Κλιματική αλλαγή: Πέντε καλά νέα αλλάζουν τις προοπτικές της νέας χρονιάς

Δεν έλειψαν οι ζοφερές κλιματικές ειδήσεις το 2023.  Η άνευ προηγουμένου υπεθέρμανση του πλανήτη πυροδότησε ακραία καιρικά φαινόμενα με ολέθρια αποτελέσματα, ενώ οι επιστήμονες εξέδωσαν τρομερές προειδοποιήσεις ότι το επόμενο έτος μπορεί να είναι ακόμα χειρότερο και η ρύπανση από εκπομπές άνθρακα να συνεχίσει να αυξάνεται.

Στον αντίποδα, υπήρξαν σημάδια προόδου. Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας σημείωσαν ρεκόρ, ο κόσμος γιόρτασε μια από τις μεγαλύτερες περιβαλλοντικές του νίκες και οι χώρες έκαναν ένα προσεκτικό αλλά ιστορικό βήμα προς ένα μέλλον χωρίς ορυκτά καύσιμα.

COP28: Θρίαμβος ή καταστροφή η σύνοδος για το κλίμα; Εξαρτάται ποιον θα ρωτήσεις

Αύξηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας

Καθώς η ανάγκη για ταχεία εξάλειψη των ορυκτών καυσίμων που υπερθερμαίνουν τον πλανήτη γίνεται όλο και πιο επιτακτική, υπάρχουν ορισμένα «φωτεινά» παραδείγματα χρήσης καθαρής ενέργειας σε όλο τον κόσμο.

Ένα εξ αυτών, η Πορτογαλία που πέρυσι σημείωσε ένα ρεκόρ χρήσης ΑΠΕ, όπως σημειώνει το CNN. Για περισσότερες από έξι συνεχόμενες ημέρες, από τις 31 Οκτωβρίου έως τις 6 Νοεμβρίου, η χώρα των 10 εκατομμυρίων κατοίκων βασιζόταν αποκλειστικά σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας — αποτελώντας ένα συναρπαστικό παράδειγμα για τον υπόλοιπο κόσμο.

Ακόμα και η Κίνα,η χώρα που μολύνει περισσότερο το περιβάλλον στις μέρες μας, έχει σημειώσει τεράστια πρόοδο στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, έχοντας θέσει στόχο να καταρρίψει τον στόχο της για αιολική και ηλιακή ενέργεια πέντε χρόνια νωρίτερα. Μια έκθεση που δημοσιεύθηκε τον Ιούνιο διαπίστωσε ότι η δυναμικότητα της Κίνας είναι τώρα μεγαλύτερη από το συνολικό άθροισμα όλου του υπόλοιπου κόσμου.

Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι η Κίνα θα έχει ολοκληρώσει την εγκατάσταση πάνω από 300 γιγαβάτ ηλιακής και αιολικής δυναμικότητας το 2023, σχεδόν διπλάσιο από τον όγκο πριν από ένα χρόνο, σύμφωνα με τις προβλέψεις της BNEF. Το παγκόσμιο σύνολο το 2022 ήταν 338 γιγαβάτ.

Δεν μπορεί να αγνοηθεί, ωστόσο, ότι η Κίνα αύξησε επίσης την παραγωγή άνθρακα φέτος, σε μια στροφή στα ορυκτά καύσιμα καθώς τα καταστροφικά κύματα καύσωνα αύξησαν τη ζήτηση ενέργειας για κλιματισμό και ψύξη και καθώς η επίμονη ξηρασία στο νότο της χώρας επηρέασε τις ενεργειακές παροχές από υδροηλεκτρικά.

Η Κίνα και οι ΗΠΑ ανακοίνωσαν τον Νοέμβριο ότι θα ξαναρχίσουν τη συνεργασία τους για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, υποσχόμενοι μια σημαντική αύξηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, ειδικά για την αντικατάσταση των ορυκτών καυσίμων.

Μια συμφωνία για το κλίμα που στοχεύει τα ορυκτά καύσιμα

Ύστερα από περισσότερες από δύο εβδομάδες έντονων διαπραγματεύσεων, η σύνοδος κορυφής COP28 για το κλίμα στο Ντουμπάι ολοκληρώθηκε τον Δεκέμβριο με σχεδόν 200 χώρες να αναλαμβάνουν μια άνευ προηγουμένου δέσμευση να απομακρυνθούν από τα ορυκτά καύσιμα.

Ενώ η συμφωνία δεν απαιτούσε από τον κόσμο να καταργήσει σταδιακά τον άνθρακα, το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο – το οποίο είχαν υποστηρίξει περισσότερες από 100 χώρες – κάλεσε τις χώρες να «συμβάλουν» σε μια «μετάβαση από τα ορυκτά καύσιμα στα πράσινα ενεργειακά συστήματα». Αυτή ήταν η πρώτη φορά που όλα τα ορυκτά καύσιμα, οι κύριοι μοχλοί της κλιματικής κρίσης, στοχοποιήθηκαν σε συμφωνία COP.

Ο πρόεδρος της COP28 Σουλτάν Αλ Τζαμπέρ χαρακτήρισε τη συμφωνία «ιστορική», προσθέτοντας ότι αντιπροσωπεύει «μια αλλαγή δομής που έχει τη δυνατότητα να επαναπροσδιορίσει τις οικονομίες μας».

Το πόσο αποτελεσματική είναι τελικά αυτή η συμφωνία θα εξαρτηθεί από το τι θα κάνουν οι χώρες στη συνέχεια για να την εφαρμόσουν. Πολλοί ειδικοί προειδοποίησαν για κενά που θα μπορούσαν να αφήσουν ανοιχτή την πόρτα για μια συνεχή επέκταση των ορυκτών καυσίμων.

Ωστόσο, το γεγονός ότι επετεύχθη συμφωνία για τα ορυκτά καύσιμα έγινε ευρέως ευπρόσδεκτη και θεωρήθηκε σημαντική πρόοδος.

«Προστρέψαμε τους ανθρώπους να κάνουν πράγματα που δεν έχουν ξανακάνει», τόνισε ο απεσταλμένος των ΗΠΑ για το κλίμα Τζον Κέρι στην Κριστιάν Αμανπούρ του CNN μετά τη σύνοδο κορυφής, περιγράφοντάς το ως «ιστορική επιτυχία».

Μειώνεται θεαματικά η αποψίλωση των δασών στη Βραζιλία

Μετά από χρόνια αυξανόμενης αποψίλωσης των δασών στον Αμαζόνιο της Βραζιλίας, σημειώθηκε πρόοδος φέτος στη μείωση της καταστροφής των δασών.

Ο Αμαζόνιος είναι το μεγαλύτερο τροπικό δάσος στον κόσμο και η προστασία του θεωρείται ζωτικής σημασίας για τον περιορισμό της κλιματικής αλλαγής. Λειτουργεί ως «παγίδα» άνθρακα που απορροφά τη ρύπανση που θερμαίνει τον πλανήτη από την ατμόσφαιρα. Όταν καταστρέφονται δάση ή δέντρα, εκπέμπουν αέρια θερμοκηπίου. Η αποψίλωση και η υποβάθμιση της γης ευθύνονται για τουλάχιστον το ένα δέκατο της παγκόσμιας ρύπανσης από άνθρακα, σύμφωνα με το CNN.

Η αποψίλωση των δασών στη Βραζιλία μειώθηκε κατά 22,3% τους 12 μήνες έως τον Ιούλιο, σύμφωνα με στοιχεία της εθνικής κυβέρνησης, καθώς ο πρόεδρος Λουίς Ιγνάσιο Λούλα ντα Σίλβα άρχισε να προχωρά στην υπόσχεσή του να χαλιναγωγήσει την καταστροφή των δασών που συνέβη υπό τον προκάτοχό του, Ζαίρ Μπολσονάρο.

Ο Μάρσιο Αστρίνι, επικεφαλής της ομάδας Climate Observatory, το περιέγραψε ως ένα «εντυπωσιακό αποτέλεσμα» που «σφραγίζει την επιστροφή της Βραζιλίας στην κλιματική ατζέντα».

Ωστόσο, το ποσοστό αποψίλωσης των δασών της Βραζιλίας παρέμεινε σχεδόν διπλάσιο από το χαμηλό όλων των εποχών το 2012. Περίπου 9.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα τροπικού δάσους καταστράφηκαν κατά την περίοδο αυτή. Υπάρχει πολύς δρόμος για να εκπληρωθεί η υπόσχεση του Λούλα για μηδενική αποψίλωση των δασών μέχρι το 2030.

Το όζον επουλώνεται

Το στρώμα του όζοντος της Γης βρίσκεται σε καλό δρόμο για να ανακάμψει πλήρως μέσα στις επόμενες δεκαετίες, ανακοίνωσε μια ομάδα εμπειρογνωμόνων υποστηριζόμενη από τον ΟΗΕ τον Ιανουάριο, καθώς οι χημικές ουσίες που το καταστρέφουν καταργούνται σταδιακά σε όλο τον κόσμο.

Το στρώμα του όζοντος προστατεύει τον πλανήτη από τις επιβλαβείς υπεριώδεις ακτίνες, αλλά από τη δεκαετία του 1980, οι επιστήμονες έχουν προειδοποιήσει για μια τρύπα σε αυτή την «ασπίδα» λόγω ουσιών που βλάπτουν το όζον, συμπεριλαμβανομένων των χλωροφθορανθράκων (CFCs), που χρησιμοποιούνταν ευρέως σε ψυγεία, αερολύματα και διαλύτες.

Η διεθνής συνεργασία συνέβαλε στον περιορισμό της ζημιάς. Η συμφωνία «Πρωτόκολλο του Μόντρεαλ», που τέθηκε σε ισχύ το 1989, ξεκίνησε τη σταδιακή κατάργηση των CFC. Η επακόλουθη ανάκαμψη του στρώματος του όζοντος έχει χαιρετιστεί ως ένα από τα μεγαλύτερα περιβαλλοντικά επιτεύγματα του κόσμου.

Εάν οι παγκόσμιες πολιτικές παραμείνουν σε ισχύ, το στρώμα του όζοντος αναμένεται να ανακάμψει στα επίπεδα του 1980 έως το 2040 για το μεγαλύτερο μέρος του κόσμου, σύμφωνα με την αξιολόγηση. Για τις πολικές περιοχές, το χρονικό πλαίσιο για την ανάκαμψη είναι μεγαλύτερο: 2045 στην Αρκτική και 2066 στην Ανταρκτική.

Μια μελέτη που δημοσιεύθηκε τον Νοέμβριο, ωστόσο, έθεσε κάποιες αμφιβολίες για αυτήν την πρόοδο. Το έγγραφο, που δημοσιεύτηκε από την Nature Communications, διαπίστωσε ότι μια τρύπα στο στρώμα του όζοντος πάνω από την Ανταρκτική «όχι μόνο έχει παραμείνει μεγάλη σε έκταση, αλλά έχει γίνει και βαθύτερη κατά το μεγαλύτερο μέρος της άνοιξης της Ανταρκτικής». Ωστόσο, ορισμένοι επιστήμονες ήταν δύσπιστοι για τα ευρήματα της μελέτης, λέγοντας ότι βασίστηκε σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα για να εξαχθούν συμπεράσματα σχετικά με τη μακροπρόθεσμη υγεία του στρώματος.

Αύξηση πωλήσεων ηλεκτρικών οχημάτων

Η δημοτικότητα των ηλεκτρικών οχημάτων έχει εκτιναχθεί το 2023, με τις πωλήσεις στην αμερικανική επικράτεια να βρίσκονται σε ιστορικό υψηλό όλων των εποχών.

Τα ηλεκτρικά οχήματα αποτελούν το κλειδί για την απαλλαγή από άνκθρακα στις οδικές μεταφορές, οι οποίες ευθύνονται για περίπου το ένα έκτο της ρύπανσης από τη θέρμανση του πλανήτη παγκοσμίως, σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας.

Οι Αμερικανοί αγόρασαν 1 εκατομμύριο πλήρως ηλεκτρικά οχήματα το 2023, σύμφωνα με έκθεση του Bloomberg New Energy Finance.

Τα ηλεκτρικά οχήματα αντιπροσώπευαν περίπου το 8% όλων των πωλήσεων νέων οχημάτων στις ΗΠΑ κατά το πρώτο εξάμηνο του 2023. Στην Κίνα, τα EVs αντιπροσώπευαν το 19% του συνόλου των πωλήσεων οχημάτων και παγκοσμίως το 15% των πωλήσεων νέων επιβατικών οχημάτων.

Οι πωλήσεις EV στην Ευρώπη αυξήθηκαν κατά 47% τους πρώτους εννέα μήνες του 2023, σύμφωνα με στοιχεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης Κατασκευαστών Αυτοκινήτων (EAMA). Ωστόσο, οι έμποροι αυτοκινήτων έχουν προειδοποιήσει ότι οι πωλήσεις μειώνονται καθώς οι καταναλωτές περιμένουν φθηνότερα μοντέλα, κάτι που αναμένεται σε δύο έως τρία χρόνια.