Alibaba: Πώς έχασε το δρόμο του ο κορυφαίος τεχνολογικός όμιλος της Κίνας

Τίποτα δεν αναδεικνύει τα τρέχοντα προβλήματα της Alibaba περισσότερο από την εξαιρετική κλήση αφύπνισης από τον Τζακ Μα, ο οποίος ίδρυσε την πρωτοπόρο αυτή εταιρεία στο ηλεκτρονικό εμπόριο της Κίνας το 1999.

«Πιστεύω ακράδαντα ότι η Alibaba θα αλλάξει και θα μεταρρυθμιστεί», είπε ο  διάσημος επιχειρηματίας σε μια ανάρτηση στο blog του στα τέλη του περασμένου έτους. «Επιστροφή στην αποστολή και στο όραμά μας, άνθρωποι της «Αλί», εμπρός!»

Η κραυγή ανασύνταξης χρησίμευσε μόνο για να δείξει πώς ο πιο γνωστός τεχνολογικός όμιλος της Κίνας έχει χάσει την κατεύθυνσή του. Κάποτε ήταν η πιο πολύτιμη εταιρεία της Ασίας, ωστόσο πλέον έχει ξεπεραστεί σε κεφαλαιοποίηση – για πρώτη φορά τον Νοέμβριο-  από την κινεζική ανταγωνίστρια PDD Holdings. Η μετοχή της είναι στο 75% σε σχέση με το επίπεδο της κορύφωσής της πριν από τρία χρόνια, μετά από μια σειρά ρυθμιστικών συγκρούσεων, ανατροπών στρατηγικής και εν μέσω της πτώσης του ηθικού του προσωπικού.

Η προσπέραση της Alibaba από την PDD «ήταν μια πραγματική κλήση αφύπνισης για την Alibaba», είπε στους Financial Times  άτομο κοντά στη διοίκηση. «Οι άνθρωποι ήταν πραγματικά αναστατωμένοι, αλλά τώρα η Alibaba σκέφτεται πώς να το αντιμετωπίσει», πρόσθεσε. Μέρος της απάντησης ήταν ο νέος διευθύνων σύμβουλος Έντι Γιόνμινγκ Γου, ο οποίος κλήθηκε να αναλάβει τον άμεσο έλεγχο της βασικής επιχείρησης ηλεκτρονικού εμπορίου της Alibaba στα τέλη του περασμένου μήνα, αντικαθιστώντας τον, επί χρόνια στέλεχος, Τρούντι Ντάι, καθώς προσπαθεί να ενισχύσει την επιρροή του στον εκτεταμένο όμιλο ετερογενών δραστηριοτήτων.

Οι ανταγωνιστές καλπάζουν

Στελέχη της εταιρείας και αναλυτές λένε ότι η Alibaba έχει αποτύχει μέχρι στιγμής στην αποτελεσματική καταπολέμηση των επιθετικών νέων ανταγωνιστών, παρακολουθώντας τις εξελίξεις της τεχνητής νοημοσύνης και αξιοποιώντας τα δυνατά της σημεία στο εγχώριο ηλεκτρονικό εμπόριο για να πετύχει στις δυτικές αγορές.

Οι Financial Times μίλησαν με εννέα υπαλλήλους της Alibaba, οι οποίοι σκιαγράφησαν την εικόνα μιας επιχείρησης που μαραζώνει που προσπαθεί να χαράξει μια νέα πορεία αφού απέρριψε βασικά σημεία ενός φιλόδοξου σχεδίου αναδιάρθρωσης που υποτίθεται ότι θα της έδινε νέα πνοή.

Αρκετοί γνώστες της Alibaba, που αρνήθηκαν να κατονομαστούν, μίλησαν για τη σύγχυση που προέκυψε. «Πολλοί άνθρωποι δεν ξέρουν ποιος έχει φύγει και ποιος δεν έχει φύγει», είπε ένας υπάλληλος της Alibaba που εργάζεται σε διαφορετικές επιχειρήσεις. «Τουλάχιστον μέχρι να απολυθούν μετά την απόσχιση της επιχειρηματικής τους μονάδας», πρόσθεσε.

Τον Μάρτιο, ο τεχνολογικός όμιλος είχε ανακοινώσει την πρόθεσή του να χωρίσει την αυτοκρατορία του σε έξι μονάδες για να ξεκλειδώσει την αξία των μετοχών και να τονώσει την ανάπτυξη σε όλες τις επιχειρήσεις. Το σχέδιο αρχικά αγκαλιάστηκε από τους επενδυτές, με την τιμή της μετοχής να σκαρφαλώνει 20% τις ημέρες μετά την ανακοίνωση. Αλλά η εξασθένιση της αισιοδοξίας των επενδυτών για την οικονομία της Κίνας μετά το τέλος των lockdown περιόρισε τον ενθουσιασμό.

Τον Νοέμβριο η Alibaba ανακοίνωσε επίσημα ότι παραιτείται από τα σχέδιά της για απόσχιση της επιχειρηματικής της δραστηριότητας στο cloud – η οποία είπε ότι είναι ζωτικής σημασίας για τη μελλοντική ανάπτυξη – και διέκοψε την εισαγωγή της μονάδας σούπερ μάρκετ στο χρηματιστήριο. Δεν είναι ξεκάθαρο τι συμβαίνει με τις άλλες τέσσερις μονάδες. Οι ζημιογόνοι κλάδοι της εταιρείας ασκούν πιέσεις για να παραμείνουν προσκολλημένοι, σύμφωνα με τους γνώστες της εταιρείας. Πολλοί υπάλληλοι είπαν ότι τα σχέδια διαχωρισμού άλλων κλάδων είτε είχαν αναιρεθεί είτε ήταν υπό εξέταση.

Πάλη εξουσίας

Σε ένα παράδειγμα αντίστασης στην αλλαγή, η Alibaba δημιούργησε μια ομάδα πληροφορικής για τη διαχείριση της υποδομής σε ολόκληρο τον όμιλο, αφού μια ανασκόπηση διαπίστωσε ότι οι ομάδες αναπαράγουν τις ίδιες λειτουργίες στις διάφορες επιχειρηματικές μονάδες. Αλλά αυτό στη συνέχεια αποκλείστηκε λόγω εσωτερικών αγώνων εξουσίας, σύμφωνα με δύο άτομα που γνωρίζουν το θέμα

Σε ένα άλλο παράδειγμα της εσωτερικής αταξίας, ένας υπάλληλος στο DingTalk, την εταιρική πλατφόρμα επικοινωνίας της Alibaba, είπε στους FT ότι η ομάδα τους είχε αποσυνδεθεί από το intranet του ομίλου χωρίς προειδοποίηση, αφήνοντάς τους χωρίς πρόσβαση στις εσωτερικές επικοινωνίες της Alibaba.

Αγώνες εξουσίας μεταξύ της παλιάς φρουράς υπό την ηγεσία του πρώην διευθύνοντος συμβούλου Ντάνιελ Ζανγκ και του Γου, που ανέλαβε τον Σεπτέμβριο, έχουν επιδεινώσει την αίσθηση του χάους, είπαν οι γνώστες.

Τον Μάρτιο, η εταιρεία είχε ανακοινώσει ότι ο Ζανγκ θα ήταν επικεφαλής της επιχείρησης cloud όταν αποσυνδεθεί, αλλά την ημέρα του Σεπτεμβρίου που ήταν προγραμματισμένος να αναλάβει τον έλεγχο, παραιτήθηκε απροσδόκητα. Οι Financial Times ανέφεραν ότι ο νέος αρχηγός Γου τον απώθησε. Η Alibaba απάντησε τον Δεκέμβριο ότι δεν ήταν έτσι και ο Ζανγκ είχε εκφράσει την επιθυμία του να απομακρυνθεί από τον ρόλο αυτόν.

Ένα άτομο του Alibaba Cloud είπε ότι η αποχώρηση του Ζανγκ σήμαινε ότι πολλοί άνθρωποι που συνδέονται μαζί του πιθανότατα θα απολυθούν. Η αποχώρηση τον περασμένο μήνα του επικεφαλής εμπορικού διευθυντή της μονάδας cloud, Κάι Γινγκχουά, ήταν μέρος των προσπαθειών του Γου να επανεκκινήσει την επιχειρηματική μονάδα, σύμφωνα με στελέχη της Alibaba.

Ενόψει της σχεδιαζόμενης διάσπασης, είχαν προκύψει εντάσεις σχετικά με το πόσο θα πλήρωναν οι πλατφόρμες ηλεκτρονικού εμπορίου Taobao και Tmall στην επιχείρηση cloud για τις υπηρεσίες της, εάν επερχόταν η διάλυση και λειτουργούσε ως ξεχωριστή οικονομική οντότητα, σύμφωνα με γνώστες της εταιρείας. Οι πωλήσεις εξωτερικών πελατών για την επιχείρηση cloud μειώθηκαν το τρίτο τρίμηνο, υπογραμμίζοντας την εξάρτηση της μονάδας από έσοδα από άλλα τμήματα του ομίλου.

Alibaba Cloud στο επίκεντρο

Κατά τη διάρκεια της πρώτης κλήσης επενδυτών του ως επικεφαλής τον Νοέμβριο, ο Γου τοποθέτησε την επιχείρηση cloud ως τον μοχλό ανάπτυξης, κατά τη διάρκεια αυτού που αποκάλεσε «την έλευση της εποχής της τεχνητής νοημοσύνης». Υποσχέθηκε να επενδύσει στην τεχνολογία AI, αλλά οι αναλυτές είναι δύσπιστοι ότι ο Γου μπορεί να αναζωογονήσει την ανάπτυξη του Alibaba Cloud.

«Η ανάπτυξη cloud της Alibaba αντιμετωπίζει πολλαπλούς αντίθετους ανέμους, συμπεριλαμβανομένης της ανεπαίσθητης ζήτησης από επιχειρήσεις του ιδιωτικού τομέα, και κρατικές επιχειρήσεις που επιδιώκουν ολοένα και περισσότερο να συνεργαστούν με παρόχους υπηρεσιών cloud του δημόσιου τομέα, όπως η Huawei και η ByteDance που αναλαμβάνουν τους εγχώριους φόρτους εργασίας του στο cloud», δήλωσε ο Zhu.

Επιπλέον, η υπόσχεση να επενδύσει στην κατασκευή αυτού που ο Γου αποκαλεί «επαναστατικά προϊόντα για το μέλλον» έρχεται σε αντίθεση με την προσπάθειά της να ενισχύσει την τιμή της μετοχής της μέσω μερισμάτων και επαναγορών μετοχών. Τον Νοέμβριο, η Alibaba ανακοίνωσε το πρώτο της ετήσιο μέρισμα, το οποίο θα κόστιζε 2,5 δισεκατομμύρια δολάρια, και είπε ότι απομένουν 15 δισεκατομμύρια δολάρια για το σχέδιο επαναγοράς μετοχών 25 δισεκατομμυρίων δολαρίων.

Η εταιρεία απάντησε στους FT: «Η Alibaba δεν ήταν ποτέ σε καλύτερη οικονομική θέση [από τώρα] για να επενδύσει σε επιχειρηματική ανάπτυξη και στρατηγικές ευκαιρίες. Αυτή είναι η πρώτη μας προτεραιότητα».

Εν τω μεταξύ, η Alibaba εξακολουθεί να κινείται προς μια IPO της Cainiao του τομέα logistics της. Άτομο κοντά στην ομάδα διαχείρισης είπε ότι εξακολουθούσε να πιέζει για την δημόσια εγγραφή επειδή ήταν «απαισιόδοξη για τη μελλοντική ζήτηση στο ηλεκτρονικό εμπόριο», επομένως ήταν καλύτερο να «καταχωριστεί το συντομότερο δυνατό».

Η Alibaba είπε στους FT ότι παρέμενε σίγουρη για την επιχείρηση. «Έχουμε αποκαλύψει το σχέδιο IPO της Cainiao με ένα σαφές χρονοδιάγραμμα και προχωράμε σε αυτό το μέτωπο», ανέφερε.

Το μέλλον της θυγατρικής Ant, στην οποία η Alibaba διατηρεί μερίδιο περίπου 33%, παραμένει επίσης ασαφές, τρία χρόνια αφότου οι αρχές σταμάτησαν την IPO των 34 δισεκατομμυρίων δολαρίων ως μέρος μιας καταστολής της Big Tech. Η Ant εξακολουθεί να περιμένει την έγκριση των ρυθμιστικών αρχών για να αποκτήσει άδεια χρηματοοικονομικής συμμετοχής, ένα κρίσιμο βήμα για την επιδίωξη μιας πιο μετριοπαθούς IPO στο Χονγκ Κονγκ ή την Κίνα, σύμφωνα με άτομα κοντά στη διοίκηση.

Χαμένοι στην… αναδιάρθρωση

Οι ειδικοί λένε ότι το χάος της αναδιάρθρωσης έχει επίσης αποσπάσει την προσοχή της Alibaba από το να αντιμετωπίσει το «βασικό της πρόβλημα» στην μεγαλύτερη κερδοφορία και δημιουργία μετρητών από την δραστηριότητα της στο εγχώριο ηλεκτρονικό εμπόριο.

Η PDD, η οποία κατέχει το Pinduoduo και το ηλεκτρονικό κατάστημα φτηνής λιανικής Temu, και το Douyin της ByteDance, η κινεζική έκδοση του TikTok, έχουν σημειώσει εκρηκτική ανάπτυξη φέτος, τροφοδοτούμενη από την επιρροή τους στην επικράτεια της Alibaba. Η PDD σχεδόν διπλασίασε τα έσοδα στα 9,4 δισεκατομμύρια δολάρια το τρίτο τρίμηνο σε σύγκριση με την ίδια περίοδο το 2022. Οι FT ανέφεραν ότι η ByteDance, η οποία δεν περιλαμβάνεται στη λίστα, είχε πωλήσεις 29 δισεκατομμυρίων δολαρίων το δεύτερο τρίμηνο, αυξημένες κατά περίπου 40% από το προηγούμενο έτος.

Η Alibaba, η οποία διαθέτει χαρτοφυλάκιο εταιρειών ηλεκτρονικού εμπορίου στο εξωτερικό, παρακολουθεί καθώς μια άλλη κινεζική εταιρεία, η Shein, και η Temu της PDD αναπτύσσονται γρήγορα σε ΗΠΑ και Ευρώπη.

Η αναστήλωση της Alibaba θα απαιτήσει κάτι ριζοσπαστικό. Για κάποιους αναλυτές, η Alibaba πρέπει να ανακτήσει το καινοτόμο πνεύμα και να επικεντρωθεί στο να σταματήσει τη σήψη και στην προσπάθεια ανάκαμψης.