Οι Κασσάνδρες που διαψεύστηκαν και οι νέες προκλήσεις

Ο χρόνος που έφυγε έκλεισε χωρίς να επιβεβαιώσει τις απαισιόδοξες Κασσάνδρες. Η οικονομία της Ελλάδας αντιστάθηκε στις εξωγενείς γεωστρατηγικές κρίσεις, στο παγκόσμιο κύμα πληθωρισμού και στη σύσφιγξη της ευρωπαϊκής νομισματικής πολιτικής, υπεραποδίδοντας για άλλη μια χρονιά σε σχέση με την ευρωζώνη.

Η νέα χρονιά που υποδεχόμαστε έχει και αυτή τις δικές της προκλήσεις – κυρίως τα απόνερα των πολύ υψηλότερων επιτοκίων της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας – αλλά και τις εκλογές σε Ευρώπη και Αμερική. Ούριος άνεμος στα πανιά μας η αναβάθμιση της χώρας σε επενδυτική βαθμίδα, με δεδομένο ότι ένα σημαντικό κομμάτι των θετικών συνεπειών της είναι ακόμα μπροστά μας, σύμφωνα με μελέτη της Τράπεζας της Ελλάδος. Σύμμαχος στις προσπάθειές μας – όπως φαίνεται σε συζητήσεις με επενδυτές – η πολιτική σταθερότητα, που αναγνωρίζεται στο εξωτερικό ως σημαντικό συγκριτικό πλεονέκτημα της χώρας σε έναν κόσμο όπου κυριαρχεί η πολιτική αστάθεια και οι εκπλήξεις.

Ομως ο στόχος της σύγκλισης με την Ευρώπη δεν έχει επιτευχθεί και δεν πρέπει να εφησυχάζουμε. Αντιθέτως, τώρα είναι η ώρα να πατήσουμε γκάζι. Ο ελεύθερος πολιτικός ορίζοντας σημαίνει ότι το 2024 θα είναι χρονιά μεγάλων μεταρρυθμίσεων. Σε μία απρόβλεπτη παγκόσμια οικονομία, στόχος πρέπει να είναι – και παραμένει – η περαιτέρω επιτάχυνση του δυνητικού ρυθμού ανάπτυξης της χώρας.

Προς αυτή την κατεύθυνση περιλαμβάνονται:

Η συνεχιζόμενη καταπολέμηση της φοροδιαφυγής. Η δημόσια συζήτηση για τη μεταρρύθμιση που ψηφίστηκε από τη Βουλή επικεντρώθηκε κυρίως στο νέο σύστημα φορολόγησης των ελεύθερων επαγγελματιών. Ωστόσο, το νομοσχέδιο περιελάμβανε μία μεγάλη γκάμα παρεμβάσεων, που θα αρχίσουν να υλοποιούνται στο νέο έτος. Ναυαρχίδα η πολυαναμενόμενη σύνδεση των POS με τις ταμειακές μηχανές. Αλλά και τα ηλεκτρονικά τιμολόγια, η εκτεταμένη χρήση του mydata και οι στοχευμένοι έλεγχοι με τη χρήση big data.
Η καταπολέμηση της φοροδιαφυγής είναι μία πολυετής μάχη που δίνεται σε πολλά επίπεδα. Στόχος δεν είναι μόνο η κοινωνική δικαιοσύνη και η δημοσιονομική απόδοση, αλλά και ο μετασχηματισμός της ελληνικής οικονομίας προς πιο παραγωγικές εργασίες.

Η επιτάχυνση της απονομής της δικαιοσύνης. Το μεγαλύτερο εμπόδιο στην οικονομική ανάπτυξη σήμερα είναι η βραδύτητα στην απονομή της δικαιοσύνης και οι δυσκολίες που αυτή δημιουργεί στη μετάβαση προς μία πραγματικά ανταγωνιστική οικονομία όπου οι κανόνες τηρούνται από όλους. Το νομοσχέδιο του Υπουργείου Δικαιοσύνης περιλαμβάνει μία σειρά από ρηξικέλευθες παρεμβάσεις – όπως η πρόβλεψη δυνατότητας μίας μόνο αναβολής – που θα αλλάξουν το τοπίο. Ταυτόχρονα εμβληματικά έργα και μεταρρυθμίσεις που έχουν ενταχθεί στο Ταμείο Ανάκαμψης – όπως ο νέος δικαστικός χάρτης – και η αξιολόγηση των δικαστών λειτουργούν επικουρικά προς την ίδια κατεύθυνση. Οπως η καταπολέμηση της φοροδιαφυγής, έτσι και η επιτάχυνση της απονομής της δικαιοσύνης, είναι πολυετείς μάχες που όμως θα αποδώσουν σημαντικούς καρπούς στην οικονομία μας.

Η διεύρυνση της προσφοράς εργατικού δυναμικού. Την περασμένη τετραετία η οικονομία μας δημιούργησε 300 χιλιάδες νέες θέσεις εργασίας. Σήμερα οι εγγεγραμμένοι άνεργοι ανέρχονται σε 450 χιλιάδες. Δεν μπορούμε να πετύχουμε αυξημένους ρυθμούς ανάπτυξης αν δεν άρουμε τα εμπόδια για να συμμετέχουν και άλλοι συμπολίτες μας στο εργατικό δυναμικό. Τα περιθώρια υπάρχουν: το ποσοστό της συμμετοχής στην αγορά εργασίας στη χώρα μας παραμένει σημαντικά χαμηλότερο από αυτό της ευρωζώνης.
Προς αυτή την κατεύθυνση επικουρούν και οι παρεμβάσεις προς τη μείωση της φορολόγησης εργαζόμενων συνταξιούχων. 1,2 εκατ. συνταξιούχοι συμπολίτες μας είναι κάτω των 74 ετών και πιθανώς να ενδιαφέρονται να απασχολούνται μερικές ώρες την εβδομάδα. Ενα χαμηλό ποσοστό των νέων εργάζεται. Πρέπει να ενθαρρύνουμε την εποχική εργασία αλλά και την καλύτερη διασύνδεση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης με την αγορά εργασίας.

Η χώρα μας έχει το τρίτο χαμηλότερο ποσοστό συμμετοχής γυναικών στην αγορά εργασίας στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Γι’ αυτό είναι τόσο σημαντικές οι παρεμβάσεις προς τη στήριξη των οικογενειών, όπως το υψηλότερο αφορολόγητο αλλά και οι βρεφονηπιακοί σταθμοί και οι Νταντάδες της Γειτονιάς. Πρέπει ακόμη να ενθαρρύνουμε την τηλεργασία και τις ευέλικτες μορφές απασχόλησης. Να σπάσουμε τα στερεότυπα και τις έμφυλες διακρίσεις που στέκονται εμπόδια στη γυναικεία συμμετοχή και ανέλιξη.
Αλλά στη διεύρυνση της προσφοράς εργατικού δυναμικού συντελεί και η συνεχιζόμενη αναστροφή του λεγόμενου brain drain. Οι συμπολίτες μας που έφυγαν κατά τη διάρκεια της κρίσης επιστρέφουν όταν βλέπουν θετικές μεσοπρόθεσμες προοπτικές για τη χώρα και τις οικογένειές τους.

Φυσικά συνεχίζεται η ψηφιοποίηση της χώρας, ένας στόχος πολύ σημαντικός για την αύξηση της παραγωγικότητας.
Προχωρά, επίσης, με ταχείς ρυθμούς και η κλιματική μετάβαση, η μεγαλύτερη πρόκληση της εποχής. Είναι αδύνατον να κάνει κανείς μία περίληψη των δεκάδων έργων και μεταρρυθμίσεων που άπτονται αυτής σε ένα άρθρο 800 λέξεων.

Αλλο πεδίο αλλαγών το επόμενο έτος είναι οι κεφαλαιαγορές. Αυτές πρέπει να μεταμορφωθούν και να εκσυγχρονιστούν περαιτέρω. Για να βελτιωθεί η χρηματοδότηση της οικονομίας αλλά και να υπάρχει μεγαλύτερο πεδίο αποταμίευσης. Και φυσικά η αποεπένδυση του Δημοσίου από τη συμμετοχή στις συστημικές τράπεζες. Το 2023 έγινε το πρώτο βήμα σε Eurobank, Alpha και Εθνική. Τέλος, το Χρηματιστήριο Αθηνών έχει βάλει ως στόχο την επιστροφή στις ανεπτυγμένες αγορές.

Η κυβέρνηση θα συνεχίσει και θα εντείνει τις προσπάθειες για τον μετασχηματισμό της ελληνικής οικονομίας.
Καλή χρονιά σε όλες και όλους!

Ο κ. Αλέξης Πατέλης είναι επικεφαλής του Οικονομικού Γραφείου του Πρωθυπουργού