Σύμφωνο Σταθερότητας: Τα ψιλά γράμματα των νέων κανόνων

Οι 27 Ευρωπαίοι Υπουργοί Οικονομικών μέσα στην εβδομάδα, κατάφεραν να συμφωνήσουν στους νέους κανόνες σταθερότητας, που θα αρχίσουν να ισχύουν με το ποδαρικό του νέου χρόνου.

Ωστόσο, παρά τις θριαμβολογίες των τελευταίων ημερών, ότι η Ελλάδα πέτυχε μια καλή συμφωνία, δεν πρέπει να ξεχνάμε πως πρέπει να πούμε αποχαιρετήσουμε τα 4 χρόνια χαλαρότητας που συνδυάστηκαν με μια σειρά επιδομάτων και επιδοτήσεων, και να ξανασφίξουμε το ζωνάρι.

Αρχικά επιστρέφουν οι βασικές αρχές της Συνθήκης, που προβλέπουν πως το δημοσιονομικό έλλειμα δεν πρέπει να υπερβαίνει το 3% και η αναλογία χρέους προς ΑΕΠ το 60%.

Ecofin: «Οι Γερμανοί στέλνουν σε… δίαιτα Ελλάδα και Ισπανία»

Αυτές οι συνθήκες συνοδεύονται από ένα μοντέλο ρύθμισης και απομείωσης του χρέους για όσες χώρες το χρέος τους ξεπερνά το 60%. Ο προηγούμενος κανόνας προέβλεπε πως οι χώρες κράτη μέλη θα έπρεπε να μειώνουν κατά 1/20 κάθε χρόνο το χρέος τους, ενώ ο νέος κανόνας προβλέπει καλύτερους όρους μείωσης καθώς οι χώρες με χρέος πάνω από 90% του ΑΕΠ θα πρέπει να παρουσιάζουν ετήσια μείωση του χρέους κατ’ ελάχιστο 1% του ΑΕΠ.

Στις χώρες με χρέος μεταξύ 60% και 90% του ΑΕΠ, η ετήσια μείωση του χρέους θα πρέπει να είναι τουλάχιστον είναι 0,5% του ΑΕΠ.

Η μείωση του χρέους

Με τον προηγούμενο κανόνα η Ελλάδα θα έπρεπε να μειώνει το χρέος της κάθε έτος κατά 10-11 δισ. ευρώ, ενώ με τους νέους κανόνες το ποσό αυτό θα είναι της τάξεως των 2 δισ. ευρώ, ένας στόχος πολύ ευκολότερα εφικτός.

Σύμφωνα με πληροφορίες του OΤ, η ελληνική ομάδα διαπραγμάτευσης πάλεψε το πρόγραμμα απομείωσης χρέους να είναι εντός μια μεγαλύτερης περιόδου, αυτής της επταετίας, από την τετραετία που συμφωνήθηκε, κάτι βέβαια που βρήκε μπροστά τους Γερμανούς, οι οποίοι προέταξαν ως εμπόδιο την αλλαγή των κυβερνήσεων (μέσα στην επταετία).

Υπενθυμίζεται πως η πορεία της δημοσιονομικής προσαρμογής θα καλύπτει μια περίοδο τεσσάρων ετών.

Επιπλέον με τους νέους δημοσιονομικούς κανόνες, μειώνονται οι ελάχιστες απαιτήσεις για περιορισμό των δημοσιονομικών ελλειμμάτων.

Ειδικότερα, τόσο οι υφιστάμενοι όσο και οι νέοι κανόνες προβλέπουν ότι τα κράτη θα πρέπει κατά κανόνα να θέτουν στόχους για το δημοσιονομικό έλλειμμα, οι οποίοι να είναι πιο φιλόδοξοι από το ανώτατο όριο 3% που ορίζει η Συνθήκη.

Στο υφιστάμενο πλαίσιο, υπάρχουν δύο τέτοια ανώτατα όρια τα οποία στην περίπτωση της Ελλάδας συνεπάγονται μέγιστο έλλειμμα ίσο με 0,8% του ΑΕΠ.

Με τους νέους κανόνες τίθεται ένα ενιαίο και λιγότερο αυστηρό ανώτατο όριο ελλείμματος, το οποίο προβλέπει ότι το έλλειμμα δεν θα πρέπει να υπερβαίνει το 1,5% του ΑΕΠ, με κύκλους του υπουργείου Οικονομικών να σχολιάζουν πως πρόκειται για ένα από τα θετικά στοιχεία της Συμφωνίας

Η οροφή των δαπανών

Το νέο εργαλείο ελέγχου των χωρών θα είναι κλειδωμένη οροφή δαπανών, θα υπάρχει δηλαδή μια συμφωνημένη πορεία των καθαρών δαπανών. Μάλιστα θα υπάρχει στενή παρακολούθηση. Βάσει της συμφωνίας θα μπορεί να υπάρχει μια σωρευτική απόκλιση κατά 0,6% , η οποία όμως δεν θα μπορεί να χρησιμοποιείται κατά το ήμισυ (0,3%) μέσα σε μια χρονιά.

Το περιθώριο αυτό προφανώς και δίνει μια ευελιξία, έστω και μικρή, στις κυβερνήσεις για περαιτέρω στήριξη των ευάλωτων -για παράδειγμα- πολιτών ή για κάποια έκτακτη ανάγκη, αλλά δεν θα μπορεί όμως μια κυβέρνηση να καταχραστεί εξ’ ολοκλήρου το περιθώριο απόκλισης για λόγους, για παράδειγμα πολιτικούς,  πχ σε μια εκλογική χρόνια.

Όσο αναφορά τις δαπάνες για την Ελλάδα θα υπάρξει ειδικό πλαίσιο, καθώς δεν θα προσμετρηθούν οι επιπλέον τόκοι που θα πρέπει να πληρώνει η χώρα από το 2033, καθώς το 2032 τελειώνει η περίοδος χάριτος για τα δάνεια του ESM και του EFSF.

Οι αμυντικές επενδύσεις

Σαφώς και ήταν μεγάλη επιτυχία της Ελλάδας ότι αναγνωρίζονται οι επενδύσεις στην άμυνα, δηλαδή σε εξοπλιστικά προγράμματα και όχι σε λειτουργικές δαπάνες των Ενόπλων Δυνάμεων να μην μετρούν στη διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος.

Παρόλα αυτά όπως αναφέρουν στελέχη του υπουργείου Οικονομικών, οι αμυντικές δαπάνες δεν θα μπορούν να κρύψουν από πίσω τους άλλες παρεκκλίσεις στους στόχους καθώς εάν μετά από τον έλεγχο της Κομισιόν θα διαπιστώνεται ότι υπάρχουν και άλλοι λόγοι παρέκκλισης των στόχων δεν θα δίνεται άφεση αμαρτιών λόγω των αμυντικών δαπανών αλλά θα ξεκινά κανονικά η διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος.

Η ρήτρα διαφυγής

Στα σημεία που συμφώνησαν οι Ευρωπαίοι Υπουργοί είναι και ο όρος της προσωρινής και κατά περίπτωση ενεργοποίησης της ρήτρας συνολικής διαφυγής σε περίπτωση που ένα κράτος αντιμετωπίσει έκτακτη οικονομική επιβράδυνση. Η διαδικασία δημοσιονομικής προσαρμογής θα ξεκινά πάλι μόλις η χώρα ξεπεράσει το πρόβλημα.