Δανία: Πώς ένα μικρό νησί αποτυπώνει τις δυσκολίες της ενεργειακής μετάβασης

Σε πολλούς χάρτες της Δανίας, το νησί Bornholm εμφανίζεται σαν ένα μικρό κουτάκι στον χάρτη επειδή είναι αρκετά μακριά από την υπόλοιπη χώρα, σύμφωνα με το fastcompany.com.

Για να φτάσουν εκεί από την Κοπεγχάγη, οι ταξιδιώτες παίρνουν ένα τρένο για το Mάλμε της Σουηδίας, αλλάζουν σε ένα μικρότερο τρένο και στη συνέχεια παίρνουν ένα πλοίο. Το νησί, γνωστό για γρανιτένιους βράχους και καπνιστά ψάρια, αισθάνεται σαν ένα μακρινό φυλάκιο.

Bρετανία: Η Οrsted θα κατασκευάσει το μεγαλύτερο υπεράκτιο αιολικό πάρκο παγκοσμίως

Αλλά ο Bornholm έχει έναν τεράστιο ρόλο να διαδραματίσει στη μετάβαση της Δανίας στην καθαρή ενέργεια.

Πρόκειται να χρησιμεύσει ως το πρώτο «ενεργειακό νησί» της χώρας, ένα έργο που θα περιλαμβάνει υπεράκτια αιολικά πάρκα και άλλες υποδομές ηλεκτρικής ενέργειας που θα παρέχουν ηλεκτρική ενέργεια σε πολλές χώρες – και θα παρέχουν ώθηση στις θέσεις εργασίας και το εισόδημα.

Αλλά το έργο δεν είναι ακόμα εδώ και δεν θα είναι μέχρι το 2030 ή αργότερα, εν μέρει λόγω του αργού ρυθμού που έχουν θέσει οι κυβερνήσεις της Δανίας και της Ευρώπης.

Ο Jacob Trøst, δήμαρχος του Bornholm, προετοιμάζει τους ψηφοφόρους του για μια σημαντική αλλαγή που δεν φαίνεται ακόμη απτή.

«Αν οι άνθρωποι μπορούσαν να δουν τους γερανούς, τους εργάτες να ξεκινούν, τότε θα άρχιζαν να συνειδητοποιούν, ‘Ουάου, αυτό πρόκειται να συμβεί’», είπε, σε συνέντευξή του στο μινιμαλιστικό γραφείο του.

Θα ήθελε οι νέες θέσεις εργασίας να φτάσουν «όσο το δυνατόν γρηγορότερα».

Η Δανία βρίσκεται στην πρωτοπορία της μετάβασης στην καθαρή ενέργεια. Αλλά πολλοί άνθρωποι αισθάνονται ότι η πρόοδος δεν προχωρά αρκετά γρήγορα.

Η χώρα δείχνει ότι οι φιλόδοξοι στόχοι μπορούν να δημιουργήσουν μια εκδοχή αποτυχίας που θα ήταν επιτυχία σχεδόν οπουδήποτε αλλού. Για παράδειγμα, αξιωματούχοι λένε ότι η Δανία δεν βρίσκεται σε καλό δρόμο για να επιτύχει τον στόχο της μείωσης των εκπομπών κατά 70% έως το 2030 σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990. Και οι δημοτικοί ηγέτες στην Κοπεγχάγη, την πρωτεύουσα, λένε ότι δεν πρόκειται να επιτύχουν τον στόχο τους για καθαρές μηδενικές εκπομπές μέχρι το 2025. Οι στόχοι είναι μερικοί από τους πιο επιθετικούς για οποιαδήποτε χώρα ή μεγάλη πόλη στον κόσμο.

Οι πύργοι Axel στην Κοπεγχάγη, που ολοκληρώθηκαν το 2017, αποτελούν ορόσημο για τον ενεργειακά αποδοτικό σχεδιασμό και την εντυπωσιακή εμφάνισή τους.

Μέρος της πρόκλησης είναι ότι η Δανία είναι ήδη αρκετά βήματα μπροστά από τις περισσότερες άλλες χώρες στη μετάβαση στην καθαρή ενέργεια. Οδηγεί τον κόσμο στο μερίδιο της ηλεκτρικής ενέργειας που παίρνει από τα αιολικά πάρκα και οι εγχώριες εταιρείες αιολικής ενέργειας όπως η Vestas και η Ørsted είναι παγκόσμιοι παίκτες. Η αγορά EV της βρίσκεται στα ύψη. Είναι ένα παγκόσμιο κέντρο σχεδιασμού και κατασκευής ενεργειακά αποδοτικών κτιρίων.

Αφού πετύχουμε τόσα πολλά, τα επόμενα βήματα είναι πιο δύσκολα. Η χώρα πρέπει να μειώσει τις εκπομπές από τη γεωργία και να διακινδυνεύσει πλήγμα από τους αγρότες. Πρέπει να βρει καθαρότερους τρόπους για να τροφοδοτήσει τα θαλάσσια σκάφη. Πρέπει να αναπτύξει ένα μεγάλης κλίμακας σύστημα δέσμευσης άνθρακα που να λειτουργεί πραγματικά.

Και, πρέπει να διαχειριστεί γιγαντιαία έργα όπως το ενεργειακό νησί του Bornholm, το οποίο υπόσχεται να μειώσει τις εκπομπές σε όλη τη Βόρεια Ευρώπη.

Ενώ χώρες όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες εργάζονται σε προηγούμενα στάδια της ενεργειακής μετάβασης, η Δανία είναι πιο κοντά στη μέση του ταξιδιού της και διαπίστωσε ότι οι προκλήσεις δεν γίνονται ευκολότερες, ακόμη και σε ένα έθνος του οποίου οι πολίτες ευνοούν ευρέως τη δράση για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.

«Τώρα είναι κρίσιμη ώρα», δήλωσε η Connie Hedegaard, πρώην επικεφαλής του υπουργείου περιβάλλοντος της Δανίας και πρώην Ευρωπαία Επίτροπος για τη δράση για το κλίμα, η οποία τώρα είναι πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου της Concito, μιας κορυφαίας δανέζικης περιβαλλοντικής δεξαμενής σκέψης.

Πιστεύει ότι η κυβέρνηση κινείται με προσεκτικό ρυθμό σε ορισμένες πτυχές της δράσης για το κλίμα λόγω της απροθυμίας να προκαλέσει την αντιπολίτευση, ειδικά στις αγροτικές κοινότητες. Ωστόσο, ανησυχεί ότι αυτή η προσέγγιση κινδυνεύει να προκαλέσει ακόμη μεγαλύτερη αντίδραση από τους νεότερους ψηφοφόρους που θέλουν ταχεία αλλαγή.

«Έχουν, κατά την άποψή μου, αμελήσει να έχουν μια πιο γνήσια επικοινωνία με τους ανθρώπους», είπε για την κυβέρνηση, σύμφωνα με το fastcompany.

Η πραγματική επικοινωνία θα τονίσει ότι οι Δανοί πρέπει να είναι πρόθυμοι να αλλάξουν τη συμπεριφορά τους για να βοηθήσουν μια ενεργειακή μετάβαση, είπε. Αυτό μπορεί να σημαίνει να τρώτε λιγότερα από ορισμένα κρέατα ή να πληρώνετε περισσότερα για ορισμένα προϊόντα.

Εάν αυτή είναι μια συζήτηση που οι ηγέτες της Δανίας δεν είναι ακόμη έτοιμοι να κάνουν, εγείρει το ερώτημα εάν, και πότε, μπορεί να συμβεί οπουδήποτε.

Xτίζοντας μία ενεργειακή νησίδα

Ο Jesper Jürgensen δουλεύει μέσα από μια παρουσίαση διαφανειών που περιλαμβάνει έναν από αυτούς τους χάρτες με το Bornholm ως μικρό ένθετο. Ακολουθεί ένας χάρτης που τοποθετεί το Bornholm κοντά στο κέντρο όταν δείχνει την τρέχουσα και προγραμματισμένη υπεράκτια αιολική ανάπτυξη στη Βαλτική Θάλασσα, αναφέρει το fastcompany.

«Αυτή είναι μια τέλεια κατάσταση», είπε, τονίζοντας πώς η θέση του νησιού του δίνει ένα μεγάλο πλεονέκτημα στην προσέλκυση θέσεων εργασίας που σχετίζονται με την υπεράκτια αιολική ενέργεια.

Θα ακολουθήσει ένα δεύτερο έργο στη Βόρεια Θάλασσα, το οποίο δεν θα περιλαμβάνει το Bornholm. Το έργο αυτό θα κατασκευαστεί γύρω από ένα τεχνητό νησί και θα έχει χωρητικότητα 10 γιγαβάτ.

Η ιδέα πίσω από τα έργα είναι ότι οι χώρες μπορούν να επιτύχουν οικονομίες κλίμακας τοποθετώντας μεγάλες ποσότητες υπεράκτιας αιολικής ενέργειας και άλλων ενεργειακών υποδομών μέσα και γύρω από τα νησιά. Οι τοποθεσίες αποτελούν μέρος της έκκλησης, επιτρέποντας την παράδοση ηλεκτρικής ενέργειας σε πολλές χώρες μέσω υποθαλάσσιων καλωδίων.

Τα ενεργειακά νησιά βρίσκονται στο επίκεντρο των σχεδίων καθαρής ενέργειας της ομοσπονδιακής κυβέρνησης. Ήταν αυτά στα οποία επέλεξε να επικεντρωθεί η πρωθυπουργός Mette Frederiksen κατά τη διάρκεια των παρατηρήσεών της το 2021 σε σύνοδο κορυφής για το κλίμα που διοργάνωσε η κυβέρνηση Μπάιντεν.

«Ένα νησί που παράγει καθαρή ηλεκτρική ενέργεια», είπε. «Καθαρά καύσιμα, πράσινη καινοτομία, για εκατομμύρια ευρωπαϊκά νοικοκυριά. Αυτό είναι το όραμα της Δανίας για το πρώτο ενεργειακό νησί στον κόσμο».

Οι άνθρωποι στο Bornholm ακούν αυτού του είδους τις συζητήσεις εδώ και χρόνια και ανυπομονούν να τις δουν να καρποφορούν.

Μεγαλεπήβολοι στόχοι, αργή πρόοδος

Οι ηγέτες της Δανίας θέλουν να διαδώσουν το μήνυμα των επιτυχιών τους σε ακροατήρια στο εξωτερικό, ακόμη και όταν εμπλέκονται σε έντονες διαφωνίες στο εσωτερικό.

Ο Magnus Højberg Mernild εξήγησε αυτή την αντίθεση ως ένα φυσιολογικό και υγιές μέρος της προόδου που απαιτείται. Είναι ο επικεφαλής εκπρόσωπος του State of Green, μιας εταιρικής σχέσης μεταξύ της κυβέρνησης και των επιχειρήσεων καθαρής ενέργειας που επιδιώκει να πει την ιστορία της πράσινης μετάβασης της Δανίας στο διεθνές κοινό.

«Όλοι στη Δανία συμφωνούν ότι πρέπει να προχωρήσουμε», είπε. «Πρέπει να είμαστε πρωτοπόροι. Πώς όμως θα το κάνουμε;”

Η State of Green έχει γραφεία σε ένα υψηλής ενεργειακής απόδοσης κτίριο με γυάλινους τοίχους κοντά στους κήπους Tivoli, ένα πάρκο ψυχαγωγίας ορόσημο στο κέντρο της Κοπεγχάγης. Στο λόμπι υπάρχει ένα ράφι γεμάτο δημοσιεύσεις σχετικά με την ενεργειακή μετάβαση της Δανίας σε διάφορους τομείς.

Μίλησε με ειλικρίνεια για τις εσωτερικές προκλήσεις, όπως το πώς οι ειδικοί αγωνίζονται να διακρίνουν το μείγμα των πολιτικών που θα ήταν πιο αποτελεσματικές στη μείωση των εκπομπών από τα αγροκτήματα. «Ακόμα δεν ξέρουμε πώς να τυλίξουμε τα κεφάλια μας» στη μεταρρύθμιση του γεωργικού τομέα, είπε.

Μία από τις ιστορίες που η Δανία θα ήθελε να πει στο διεθνές κοινό είναι για το πώς οι ενεργειακές νησίδες είναι εξαιρετικά αποδοτικοί παραγωγοί ανανεώσιμης ενέργειας και κινητήρες οικονομικής αποδοτικότητας.

Το State of Green είχε σκεφτεί να χρηματοδοτήσει μια περιοδεία αυτό το καλοκαίρι που θα έφερνε διεθνείς δημοσιογράφους στο Bornholm για να τους δείξει τη μεταμόρφωση που βρίσκεται σε εξέλιξη.

«Στην πραγματικότητα καταλήξαμε να απορρίψουμε την ιδέα, επειδή υπάρχουν πολύ λίγα να δούμε αυτή τη στιγμή», δήλωσε ο Mernild. «Η πρόοδος είναι μάλλον αργή».

Το ενεργειακό νησί του Bornholm δεν ταιριάζει ακόμη με τις άλλες αφηγήσεις επιτυχίας που η Δανία αρέσκεται να προωθεί.

Είτε μιλάμε για το ενεργειακό νησί είτε για κάποια άλλη πρωτοβουλία για το κλίμα ή την ενέργεια, η συζήτηση συχνά συνοψίζεται σε ιδέες που μερικές φορές αισθάνονται σαν να βρίσκονται σε σύγκρουση: η Δανία είναι παγκόσμιος ηγέτης στις φιλοδοξίες και τις δράσεις της για το κλίμα, αλλά δεν κινείται αρκετά γρήγορα.

Και, είναι εντάξει να είσαι περήφανος και απογοητευμένος ταυτόχρονα.

«Πρέπει να είσαι ρεαλιστής», είπε η Hedegaard. «Και μερικές φορές, όταν κάνεις ένα βήμα πίσω και κοιτάς τα τελευταία 20 χρόνια, τα πράγματα έχουν αλλάξει βαθιά. Είναι απογοητευτικό το γεγονός ότι η ταχύτητα με την οποία [τα πράγματα] αλλάζουν είναι τόσο απίστευτα αργή; Ναι, είναι».