Γερμανία: To ξεπερασμένο οικονομικό μοντέλο και η μάχη με τα κύματα της κρίσης

Καθώς το προσωπικό των σιδηροδρόμων, οι οδηγοί φορτηγών, οι αγρότες και άλλοι απειλούν να απεργήσουν, ο Guardian εξετάζει τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η γερμανική οικονομία. Το προσωπικό των σιδηροδρόμων, οι οδηγοί φορτηγών και οι αγρότες είναι μεταξύ εκείνων που απειλούν με απεργιακές κινητοποιήσεις σε όλη τη Γερμανία από τη Δευτέρα για παράπονα που έχουν να κάνουν από τους μισθούς και τις συνθήκες εργασίας έως τις περικοπές στις γεωργικές επιδοτήσεις και υψηλότερα διόδια.

Η Γερμανία, η οποία είναι η ατμομηχανή της Ευρώπης, παλεύει με ένα ισχυρό μείγμα βραχυπρόθεσμων και βαθύτερων διαρθρωτικών προβλημάτων που – μαζί με μια διαιρεμένη και φαινομενικά αναποτελεσματική κυβέρνηση – ώθησαν τους οικονομολόγους να μιλήσουν για τον «ασθενή της Ευρώπης».

Γερμανία: Οι δέκα προκλήσεις του 2024 για την οικονομία

Ακολουθεί μια ματιά σε ορισμένες από τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει το πολυπληθέστερο κράτος της ΕΕ.

Γιατί υποφέρει η οικονομία της Γερμανίας;

Οι σαρωτικές εργασιακές μεταρρυθμίσεις στα τέλη της δεκαετίας του 1990, ακολουθούμενες από την αύξηση της ζήτησης στην Κίνα και τις αναπτυσσόμενες αγορές, συνέβαλαν στη δημιουργία εκατομμυρίων θέσεων εργασίας και οδήγησαν σε ισχυρή οικονομική ανάπτυξη στη Γερμανία για περισσότερες από δύο δεκαετίες.

Τώρα, ωστόσο, το φημισμένο οικονομικό μοντέλο της χώρας φαίνεται να παραπαίει. Το ΔΝΤ προβλέπει ότι η Γερμανία θα είναι η μόνη οικονομία της G7 που θα έχει συρρικνωθεί το 2023.

Εν μέρει, τα προβλήματα είναι περιστασιακά και έτσι, ελπίζουμε, προσωρινά: μια ασθενέστερη κινεζική οικονομία, για παράδειγμα, και ο αντίκτυπος του πολέμου της Ρωσίας στην Ουκρανία.

Η ζήτηση για τα αγαθά που παράγει κυρίως ο εξαγωγικός τομέας της Γερμανίας – μηχανήματα, αυτοκίνητα, εργαλεία, χημικά – εξαρτάται από την κατάσταση της ευρύτερης οικονομίας.

Αλλά η τρέχουσα ύφεση έχει επίσης εκθέσει μακροπρόθεσμα ζητήματα που επηρεάζουν την οικονομική αποδοτικότητα της χώρας. Οι οικονομολόγοι επισημαίνουν την ταχεία γήρανση του πληθυσμού της χώρας, την έλλειψη πρόσφατων μεγάλων επενδύσεων σε υποδομές και τους υψηλούς φορολογικούς συντελεστές των εταιρειών.

Η παραγωγή αναμένεται να μειωθεί κατά 0,5% το 2024. Μακροπρόθεσμα, οι απειλές περιλαμβάνουν τον κινεζικό ανταγωνισμό στην αγορά ηλεκτρικών αυτοκινήτων και το κόστος επίτευξης καθαρού μηδενικού ισοζυγίου, υψηλότερο στη Γερμανία λόγω της τεράστιας, ενεργοβόρας βιομηχανικής βάσης της και της απόρριψης της πυρηνικής ενέργειας, αναφέρει ο Guardian.

Είναι το κράτος στο ύψος των περιστάσεων;

Η πλοήγηση στις ταχείες οικονομικές, κοινωνικές και γεωπολιτικές αλλαγές απαιτεί γενικά διαφάνεια, προσαρμοστικότητα και γρήγορη λήψη αποφάσεων από την πλευρά των κρατικών θεσμών – που δεν είναι καθόλου τα χαρακτηριστικά της γραφειοκρατίας της Γερμανίας, σύμφωνα με τον Guardian.

Η ψηφιοποίηση υστερεί σε σχέση με μεγάλο μέρος της υπόλοιπης Ευρώπης. Η Γερμανία εξακολουθεί να βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στα μετρητά, τα οποία αντιπροσώπευαν περίπου το 40% των πληρωμών στα σημεία πώλησης πέρυσι έναντι 8% στη Σουηδία. Η γρήγορη ευρυζωνική συνδεσιμότητα βελτιώνεται, αλλά εξακολουθεί να είναι αποσπασματική.

Ο επικεφαλής της ένωσης ψηφιακών βιομηχανιών της Γερμανίας, Bitkom, αποκάλεσε τη χώρα «αποτυχημένο κράτος» όσον αφορά τις υπηρεσίες ψηφιακής διακυβέρνησης. Οι οικοδομικές άδειες, οι άδειες λειτουργίας και οι καταχωρίσεις εταιρειών χρειάζονται πολύ περισσότερο χρόνο για να διεκπεραιωθούν από τον μέσο όρο της ΕΕ.

Όλα αυτά έχουν διαρθρωτικό αντίκτυπο στην παραγωγικότητα, όπως και μια διοίκηση που συχνά επικρίνεται ως υπερβολικά αργή, υπερβολικά νομικίστικη, άσκοπα προσεκτική και χρήζει εκτεταμένων μεταρρυθμίσεων. Η γερμανική γραφειοκρατία, κατά συνέπεια, είναι θρυλική.

Τι κάνει η κυβέρνηση γι’ αυτό;

Το 82% των Γερμανών ψηφοφόρων είναι λιγότερο από ευχαριστημένοι ή καθόλου ευχαριστημένοι με την απόδοση του μαχόμενου και διαιρεμένου συνασπισμού του Όλαφ Σολτς, που αποτελείται από το κεντροαριστερό SPD, τους Πράσινους και το νεοφιλελεύθερο FDP.

Το SPD του Σολτς έχει πέσει στην τρίτη θέση πίσω από την κεντροδεξιά αντιπολίτευση CDU/CSU και την ακροδεξιά Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD), ενώ τα ποσοστά αποδοχής για τους Πράσινους βρίσκονται στο χαμηλότερο επίπεδο των τελευταίων πέντε ετών και το FDP έχει χάσει το ένα τρίτο της υποστήριξής του.

Ο συνασπισμός κληρονόμησε πολλά από τα τρέχοντα προβλήματα της χώρας και υποσχέθηκε σημαντικές μεταρρυθμίσεις για την επίλυσή τους – αλλά ο Covid, η υποστήριξη της Ουκρανίας και η ενεργειακή κρίση έχουν ασκήσει τεράστια πίεση στην υπόσχεσή του να εκσυγχρονιστεί χωρίς να βλάψει μεμονωμένους τομείς.

Ποιος απεργεί και γιατί;

Η εθνική ελεγκτική υπηρεσία της Γερμανίας ανέφερε πως το εξ ολοκλήρου κρατικό σιδηροδρομικό δίκτυο, Deutsche Bahn, βρίσκεται σε μόνιμη κρίση, με χρέη 30 δισ. ευρώ, σύμφωνα με τον Guardian.

Δεκαετίες ανεπαρκών επενδύσεων ευθύνονται, σύμφωνα με τα συνδικάτα. Το συνδικάτο των μηχανοδηγών (GDL) κάλεσε σε «απεριόριστες απεργίες» από τις 8 Ιανουαρίου, προκαλώντας δυνητικά μεγάλη αναστάτωση, κυρίως λόγω του αιτήματός του για εβδομάδα 35 ωρών αντί για 38 ώρες.

Παρά τη μερική κυβερνητική στροφή την Πέμπτη, οι αγρότες προχωρούν στη διαμαρτυρία τους ενάντια στα σχέδια μείωσης των επιδοτήσεων ντίζελ και των φορολογικών ελαφρύνσεων για τα γεωργικά οχήματα ως μέρος των προγραμματισμένων περικοπών ύψους 900 εκατομμυρίων ευρώ στη στήριξη του γεωργικού τομέα.

Οι αγρότες λένε ότι οι προγραμματισμένες περικοπές θα απειλήσουν τα μέσα διαβίωσής τους και την ανταγωνιστικότητα της γερμανικής γεωργίας και έχουν προειδοποιήσει ότι από τις 8 Ιανουαρίου θα είναι «παρόντες παντού με τρόπο που η χώρα δεν έχει βιώσει ποτέ πριν».

Οι μεταφορείς έχουν ξεσηκωθεί για υψηλότερα διόδια, ενώ ορισμένοι γιατροί – συμπεριλαμβανομένων, από τις 9 Ιανουαρίου, ειδικών – θα μπορούσαν να αποφασίσουν να κλείσουν τα χειρουργεία για να υποστηρίξουν τα αιτήματα του ιατρικού επαγγέλματος για περισσότερη κρατική υποστήριξη για ένα υπερφορτωμένο σύστημα.

Αργότερα μέσα στο έτος, αναμένονται γύροι συλλογικών διαπραγματεύσεων στο λιανικό εμπόριο, τις κατασκευές, τις αεροπορικές μεταφορές, τη χημική, τη μεταλλουργία και την ηλεκτρική βιομηχανία. Σε μια παραπαίουσα οικονομία και καθώς η κρίση του κόστους ζωής συνεχίζεται, όλα θα μπορούσαν να αποδειχθούν περαιτέρω σημεία ανάφλεξης για απεργιακές κινητοποιήσεις.