Ευκαιριακές προσπάθειες

Στην Ελλάδα, αν θέλεις να έχεις μια παραποιημένη εικόνα της πραγματικότητας σε ό,τι αφορά την πορεία των επιχειρήσεων, αρκεί να παρακολουθήσεις τα στοιχεία του ΓΕΜΗ. Εκεί που καταγράφεται το άνοιγμα και το κλείσιμο μιας επιχείρησης. Οχι γιατί στο ΓΕΜΗ δεν κάνουν καλά τη δουλειά τους, το αντίθετο. Μια χαρά την κάνουν. Απλά πώς να κρίνεις ένα στατιστικό, όταν το άνοιγμα μιας επιχείρησης στην Ελλάδα, ύστερα από πολλά χρόνια προσπαθειών, είναι πλέον πάρα πολύ εύκολο. Αντίθετα, το κλείσιμο μιας επιχείρησης είναι σε πολλές περιπτώσεις (οφειλών) από αδύνατο έως άσκοπο.

Αρα και ο φετινός «πανηγυρισμός» ότι το 2023 δημιουργήθηκαν 57.272 νέες επιχειρήσεις έναντι 20.268 που έκλεισαν δεν σημαίνει απαραίτητα κάτι. Ενδεχομένως μπορεί να δείχνει ότι οι επιχειρήσεις που άνοιξαν το 2023 ήταν περισσότερες κατά 14,7% σε σχέση με το 2022 και ότι τα λουκέτα ήταν λιγότερα κατά 6,3%, αλλά και πάλι, για να καταλάβουμε αν είναι σημαντικό ως γεγονός πρέπει να μας πουν τι είδους και με τι αντικείμενο ασχολούνται οι επιχειρήσεις που άνοιξαν. Το μόνο που γνωρίζουμε είναι ότι μιλάμε για μια ακόμα χρονιά για πολλές ατομικές επιχειρήσεις, αυτές για τις οποίες φτιάχτηκε ειδικό φορολογικό νομοσχέδιο λόγω φοροδιαφυγής στα τέλη της προηγούμενης χρονιάς και κάποιες ΙΚΕ. Αρα κυρίως μικρές επιχειρήσεις ή μη επιχειρήσεις. Απλή άσκηση ενός ελεύθερου επαγγέλματος.

Από τα στατιστικά του 2021, ωστόσο, που παρακολουθεί η Ελληνική Στατιστική Αρχή, έχουμε μια πολύ πιο σαφή εικόνα· είναι για παράδειγμα γνωστό ότι οι περισσότερες επιχειρήσεις που άνοιξαν εκείνη την χρονιά ήταν εστιατόρια. Από κοντά όμως ακολουθούν οι δικηγόροι και οι μηχανικοί και λίγο πιο κάτω τα μπαρ. Μπορεί εύκολα κανείς να συμπεράνει ότι η κατάσταση δεν άλλαξε πολύ από τότε. Η συντριπτική πλειοψηφία των νέων επιχειρήσεων δεν δημιουργούν θέσεις απασχόλησης.

Τα πιο χρήσιμα συμπεράσματα βγαίνουν ωστόσο από τις κατά πολύ λιγότερες επιχειρήσεις που δημιουργούν θέσεις απασχόλησης και η ποιοτική διαφορά σε σχέση με το παρελθόν είναι μεγάλη. Χονδρικά, οι μεταποιητικές επιχειρήσεις που δεν άντεξαν και έκλεισαν τη δεκαετία της μεγάλης κρίσης ουδέποτε αντικαταστάθηκαν με νέες ομοειδείς όταν η κατάσταση έφτιαξε. Τα εργοστάσια που έβαλαν «λουκέτο» δεν τα διαδέχτηκαν νέες παραγωγικές επενδύσεις. Αντίθετα αυξήθηκαν οι επιχειρήσεις γύρω από τον τουρισμό, με έμφαση στο φαγητό, το ποτό και τον καφέ. Από κοντά ήρθαν να προστεθούν χιλιάδες θέσεις εργασίας που δημιουργήθηκαν στην εκπαίδευση και στον χώρο των ιδιωτικών θεραπευτηρίων. Οι περισσότερες δηλαδή νέες επιχειρήσεις και οι θέσεις εργασίας που δημιουργήθηκαν αφορούσαν τον κλάδο των υπηρεσιών. Στη συνολική εικόνα πρέπει να προστεθεί ο σημαντικός αριθμός νέων επιχειρήσεων που δημιουργήθηκαν στον κλάδο της πληροφορικής και του real estate.

Είναι σαφές ότι η εικόνα του εγχώριου επιχειρείν δεν δημιουργεί εικόνα άνθησης της ιδιωτικής επιχειρηματικότητας. Ούτε πολλές νέες παραγωγικές επιχειρήσεις δημιουργούνται ούτε φαίνεται για την ώρα ότι αναπτύσσεται κάποιο εξωστρεφές μοντέλο στο οποίο θα μπορούσε να βασιστεί, με πιο βιώσιμα χαρακτηριστικά, η μακροπρόθεσμη ανάπτυξη της χώρας. Ευκαιριακές κατά κανόνα προσπάθειες, οι περισσότερες με συγκεκριμένο μικρό χρόνο ζωής. Και αυτό είναι πρόβλημα και ίσως ευκαιρία να ξαναδούμε τα κίνητρα και τις ενισχύσεις που δίνονται για τις επιχειρηματικές προσπάθειες αρχικού σταδίου.