Κλιματική αλλαγή: Ποια τρόφιμα κινδυνεύουν με εξαφάνιση από τα ράφια των σούπερ μάρκετ

Η κλιματική αλλαγή αναμένεται να μειώσει την διαθεσιμότητα κάποιων προϊόντων από τα σούπερ μάρκετ επιφέροντας αναγκαστικά αλλαγές στη διατροφή μας. Το ρύζι είναι από τα πρώτα προϊόντα των οποίων η προσφορά θα μειωθεί. Το σιτάρι και το καλαμπόκι στις ΗΠΑ αναμένεται επίσης να έχουν μειωμένη παραγωγή, όπως και το φοινικέλαιο και τα εξωτικά φρούτα σε Αφρική και Ασία εξαιτίας του φαινομένου El Nino.

Τουρισμός: Η κλιματική αλλαγή αλλάζει τον τουριστικό χάρτη

Ιστορικά πολλές δεκάδες πολιτισμών εξαφανίστηκαν οριστικά εξαιτίας κυρίως της ξηρασίας που προκάλεσε το El Nino και άλλα ακραία φαινόμενα. Ουσιαστικά από έλλειψη νερού που ώθησε σε έλλειψη δημητριακών, φρούτων και λαχανικών.

Σήμερα, αντίστοιχα φαινόμενα αναμένεται να δημιουργήσουν όχι μόνο μεγάλα προσφυγικά κύματα, αλλά και βίαιες αντιπαραθέσεις. Οι υψηλές τιμές θα πλήξουν περισσότερο τους πολίτες της Ασίας και της Αφρικής, θέτοντας δεκάδες χώρες το 2024 σε επισιτιστικό κίνδυνο.

Το νερό χρησιμοποιείται ήδη ως όπλο, σε πολλές από τις περιοχές στην Ασία, την Αφρική και την Λατινική Αμερική, την ώρα που επιστημονικές λύσεις όπως τα εργοστάσια αφαλάτωσης μπορούν να δώσουν νερό για πολλές χρήσεις, αλλά με μεγάλο ενεργειακό και περιβαλλοντικό κόστος.

Επιπτώσεις του κλίματος στη γεωργία

Η κλιματική αλλαγή επηρεάζει τη γεωργία τόσο σε τοπική όσο και σε περιφερειακή κλίμακα. Κάποιες από τις κυριότερες επιπτώσεις που υπογραμμίζει η EPA είναι οι παρακάτω:

1. Μεταβολές στην παραγωγικότητα

Η κλιματική αλλαγή μπορεί να κάνει τις συνθήκες καλύτερες ή χειρότερες για την καλλιέργεια σε διάφορες περιοχές. Για παράδειγμα, οι αλλαγές στη θερμοκρασία, τις βροχοπτώσεις και τις ημέρες χωρίς παγετό οδηγούν σε μεγαλύτερες καλλιεργητικές περιόδους σε κάποιες χώρες. Μια μεγαλύτερη καλλιεργητική περίοδος μπορεί να έχει τόσο θετικές όσο και αρνητικές επιπτώσεις για την παραγωγή τροφίμων.

Ορισμένοι αγρότες μπορεί να είναι σε θέση να φυτέψουν καλλιέργειες μεγαλύτερης ωρίμανσης ή περισσότερους κύκλους καλλιεργειών συνολικά, ενώ άλλοι μπορεί να χρειαστεί να παρέχουν περισσότερη άρδευση κατά τη διάρκεια μιας μεγαλύτερης, θερμότερης καλλιεργητικής περιόδου. Η ατμοσφαιρική ρύπανση μπορεί επίσης να βλάψει τις καλλιέργειες, τα φυτά και τα δάση. Για παράδειγμα, όταν τα φυτά απορροφούν μεγάλες ποσότητες όζοντος σε επίπεδο εδάφους, εμφανίζουν μειωμένη φωτοσύνθεση, βραδύτερη ανάπτυξη και μεγαλύτερη ευαισθησία στις ασθένειες.

Η κλιματική αλλαγή μπορεί επίσης να αυξήσει την πιθανότητα πυρκαγιών. Οι δασικές πυρκαγιές ενέχουν μεγάλους κινδύνους για τις γεωργικές εκτάσεις, τα λιβάδια και τα βοσκοτόπια. Οι αλλαγές στη θερμοκρασία και τις βροχοπτώσεις είναι επίσης πολύ πιθανό να διευρύνουν την εμφάνιση και το εύρος των εντόμων, των ζιζανίων και των ασθενειών. Αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε μεγαλύτερη χρήση ζιζανιοκτόνων και παρασιτοκτόνων.

Η επικονίαση είναι ζωτικής σημασίας για τις περισσότερες καλλιέργειες. Οι υψηλότερες θερμοκρασίες και οι μεταβαλλόμενες βροχοπτώσεις μπορούν να επηρεάσουν το πότε ανθίζουν τα φυτά και πότε οι επικονιαστές, όπως οι μέλισσες και οι πεταλούδες, βγαίνουν έξω. Αν υπάρξει αναντιστοιχία μεταξύ του πότε ανθίζουν τα φυτά και του πότε βγαίνουν οι επικονιαστές, η επικονίαση μπορεί να μειωθεί. Αντίστοιχα η μεγάλη χρήση παρασιτοκτόνων βάζει σε κίνδυνο τους επικονιαστές.

2. Επιπτώσεις στο έδαφος και τους υδάτινους πόρους

Η κλιματική αλλαγή αναμένεται να αυξήσει τη συχνότητα των ισχυρών βροχοπτώσεων ανά περιοχές, οι οποίες μπορούν να βλάψουν τις καλλιέργειες με τη διάβρωση του εδάφους και την εξάντληση των θρεπτικών συστατικών του. Οι ισχυρές βροχές μπορούν επίσης να αυξήσουν τη γεωργική απορροή στους ωκεανούς, τις λίμνες και τα ρέματα. Αυτή η απορροή μπορεί να βλάψει την ποιότητα των υδάτων τόσο προς χρήση, εξαιτίας των παρασιτοκτόνων και των λιπασμάτων στον υδροφόρο ορίζοντα.

Σε συνδυασμό με την αύξηση της θερμοκρασίας των υδάτων λόγω της κλιματικής αλλαγής, η απορροή μπορεί να οδηγήσει σε μείωση των επιπέδων οξυγόνου στα υδάτινα σώματα. Αυτό είναι γνωστό ως υποξία. Η υποξία μπορεί να σκοτώσει τα ψάρια και τα οστρακοειδή. Μπορεί επίσης να επηρεάσει την ικανότητά τους να βρίσκουν τροφή και βιότοπο, γεγονός που με τη σειρά του μπορεί να βλάψει τις παράκτιες κοινωνίες και οικονομίες που εξαρτώνται από αυτά τα οικοσυστήματα.

Η άνοδος της στάθμης της θάλασσας και οι καταιγίδες αποτελούν επίσης απειλή για τις παράκτιες γεωργικές κοινότητες. Οι απειλές αυτές περιλαμβάνουν διάβρωση, απώλειες γεωργικών εκτάσεων και διείσδυση αλμυρού νερού, η οποία μπορεί να μολύνει τα αποθέματα νερού. Η κλιματική αλλαγή αναμένεται να επιδεινώσει αυτές τις απειλές.

Επιπλέον, το άζωτο που καταλήγει στο νερό λειτουργεί ως λίπασμα που ενθαρρύνει την ανάπτυξη φυτοπλαγκτού. Όταν το φυτοπλαγκτό πεθαίνει, αποσυντίθεται από μικρόβια που εξαντλούν το διαθέσιμο οξυγόνο και μπορούν να τελικά να μετατρέψουν το νερό σε νεκρό βούρκο. Το φαινόμενο ονομάζεται ευτροφισμός.

3. Προκλήσεις για την υγεία των γεωργών και του ζωικού κεφαλαίου

Οι εργαζόμενοι στη γεωργία αντιμετωπίζουν διάφορους κινδύνους για την υγεία που σχετίζονται με το κλίμα. Σε αυτούς περιλαμβάνονται η έκθεση στη ζέστη και σε άλλα ακραία καιρικά φαινόμενα, η μεγαλύτερη έκθεση σε φυτοφάρμακα λόγω της διευρυμένης παρουσίας παρασίτων, τα παράσιτα που μεταφέρουν ασθένειες, όπως τα κουνούπια και τα τσιμπούρια και η υποβαθμισμένη ποιότητα του αέρα.

Τυχόν γλωσσικά εμπόδια που μπορεί να αντιμετωπίσουν αλλοδαποί εργάτες γης, η έλλειψη πρόσβασης στην υγειονομική περίθαλψη και άλλοι παράγοντες μπορούν να επιδεινώσουν αυτούς τους κινδύνους για τους εργάτες. Η ζέστη και η υγρασία μπορούν επίσης να επηρεάσουν την υγεία και την παραγωγικότητα των ζώων που εκτρέφονται για κρέας, γάλα και αυγά.

Οι ελλείψεις σε τρόφιμα

Από την Κίνα έως τις ΗΠΑ και την Ευρωπαϊκή Ένωση, η παραγωγή ρυζιού μειώνεται και ανεβάζει τις τιμές για περισσότερους από 3,5 δισεκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο, ιδίως στην περιοχή Ασίας-Ειρηνικού, η οποία καταναλώνει το 90% του ρυζιού παγκοσμίως. Η παγκόσμια αγορά ρυζιού πρόκειται να καταγράψει τη μεγαλύτερη έλλειψη των τελευταίων δύο δεκαετιών το 2023, σύμφωνα με τη Fitch Solutions. Και ένα έλλειμμα αυτού του μεγέθους για ένα από τα πιο καλλιεργούμενα σιτηρά στον κόσμο θα πλήξει τους μεγάλους εισαγωγείς, δήλωσαν αναλυτές στο CNBC.

«Η κατάσταση του παγκόσμιου ελλείμματος παραγωγής ρυζιού θα αυξήσει το κόστος εισαγωγής ρυζιού για τους κύριους εισαγωγείς ρυζιού, όπως η Ινδονησία, οι Φιλιππίνες, η Μαλαισία και οι αφρικανικές χώρες το 2023», σύμφωνα με τον Όσκαρ Τζάκρα της Robobank. Πολλές χώρες θα αναγκαστούν επίσης να μειώσουν τα εγχώρια αποθέματά τους, δήλωσε η Κέλυ Γκούγκαρι, αναλύτρια της Gro Intelligence. Η ίδια δήλωσε ότι οι χώρες που θα πληγούν περισσότερο θα είναι εκείνες που ήδη υποφέρουν από υψηλό πληθωρισμό τροφίμων, όπως το Πακιστάν, η Τουρκία, η Συρία και ορισμένες αφρικανικές χώρες.

Η υπόλοιπη αγροτική παραγωγή πλην ρυζιού

Οι καλλιέργειες στις Ηνωμένες Πολιτείες είναι ζωτικής σημασίας για την προμήθεια τροφίμων σε όλο τον κόσμο. Οι αμερικανικές γεωργικές εκμεταλλεύσεις προμηθεύουν σχεδόν το 25% όλων των δημητριακών (όπως το σιτάρι, το καλαμπόκι και το ρύζι) στην παγκόσμια αγορά. Οι αλλαγές στη θερμοκρασία, στο διοξείδιο του άνθρακα (CO2) της ατμόσφαιρας και στη συχνότητα και την ένταση των ακραίων καιρικών φαινομένων θα μπορούσαν να έχουν σημαντικές επιπτώσεις στις αποδόσεις των καλλιεργειών.

Τα ακραία καιρικά φαινόμενα που πλήττουν τις πιο σημαντικές χώρες εξαγωγής φρούτων, όπως είναι η Κίνα, η Ινδία, η Βραζιλία, η Τουρκία και το Μεξικό καταστρέφουν ολόκληρες σοδειές πυροδοτώντας νέες ανατιμήσεις. Από την ξηρασία σε μεγάλα τμήματα της Ασίας εξαιτίας του φαινομένου Ελ Νίνιο βρίσκονται σε κίνδυνο και οι προμήθειες σιταριού, φοινικέλαιου και άλλων αγροτικών προϊόντων πέρα από το ρύζι. Μεγάλες μειώσεις στην παραγωγή αναμένεται να εμφανιστούν και στα όσπρια.

Βάσει αυτών των δεδομένων συνιστάται να καλύπτουμε το μεγαλύτερο μέρος των αναγκών με τρόφιμα που παράγονται κοντά στο σπίτι μας. Ανάγκη που θα μεγαλώσει όσο βαθαίνει η κλιματική αλλαγή. Οι Έλληνες αγρότες λόγω της υψηλής τιμής έχουν αρχίσει να επανεπενδύουν σε ελαιόδεντρα και σιτάρι, όμως η Ελλάδα όπως σε όλο τον κόσμο αντιμετωπίζει ελλείψεις σε εργατικά χέρια γεγονός που δυσχεραίνει την προσπάθεια.

Ας αναφερθεί πως παρότι οι τιμές στις οποίες πωλούν οι αγρότες τα προϊόντα τους, παρουσίασαν μείωση στην Ευρωπαϊκή Ένωση το τρίτο τρίμηνο του 2023 κατά 9%, στην Ελλάδα οι τιμές αυξήθηκαν κατά 22%, που ήταν η μεγαλύτερη αύξηση στην ΕΕ. Αντίστοιχα οι τιμές πώλησης των φρούτων από τους αγρότες αυξήθηκαν 30% στην Ελλάδα όταν στην ΕΕ μειώθηκαν 5%. Ιδιαίτερα μεγάλη ήταν και η αύξηση στις τιμές των φρέσκων λαχανικών, σχεδόν 35%, ενώ στην ΕΕ η αύξηση ήταν μόνο 10%.

Πηγή:in.gr