Πώς δουλεύουν και πώς πληρώνονται οι εργαζόμενοι Χριστούγεννα, Πρωτοχρονιά και Θεοφάνια

1. Εορτές Χριστουγέννων 2023 – Ν. έτους 2024

1.1. Εορτή Χριστουγέννων – Δευτέρα ημέρα των Χριστουγέννων – Πρωτοχρονιά

1.1.1. Εισαγωγή

Η 25η Δεκεμβρίου (Χριστούγεννα) – Δευτέρα ημέρα των Χριστουγέννων – Πρωτοχρονιά περιλαμβάνονται στις εξαιρέσιμες εορτές (σχετικές διατάξεις άρθρο 60 του Ν. 4808/21 & Άρθρο 193 ΠΔ 80/2022) κατά τις οποίες απαγορεύεται η απασχόληση των μισθωτών και η λειτουργία των επιχειρήσεων, εκτός εκείνων που νομίμως λειτουργούν κατά τις Κυριακές και εορτές (σχετική διάταξη άρθρο 200 ΠΔ 80/2022 και άρθρο 7 ΒΔ 748/1966).

Για τις αργίες αυτές διακρίνουμε τις δύο παρακάτω περιπτώσεις:

· Οι επιχειρήσεις που θα λειτουργήσουν όλες ή κάποιες από τις αργίες

· Οι επιχειρήσεις που ΔΕΝ θα λειτουργήσουν όλες ή κάποιες από τις αργίες

1.1.2. Επιχειρήσεις που θα λειτουργήσουν

Οι επιχειρήσεις που θα λειτουργήσουν κατά την ημέρα των Χριστουγέννων ή την Δευτέρα ημέρα των Χριστουγέννων ή την Πρωτοχρονιά, υποχρεούνται να καταβάλουν για όποια από αυτές λειτουργήσουν και σε όσους θα εργασθούν:

1.1.3. Επιχειρήσεις που δεν θα λειτουργήσουν

Οι επιχειρήσεις που δεν θα λειτουργήσουν κατά την ημέρα των Χριστουγέννων ή την Δευτέρα ημέρα των Χριστουγέννων ή την Πρωτοχρονιά, υποχρεούνται να καταβάλουν μόνον σε όσους αμείβονται με ημερομίσθιο, το σύνηθες ημερομίσθιό τους.

1.2. Θεοφάνια

Τα Θεοφάνια (6 Ιανουαρίου) ανήκουν επίσης στις εξαιρετέες εορτές κατά το άρθρο 60 του Ν. 4808/21. Συνεπώς ισχύουν και για αυτή όσα αναφέρουμε πιο πάνω.

Εφέτος η 6η Ιανουαρίου συμπίπτει με ημέρα Σάββατο, την συνήθη ημέρα αναπαύσεως επί εφαρμογής του συστήματος πενθημέρου.

Έτσι γεννάται θέμα χορηγήσεως 1 επί πλέον ημερομισθίου σε όσους αμειβομένους με ημερομίσθιο δεν απασχοληθούν κατά το Σάββατο 6 Ιανουαρίου.

· Οι μισθωτοί αυτοί δικαιούνται κατά την εβδομάδα 1 έως 6 Ιανουαρίου 7 ημερομίσθια αντί των οφειλομένων κατά την συνήθη εβδομάδα 6 ημερομισθίων.

· Στα 7 ημερομίσθια περιλαμβάνεται και το οφειλόμενο για την αργία της 1ης Ιανουαρίου (Πρωτοχρονιά).

· Υπενθυμίζουμε ότι ως ημερομίσθιο θεωρείται το 1/6 της εβδομαδιαίας αμοιβής, δηλαδή επί ωραρίου 40 ωρών, το αντιστοιχούν σε 6 ώρες και 40 λεπτά.

Μισθωτοί Δημοσίου, ΝΠΔΔ και ΟΤΑ

Για τους μισθωτούς του Δημοσίου, των ΝΠΔΔ και των ΟΤΑ, σύμφωνα με την από 29-12-80 ΠΝΠ που κυρώθηκε με τον Ν. 1157/81 οι:

· η 26η Δεκεμβρίου,

· η Πρώτη του Έτους και

· τα Θεοφάνεια

είναι ημέρες αργίας

Το ημερομίσθιο προσωπικό με σύμβαση ιδιωτικού δικαίου δικαιούται:

· να λάβει το ημερομίσθιό του, αν κατά τις ημέρες αυτές δεν απασχοληθεί για λόγους που δεν οφείλονται σ’ αυτό.

· να λάβει το ημερομίσθιό του και προσαύξηση 75% επί του νομίμου ημερομισθίου σε περίπτωση απασχολήσεώς του κατά τις ημέρες αυτές,.

2. Χορήγηση αναπληρωματική ανάπαυση και κατά τη βδομάδα που ακολουθεί τις τρεις τελευταίες Κυριακές του 2023

2.1. Εργασία Κυριακών εμπορικών καταστημάτων

Εργάσιμες Κυριακές μόνον για τα Εμπορικά Καταστήματα (και όχι και για τις λοιπές επιχειρήσεις) είναι εφέτος οι Κυριακές 17, 24 και 31 Δεκεμβρίου.

Με τον νεότερο Ν. 5039/2023 άρθρο 137 αναδιαμορφώνεται η παρ. 1 του άρθρου 16 του Ν. 4177/2013 για την προαιρετική λειτουργία των εμπορικών καταστημάτων κ.λπ. κατά τις Κυριακές και τροποποιείται εν μέρει το άρθρο 19 του αμέσως προηγουμένου Ν. 5019/23.

Στον Ν. 5039/2023 περιλαμβάνεται (ως παρ. 4 του άρθρου 16 του Ν. 4177/13) η εξής διάταξη για όλες τις εργάσιμες Κυριακές:

«4. Η απασχόληση των εργαζομένων είναι νόμιμη και αμείβεται σύμφωνα με τις διατάξεις της εργατικής νομοθεσίας που ορίζουν πρόσθετη αμοιβή για εργασία κατά τις Κυριακές. Στους εργαζομένους που απασχολούνται σε εμπορικά καταστήματα την Κυριακή (…) χορηγείται επί πλέον, υποχρεωτικά μία (1) ημέρα ανάπαυσης σε άλλη ημέρα της ίδιας εβδομάδας».

Και την διάταξη αυτή, εφαρμοστέα είναι, όπως προκύπτει ερμηνευτικώς, η ειδική ρύθμιση του ΒΔ 748/66 (βλ. και ΔΕΝ 2023, τεύχος 1803 σ. 1464) βάσει της οποίας προϋπόθεση χορηγήσεως αναπληρωματικής αναπαύσεως είναι η εργασία της Κυριακής πέρα των 5 ωρών και η αναπληρωματική ανάπαυση χορηγείται την εβδομάδα που ακολουθεί την Κυριακή.

1.2. Χορήγηση αναπληρωματικής ανάπαυσης

1.2.1. Εγκύκλιος Γενικής Γραμματέα Εργασιακών Σχέσεων του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης

Με την διευκρινιστική εγκύκλιο της Γενικής Γραμματέα Εργασιακών Σχέσεων του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης Άννα Στρατινάκη, παρέχονται οδηγίες και διευκρινήσεις επί του άρθρου 16 του ν. 4177/2013 με τίτλο «Εργασία και αναπληρωματική ανάπαυση κατά τις τρεις τελευταίες Κυριακές του έτους 2023».

Όσον αφορά στον τρόπο χορήγησης των εβδομαδιαίων αναπαύσεων (ρεπό) σε εργαζόμενους που θα απασχοληθούν κατά τις τρεις τελευταίες Κυριακές του έτους 2023, ήτοι στις 17/12, στις 24/12 και στις 31/12/2023, διευκρινίζεται ότι με βάση τις ισχύουσες διατάζεις η εβδομαδιαία ανάπαυση, δέον είναι να χορηγείται σε μια άλλη μέρα της ίδιας εβδομάδας.

Ειδικά για το έτος 2023, και προκειμένου να διευκολυνθεί η εύρυθμη λειτουργία της αγοράς κατά την εορταστική περίοδο, είναι δυνατή, κατ’ εξαίρεση, η χορήγηση της αναπληρωματικής ανάπαυσης και κατά τη βδομάδα που ακολουθεί τις Κυριακές αυτές.

Κατά τα λοιπά εξακολουθούν να ισχύουν οι διατάξεις του εργατικού δικαίου που ορίζουν ότι η αναπληρωματική εβδομαδιαία ανάπαυση προϋποθέτει απασχόληση, άνω των πέντε ωρών, και ότι στους εργαζόμενους που θα απασχοληθούν κατά την Κυριακή, πρέπει να εξασφαλίζεται ανά εβδομάδα, ελάχιστη περίοδος συνεχούς ανάπαυσης εικοσιτεσσάρων (24) ωρών (αρ.5, Π.Δ. 88/1999).

Θεσμικό πλαίσιο

Ειδική διάταξη: Άρθρο 10 ΒΔ 748/1966

Γενική διάταξη: ΠΔ 88/199

Στον Κώδικα Ατομικού Εργατικού Δικαίου, οι σχετικές διατάξεις του ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΙΙ «ΧΡΟΝΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ», για μεν τις ΕΛΑΧΙΣΤΕΣ ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ ΕΡΓΑΣΙΑΣ (διατάξεις του ΠΔ 88/99 κ.ά.) έχουν περιληφθεί στα άρθρα 163 επομ. του ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ Α’, ενώ για την «ΚΥΡΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ – ΑΡΓΙΕΣ» (διατάξεις Ν. 4808/21 και κυρίως του ΒΔ 748/66) έχουν περιληφθεί στα άρθρα 193 επομ. του ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ Ε’.

Συγκεκριμένα κατά την ειδική νομοθεσία η εβδομάδα αρχίζει την Κυριακή και η αναπληρωματική ανάπαυση χορηγείται μετά από την εργάσιμη Κυριακή και όχι πριν από αυτήν, ενώ κατά την γενική διάταξη για την οργάνωση του χρόνου εργασίας η εβδομάδα αρχίζει από την Δευτέρα.

Εφαρμοστέα διάταξη

Οι διατάξεις του ΒΔ 748/66 άρθρο 10, ως ειδικές για την λειτουργία κατά την Κυριακή και αργίες, υπερισχύουν έναντι του ΠΔ 88/99 που αφορά την οργάνωση χρόνου, ως προς την έννοια της εβδομάδος.

Συνεπώς εφαρμοστέα εν προκειμένω διάταξη είναι η ειδική του άρθρου 10 του ΒΔ 748/66 και άρθρα 193 και επόμενα του Κώδικα Ατομικού Εργατικού Δικαίου (ΠΔ 80/2022),

Παλαιολόγος Ι. Λιάζος

Οικονομολόγος – Σύμβουλος Εργασιακών & Ασφαλιστικών