνοριακές συναλλαγές.

Στο πλαίσιο της διευθέτησης, οι τράπεζες συμφώνησαν να μειώσουν για ορισμένο χρονικό διάστημα την προμήθειας DAF που χρεώνουν κατά περίπου 30%, ανεξάρτητα από την προμήθεια που χρεώνει σήμερα η κάθε τράπεζα. Σημειώνεται, ότι στα ATMs δραστηριοποιείται και ένας μη τραπεζικός πάροχος, ο οποίος χρεώνει προμήθεια ανάληψης μετρητών σε όλους τους καταναλωτές σχεδόν 4€, δηλαδή 25-35% υψηλότερα από τις τράπεζες, και με τον οποίο η ΕΑ ούτε ασχολήθηκε για συλλογή στοιχείων το 2019, ούτε επέβαλε κάποια μείωση.

Σημειώνεται ότι παρόλο που η ΕΑ εξέτασε ενδελεχώς περί τις 50 διαφορετικές τραπεζικές προμήθειες, πέρα από το DAF, δεν προέκυψαν στοιχεία για καμία άλλη ώστε να δικαιολογείται η μείωσή της.

• Ποιοι καταναλωτές επωφελούνται από το παραπάνω μέτρο της ΕΑ σχετικά με το DAF?

Σύμφωνα με στοιχεία που προσκόμισαν οι τράπεζες στην ΕΑ, από τις αναλήψεις μετρητών που γίνονται σε ATMs και για τις οποίες υπάρχει χρέωση (δηλαδή γίνονται με κάρτες που έχουν εκδοθεί από τράπεζες διαφορετικές από την τράπεζα που λειτουργεί το ATM), τα 2/3 αφορούν αλλοδαπούς καταναλωτές, κυρίως τουρίστες. Και αυτό είναι αναμενόμενο, καθώς οι Έλληνες καταθέτες επιλέγουν ΑΤΜ της τράπεζας τους για να αποφύγουν οποιαδήποτε χρέωση.

Επομένως, από το μέτρο που επέβαλε η ΕΑ, τη μείωση της προμήθειας ανάληψης μετρητών (DAF), επωφελείται ένας σχετικά μικρός αριθμός Ελλήνων καταναλωτών, συγχρόνως όμως μειώνεται το τουριστικό συνάλλαγμα – με τη μορφή προμήθειας ανάληψης μετρητών – που έρχεται στη χώρα. Η απώλεια συναλλαγματικών εισροών υπολογίζεται σε περίπου 20 εκ ευρώ το χρόνο.

• Επιβλήθηκε πρόστιμο και σε τραπεζικά στελέχη;

Όχι. Η έρευνα δεν αφορούσε φυσικά πρόσωπα και δεν τέθηκε κανένα θέμα πρόθεσης για την παραβίαση κανόνων του ανταγωνισμού.

Σκρέκας: «Τα πρόστιμα επιβεβαιώνουν την αποφασιστικότητα της Πολιτείας»

Σχολιάζοντας την απόφαση της Επιτροπής Ανταγωνισμού ο υπουργός Ανάπτυξης Κώστας Σκρέκας δήλωσε:

«Η επιβολή των προστίμων επιβεβαιώνει την αποφασιστικότητα της Πολιτείας μέσω κάθε θεσμικού βραχίονά της για συνεχείς ελέγχους με σκοπό την εφαρμογή της νομοθεσίας. Οι έλεγχοι θα συνεχιστούν και οι παρεμβάσεις θα είναι άμεσες και αποτελεσματικές όπου αυτό κρίνεται επιβεβλημένο με γνώμονα το όφελος των πολιτών και την εύρυθμη λειτουργία της αγοράς σε όλα τα επίπεδα».