Σόιμπλε: Η εμβληματική φιγούρα της γερμανικής επανένωσης και της ευρωπαϊκής λιτότητας

Σύμφωνα με το meme που αγαπούσαν οι υποστηρικτές του ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε ήταν ο καλύτερος καγκελάριος που είχε ποτέ η Γερμανία, αν και η καγκελαρία είναι το μόνο βασικό εκτελεστικό αξίωμα που δεν κατέκτησε ποτέ. Οι επικριτές του όμως έβλεπαν στο πρόσωπο του τον σκληρό εφαρμοστή των πολιτικών λιτότητας που προκάλεσαν μόνιμη ζημιά στη Γερμανία και την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Ο Σόιμπλε, ο οποίος γεννήθηκε στις 18 Σεπτεμβρίου 1942 και πέθανε το βράδυ της Τρίτης σε ηλικία 81 ετών, αφιέρωσε ολόκληρη τη ζωή του στην πολιτική, όπως αναφέρει το αφιέρωμα της Wall Street Journal. Ο μακροβιότερος νομοθέτης στη γερμανική κοινοβουλευτική ιστορία, ο εκπαιδευμένος δικηγόρος εξελέγη για πρώτη φορά στην Μπούντεσταγκ το 1972 και διατήρησε την έδρα του μέχρι τον θάνατό του.

Βόλφγκανγκ Σόιμπλε: Ο «πολιτικός δάσκαλος» της Μέρκελ και τα εύσημα στον Τσίπρα που έσωσε τη χώρα

«Η Γερμανία έχασε έναν χριστιανοδημοκράτη-ορόσημο που επιχειρηματολογούσε με πάθος, αλλά ποτέ δεν έχασε από τα μάτια του τι είναι η πολιτική: η βελτίωση της ζωής των πολιτών». Με αυτή την δήλωση αποχαιρέτησε τον πολιτικό αντίπαλο ο καγκελάριος της Γερμανίας Όλαφ Σολτς.

Το ξεκίνημα της πολιτικής καριέρας

Ο Χέλμουτ Κολ υπήρξε ο μέντορας του και τον όρισε υπουργό για πρώτη φορά το 1984. Στη συνέχεια ανέλαβε πέντε υπουργεία, το τελευταίο στην κυβέρνηση της Άνγκελα Μέρκελ, προτού γίνει πρόεδρος του γερμανικού κοινοβουλίου.

Τον Οκτώβριο του 1990, μιλώντας σε ακροατήριο κατά την διάρκεια της προεκλογικής του εκστρατείας, πυροβολήθηκε στο πρόσωπο και στην σπονδυλική στήλη, με αποτέλεσμα να μείνει καθηλωμένος σε αναπηρικό καροτσάκι για το υπόλοιπο της ζωής του. Αρνήθηκε να εγκαταλείψει την πολιτική και επέστρεψε μετά από λίγες εβδομάδες στα καθήκοντα του στο υπουργείο Εσωτερικών, του οποίου ήταν επικεφαλής.

Συνεργάστηκε στενά με τον Κολ για τη γερμανική επανένωση μετά την πτώση του Τείχους του Βερολίνου το 1989 και διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στη διαπραγμάτευση για την απορρόφηση της πρώην Ανατολικής Γερμανίας από τη Δυτική Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας.

Η προεδρία του CDU

Ο Σόιμπλε, ο οποίος διαδέχθηκε τον Κολ στην προεδρία της Χριστιανοδημοκρατικής Ένωσης (CDU), του κορυφαίου κόμματος του συντηρητικού μπλοκ της Γερμανίας, ήταν έτοιμος να θέσει υποψηφιότητα για καγκελάριος το 2002. Όμως η υποψηφιότητά του ματαιώθηκε από τη Μέρκελ, όταν ενεπλάκη σε ένα σκάνδαλο γύρω από αθέμιτες δωρεές προς το κόμμα, το οποίο χρησιμοποίησε για να κερδίσει τα ηνία του CDU ενορχηστρώνοντας ένα πραξικόπημα κατά της παλιάς ηγεσίας.

Κατά τη διάρκεια του σκανδάλου, ο Σόιμπλε αναγκάστηκε να παραδεχτεί ότι είχε λάβει παράνομη δωρεά 100.000 μάρκων σε μετρητά από καταδικασμένο έμπορο όπλων. Στη συνέχεια παραιτήθηκε από αρχηγός κόμματος και κοινοβουλίου και αντικαταστάθηκε από τη Μέρκελ.

Παρά τη ρήξη, ο Σόιμπλε αποδέχθηκε αργότερα την πρόσκληση της Μέρκελ να συμμετάσχει στην κυβέρνησή της ως υπουργός Εσωτερικών και αργότερα διετέλεσε δύο φορές υπουργός Οικονομικών της. Ως υπόδειγμα προσωπικού θάρρους και ευσεβής Λουθηρανός, ο Σόιμπλε απευθύνθηκε σε πιο συντηρητικά τμήματα του CDU που αρχικά ήταν επιφυλακτικά απέναντι στη Μέρκελ, η οποία είχε μεγαλώσει στην πρώην κομμουνιστική Ανατολική Γερμανία.

Το υπουργείο Οικονομικών

Κατά τη διάρκεια της θητείας του στο τιμόνι του γερμανικού υπουργείου Οικονομικών, η οποία συνέπεσε με την κρίση χρέους της ευρωζώνης, ο Σόιμπλε έκανε σημαντικές πολιτικές παρεμβάσεις.

Ως υπουργός Οικονομικών έδωσε προτεραιότητα στους ισοσκελισμένους προϋπολογισμούς. Εισέπραττε φορολογικά έσοδα ρεκόρ, ωστόσο υπό την ηγεσία του, ο ομοσπονδιακός προϋπολογισμός έδωσε προτεραιότητα στις δαπάνες πρόνοιας έναντι των αναγκαίων επενδύσεων, με αποτέλεσμα η μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης να υστερεί έναντι των γειτόνων της σε τομείς όπως η ψηφιοποίηση, οι μεταφορές, η εκπαίδευση και η άμυνα.Ενθερμος υποστηρικτής της δημοσιονομικής πειθαρχίας, υπήρξε ένας από τους αρχιτέκτονες του «φρένου του χρέους», των αυστηρών δημοσιονομικών κανόνων που κατοχυρώνονται στο γερμανικό σύνταγμα και που οι επικριτές λένε τώρα ότι θα μπορούσαν να καταστήσουν αδύνατη τη χρηματοδότηση των πολύ αναγκαίων επενδύσεων στην άμυνα και την απαλλαγή από τον άνθρακα χωρίς βαριές αυξήσεις φόρων.

Οι υπάλληλοι του υπουργείου Οικονομικών  τον αποχαιρέτησαν συγκεντρώνοντας στο γιγαντιαίο προαύλιο του υπουργείου , ένα δυσοίωνο συγκρότημα της ναζιστικής εποχής στο κέντρο του Βερολίνου, φτιάχνοντας ένα γιγαντιαίο μηδενικό, το σήμα των ισοσκελισμένων προϋπολογισμών στη Γερμανία. Η εμβληματική φωτογραφία μεταδόθηκε παγκοσμίως και έγινε σύμβολο της δημοσιονομικής λιτότητας.

Η επιβολή λιτότητας στην ΕΕ

Η ευρωπαϊκή του πορεία χαρακτηρίζεται από την επιβολή λιτότητας στις προβληματικές οικονομίες της ΕΕ. Ήταν πρωτοστάτης της προσπάθειας να ωθηθεί η Ελλάδα εκτός ευρώ, μια εξαιρετικά αμφιλεγόμενη πρωτοβουλία που τελικά καταπνίγηκε από τη Μέρκελ.

Οι πολιτικές λιτότητας που υποστήριξαν ο Σόιμπλε και οι βορειοευρωπαίοι σύμμαχοί του αμφισβητήθηκαν έντονα από οικονομολόγους. Οι επικριτές του υποστήριξαν ότι συνέβαλαν στη ζύμωση της κοινωνικής και πολιτικής αναταραχής σε ολόκληρη την ΕΕ, τροφοδοτώντας εξτρεμιστικά κόμματα της δεξιάς και της αριστεράς. Για άλλους, αποτελούσαν τις απαραίτητες προϋποθέσεις για την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης στην ευρωζώνη και επέτρεπαν σε υπερχρεωμένες χώρες όπως η Ελλάδα και η Ιρλανδία να ανακάμψουν μετά την ανοικοδόμηση των οικονομιών τους.

Καθώς σχημάτιζε την τέταρτη και τελευταία κυβέρνησή της, η Μέρκελ αντικατέστησε τον Σόιμπλε, ο οποίος έγινε πρόεδρος της γερμανικής Μπούντεσταγκ, το τελευταίο του ανώτερο αξίωμα.

Όταν το CDU καταψηφίστηκε από την εξουσία το 2021, ο Σόιμπλε διατήρησε την κοινοβουλευτική του έδρα και συνέχισε να υπηρετεί ως βουλευτής, μετακινούμενος μεταξύ Βερολίνου και της νοτιογερμανικής κατοικίας του.

Ορισμένες από τις πολιτικές του θέσεις αμβλύνθηκαν και μετατοπίστηκαν με την πάροδο των ετών: κάποτε επικριτής της μετανάστευσης, ιδίως από την Τουρκία και τη Μέση Ανατολή, δήλωσε αργότερα ότι οι μουσουλμάνοι μετανάστες αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της γερμανικής κοινωνίας και ότι ανησυχεί περισσότερο για την «εσωστρέφεια» του έθνους παρά για τον εξισλαμισμό του.

Οι επικριτές του Σόιμπλε είναι πολυάριθμοι, καταλήγει το αφιέρωμα, αλλά τον σέβονταν σε όλους τους κόλπους για την ακεραιότητα, την αφοσίωση και τη διανοητική του περιέργεια.