Κεντρικές τράπεζες: Τα νέα μοντέλα πολιτικής και οι άστοχες προβλέψεις

Η αποτυχία τους να προβλέψουν το πρόσφατο ξέσπασμα του πληθωρισμού και να λάβουν άμεσα μέτρα για την αντιμετώπισή του έχουν αναγκάσει τους κεντρικούς τραπεζίτες να αναδιπλωθούν και να αποφεύγουν να κάνουν οικονομικές εκτιμήσεις.

Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ, η Τράπεζα της Αγγλίας και άλλα επίσημα στόματα δεν κατάλαβαν πώς το τέλος του lockdown μετά την πανδημία και το ενεργειακό σοκ που προκλήθηκε από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία θα μπορούσε να ανοίξει το δρόμο για τη χειρότερη πληθωριστική σπείρα σε μια ολόκληρη γενιά. Τότε  επέμεναν ότι οι αυξήσεις στις τιμές θα ήταν παροδικές προκαλώντας την έντονη αντίδραση αρκετών αναλυτών. Και μετά αναγκάστηκαν να προχωρήσουν σε επιθετικές αυξήσεις επιτοκίων προκειμένου να καλύψουν το χαμένο έδαφος.

Η Κριστίν Λαγκάρντ, πρόεδρος της ΕΚΤ, δήλωσε στους Financial Times σε πρόσφατη συνέντευξή της ότι η κεντρική τράπεζα πρέπει να μάθει από τα λάθη της. «Αυτό που θα έπρεπε να είχαμε μάθει είναι ότι δεν μπορούμε να βασιζόμαστε μόνο σε περιπτώσεις σχολικών βιβλίων και καθαρά μοντέλα. Πρέπει να σκεφτούμε με έναν ευρύτερο ορίζοντα», είπε.

Ένα αποτέλεσμα, λένε οι αξιωματούχοι, είναι η αυξημένη εστίαση σε εναλλακτικά «σενάρια» για μελλοντικές οικονομικές εξελίξεις, ώστε να καταδειχθεί πώς μπορεί να αντιδράσει η πολιτική.

Ο Huw Pill, επικεφαλής οικονομολόγος της BoE, δήλωσε στους Financial Times ότι αυτός μπορεί να είναι ένας καλύτερος τρόπος επικοινωνίας με τις αγορές από ό,τι μέσω της παραδοσιακής πρόβλεψης του «διαγράμματος» της BoE, η οποία μεταδίδει την αβεβαιότητα με εύρος πιθανοτήτων.

Η Sarah Breeden, υποδιοικήτρια της BoE, είπε σε ομιλία της στις 19 Δεκεμβρίου ότι η εξέταση διαφορετικών σεναρίων είναι «ένα χρήσιμο εργαλείο πολιτικής σε ένα πλαίσιο άνευ προηγουμένου σοκ».

Τα διαφορετικά σενάρια

Από την πλευρά της, η ΕΚΤ μοντελοποιεί τώρα διαφορετικά σενάρια για τον πληθωρισμό και παράγει μια σειρά από αναλύσεις ευαισθησίας, όπως η εξέταση του τι θα συνέβαινε εάν οι μισθοί αυξάνονταν ταχύτερα ή πιο αργά από το αναμενόμενο ή εάν σημειωθεί άλλο ένα σοκ στον ενεργειακό εφοδιασμό.

Το πρόβλημα είναι ότι μέχρι στιγμής οι πρώτες του προσπάθειες είχαν μικτά αποτελέσματα. Ακόμη και το πιο «σοβαρό σενάριο» που δημοσίευσε τον Μάρτιο του 2022, διαμορφώνοντας τον αντίκτυπο των μεγάλων περικοπών στις προμήθειες ρωσικού φυσικού αερίου στην Ευρώπη, υποτίμησε πόσο ψηλά θα έφτανε ο πληθωρισμός στην ευρωζώνη. Προέβλεψε ότι ο πληθωρισμός θα ήταν κατά μέσο όρο 7,1% το 2022 και 2,7% το 2023. Πέρυσι, οι τιμές στο μπλοκ αυξήθηκαν κατά 8,4% και φέτος αναμένεται να αυξηθούν κατά 5,4%.

Το διοικητικό συμβούλιο της BoE ανέθεσε στον Ben Bernanke, πρώην πρόεδρο της Fed, να επανεξετάσει τις προβλέψεις και την επικοινωνία της BoE. Οι αξιωματούχοι πιστεύουν ότι η μεγαλύτερη χρήση της ανάλυσης σεναρίων θα είναι μεταξύ των επιλογών που θα εξεταστούν στο πλαίσιο της επανεξέτασης, η οποία αναμένεται να δημοσιοποιηθεί το 2024.

Στην ΕΚΤ

Η Λαγκάρντ υποστηρίζει ότι, ενώ το έργο που κάνει το προσωπικό της ΕΚΤ για να βελτιώσει τα μοντέλα πρόβλεψής του θα βοηθήσει, δεν θα διορθώσει όλα τα προβλήματα γιατί «νομίζω ότι αυτός ο ευρύτερος ορίζοντας και τα εμπειρικά δεδομένα που παρατηρούμε και η κρίση που εφαρμόζουμε είναι απαραίτητο. «Πολλά μέλη του διοικητικού συμβουλίου της ΕΚΤ εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν τις δικές τους προβλέψεις με μεγάλη δόση σκεπτικισμού», τόνισε.

Πράγματι, η ΕΚΤ έχει ήδη αποφασίσει να βασίζεται λιγότερο στις προβλέψεις της και έχει καταργήσει τις επίσημες οδηγίες της για την πολιτική. Αντίθετα, όταν αποφασίζει τις επόμενες κινήσεις της στα επιτόκια, έχει δεσμευτεί να δώσει μεγαλύτερη βαρύτητα στο εάν οι υποκείμενες τιμές, εξαιρουμένων της ενέργειας και των τροφίμων, επιβραδύνονται και σε ποιο βαθμό το υψηλότερο κόστος δανεισμού συμπιέζει τον τραπεζικό δανεισμό και την οικονομική δραστηριότητα.

Στις Ηνωμένες Πολιτείες

Από τότε που έχασαν την έκταση του προβλήματος του πληθωρισμού αμέσως μετά το σοκ της Covid-19, οι κεντρικοί τραπεζίτες των ΗΠΑ ήταν ανοιχτοί όχι μόνο για την τεράστια αβεβαιότητα που στηρίζεται στις προοπτικές, αλλά και για τους περιορισμούς που αντιμετωπίζουν στη λήψη νομισματικής πολιτικής σε ένα τέτοιο σκηνικό.

Ο πρόεδρος της Fed, Τζέι Πάουελ, τόνισε την ανάγκη να σκεφτόμαστε πέρα ​​από τα τυπικά μοντέλα. Ένας κρίκος που μέχρι στιγμής φαίνεται να καταρρέει είναι η σχέση μεταξύ του ελέγχου του πληθωρισμού και της αγοράς εργασίας.

Όπως υπογραμμίζουν οι FT, πολλοί οικονομολόγοι φοβήθηκαν ότι η μείωση του πληθωρισμού στον στόχο θα χρειαζόταν πολύ μεγαλύτερη ανεργία. Αντίθετα, η αύξηση των τιμών καταναλωτή επιβραδύνθηκε σημαντικά χωρίς πολύ σημαντική άνοδο του ποσοστού ανεργίας από τα χαμηλά πολλών δεκαετιών. Αυτό έχει αυξήσει τις προσδοκίες ότι μια οδυνηρή ύφεση μπορεί πράγματι να αποφευχθεί – μια έκβαση εντελώς διαφορετική από ό,τι σε προηγούμενες μάχες κατά του υψηλού πληθωρισμού.

«Η οικονομία μας είναι ευέλικτη και δυναμική και υπόκειται κατά καιρούς σε απρόβλεπτους κραδασμούς, όπως μια παγκόσμια οικονομική κρίση ή μια πανδημία», δήλωσε προσφάτως ο Πάουελ. «Εκείνες τις στιγμές, οι αναλυτές πρέπει να σκέφτονται έξω από τα μοντέλα».