Σιδηρόδρομος: Το σχέδιο της κυβέρνησης για τη δημιουργία του «Νέου ΟΣΕ»

Σχεδόν έναν χρόνο μετά το τραγικό σιδηροδρομικό δυστύχημα στα Τέμπη που είχε ως αποτέλεσμα τον θάνατο 57 ανθρώπων και τον τραυματισμό τουλάχιστον 85, και το κόψιμο στα δύο του σιδηροδρομικού δικτύου της χώρας, η κυβέρνηση παρουσιάζει τα βασικά σημεία της πρότασής της για τη δημιουργία του «Νέου ΟΣΕ» σε μια προσπάθεια, όπως επισημαίνει το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών, να αντιμετωπιστούν οι χρόνιες παθογένειες του σιδηροδρομικού τομέα στην Ελλάδα.

Η πρόταση αυτή προωθείται σε συνεργασία με την Ε.Ε., και αφορά στην πλήρη αναδιοργάνωση των εταιρειών που εμπλέκονται στον σχεδιασμό, ανάπτυξη, συντήρηση και διαχείριση των σιδηροδρομικών υποδομών και του τροχαίου υλικού της χώρας, «προς διασφάλιση ενός σύγχρονου, γρήγορου, άνετου και απολύτως ασφαλούς σιδηροδρομικού δικτύου σε πλήρη διαλειτουργικότητα με τα ευρωπαϊκά αντίστοιχα δίκτυα», όπως επισημαίνει το υπουργείο Υποδομών & Μεταφορών.

ΟΣΕ: «Τυφλά» τα τρένα από την Αχαρνών μέχρι την Τιθορέα – Τι καταγγέλλουν από τον Οργανισμό Σιδηροδρόμων

Ποιες είναι οι νέες αλλαγές

Η μέχρι σήμερα λειτουργία των τριών εταιρειών που εμπλέκονται με σιδηροδρομικό έργο, με πολλαπλές κοινές αρμοδιότητες και διεπιφάνειες, παράλληλες, αντικρουόμενες ή/και συμπληρωματικές αρμοδιότητες, έχει σαν αποτέλεσμα την αδυναμία ενιαίου στρατηγικού σχεδιασμού, συντονισμού, ανάπτυξης, συντήρησης, διαχείρισης και πλήρους ελέγχου του σιδηροδρομικού δικτύου, με συνέπειες την καθυστέρηση υλοποίησης έργων, και την πιθανότητα απώλειας πολύτιμων πόρων (ανθρώπινων και οικονομικών). Επίσης, υπάρχει σημαντική συνολική επιβάρυνση του Κρατικού Προϋπολογισμού από την πολλαπλότητα προσωπικού αντιστοίχων προσόντων και αρμοδιοτήτων για παρόμοιες διαδικασίες εντός των τριών εταιρειών.

Για τους λόγους αυτούς κρίθηκε αναγκαίος και έχει προγραμματιστεί ο άμεσος ριζικός εκσυγχρονισμός για την ανάπτυξη του σιδηροδρομικού τομέα, υλοποιώντας τις ακόλουθες σημαντικές αλλαγές στον τρόπο οργάνωσης και λειτουργίας των δημόσιων πυλώνων του υπάρχοντος συστήματος (ΟΣΕ, ΕΡΓΟΣΕ, ΓΑΙΑΟΣΕ) ως ακολούθως:

1. Δημιουργείται ένας νέος, ενιαίος, σύγχρονος δημόσιος φορέας, με πυρήνα τον ΟΣΕ («Νέος ΟΣΕ»), που αναλαμβάνει πλήρως τον ρόλο, τις υποχρεώσεις και τις ευθύνες του Διαχειριστή της Σιδηροδρομικής Υποδομής, όπως περιγράφονται στο Ευρωπαϊκό θεσμικό πλαίσιο, ενώ καθίσταται και μοναδικός υπεύθυνος για το σύνολο των μελετών και έργων που εκτελούνται επί του σιδηροδρομικού δικτύου, της διαχείρισης του τροχαίου υλικού καθώς και των σταθμών και λοιπών εγκαταστάσεων της ιδιοκτησίας του.

2. Στη νέα εταιρεία εντάσσονται επιπλέον του σημερινού ΟΣΕ : α) η ΕΡΓΟΣΕ Α.Ε. και β) η ΓΑΙΑΟΣΕ Α.Ε. κατά το μέρος που αφορά στο επιχειρησιακά κρίσιμο για τον σιδηρόδρομο τμήμα της δραστηριότητάς της (τροχαίο υλικό, ενεργές σιδηροδρομικές εγκαταστάσεις).

3. Ο Νέος ΟΣΕ θα αναλάβει τη συνολική ευθύνη για όλα τα θέματα ασφαλείας και συνεχούς βελτίωσης του σιδηροδρομικού συστήματος, συνεργαζόμενος με τους λοιπούς φορείς του τομέα (Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών, ΡΑΣ, Hellenic Train και λοιποί operators) στο πλαίσιο της εφαρμογής μίας νέας προσέγγισης με συστημική ανάλυση και διαχείριση κινδύνων, σε εφαρμογή των κατευθύνσεων της ΕΕ και του σχετικού Action Plan που εκπονεί η Ελληνική Κυβέρνηση.

4. Η σύσταση και οργάνωση του νέου φορέα θα κατοχυρωθεί νομοθετικά. Οι αρμοδιότητές του θα καλύπτουν πλήρως αυτές των σημερινών ΟΣΕ, ΕΡΓΟΣΕ και ΓΑΙΑΟΣΕ και θα συμπληρωθούν κατάλληλα, ώστε να αντιμετωπιστούν κενά ή/και αδυναμίες του υφιστάμενου τρόπου λειτουργίας των φορέων.

Το σχέδιο για τον “Νέο ΟΣΕ”

Ανώνυμη Εταιρεία ο νέος φορέας

Ειδικότερα:

• Ο νέος φορέας θα είναι Ανώνυμη Εταιρεία ιδιοκτησίας του Ελληνικού Δημοσίου, με το Διοικητικό του Συμβούλιο να ορίζεται από τη Ελληνική Κυβέρνηση, με τήρηση των αρχών διαφάνειας και αξιοκρατίας. Ο Νέος ΟΣΕ θα εποπτεύεται από το Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών.

• Θα δημιουργηθούν εντός του φορέα διακριτοί Επιχειρησιακοί Τομείς στους οποίους θα ενταχθεί με τις απαραίτητες προσαρμογές το υφιστάμενο επιχειρησιακό έργο των ΟΣΕ, ΕΡΓΟΣΕ, ΓΑΙΑΟΣΕ και οι σχετικές οργανωτικές μονάδες (Γενικές Διευθύνσεις, Διευθύνσεις κλπ μονάδες) που το υλοποιούν. Οι αντίστοιχες υποστηρικτικές (διοικητικές) διευθύνσεις των τριών εταιρειών θα συγχωνευθούν σε ένα ενιαίο Διοικητικό Τομέα, προς αξιοποίηση των σχετικών οικονομιών κλίμακας.

• Θα προσληφθεί, μετά από διεθνή διαγωνισμό, εταιρεία με αποδεδειγμένη τεχνική και διοικητική εμπειρία στη διοίκηση και λειτουργία αντίστοιχων φορέων, ως «Τεχνικός Σύμβουλος Διοίκησης» του Νέου ΟΣΕ. Ο Τεχνικός Σύμβουλος Διοίκησης θα συνεισφέρει με τεχνογνωσία και εξειδικευμένα ανώτατα στελέχη, αναλαμβάνοντας σε καθημερινή βάση, το σύνολο των επιχειρησιακών εργασιών της Εταιρείας, καθώς και την ειδικότερη ευθύνη λειτουργίας κρίσιμων Επιχειρησιακών Τομέων για χρονικό διάστημα τουλάχιστον τριών ετών, εφαρμόζοντας αναλογικά διεθνείς εμπειρίες που υιοθετήθηκαν στο παρελθόν από αντίστοιχους σιδηροδρομικούς Οργανισμούς.

• Ο Νέος ΟΣΕ θα καταρτίσει στρατηγικό και επιχειρησιακό σχέδιο και θα συνάψει σύμβαση απόδοσης με το εποπτεύον Υπουργείο μέσω της οποίας θα παρακολουθείται βάσει συμφωνημένων δεικτών απόδοσης και μετρήσιμων στόχων.

• Ο Νέος ΟΣΕ θα αναλάβει την ευθύνη του συνόλου των έργων και λοιπών συμβάσεων των ΟΣΕ, ΕΡΓΟΣΕ και ΓΑΙΑΟΣΕ (τροχαίο υλικό, ενεργοί σταθμοί κλπ.) που βρίσκονται σε εξέλιξη και οι οποίες θα συνεχιστούν απρόσκοπτα με βάση ειδική πρόβλεψη του νέου νόμου.

Ενίσχυση σε τεχνογνωσία, προσωπικό και συστήματα

Ο Νέος ΟΣΕ ενδυναμώνεται σημαντικά επιπλέον σε τεχνογνωσία, προσωπικό και συστήματα, με αξιοποίηση Ευρωπαϊκών και εθνικών πόρων. Ειδικότερα:

• Τεχνογνωσία: Θα αξιοποιηθεί η Δήλωση Πρόθεσης Συνεργασίας, που έχει ήδη συναφθεί μεταξύ των αρμόδιων Υπουργών Ελλάδας και Γαλλίας στον τομέα των σιδηροδρομικών μεταφορών, με κύρια εστίαση στα θέματα διαχείρισης κινδύνων, ασφάλειας και διαλειτουργικότητας του σιδηροδρομικού δικτύου. Επιπρόσθετα, ως κρίσιμης σημασίας αναγνωρίζεται η μεταφορά τεχνογνωσίας που θα επιτευχθεί από τον Τεχνικό Σύμβουλο Διοίκησης στον Νέο ΟΣΕ.

• Προσωπικό: Ο νέος φορέας θα στελεχωθεί από το σύνολο του προσωπικού των δύο φορέων (ΟΣΕ, ΕΡΓΟΣΕ) και το σχετικό προσωπικό του τμήματος δραστηριοτήτων της ΓΑΙΑΟΣΕ που θα ενταχθεί στο Νέο ΟΣΕ. Παράλληλα, προβλέπεται η στελέχωσή του να ενισχυθεί σημαντικά με προσεκτικά επιλεγμένο πρόσθετο νέο προσωπικό που θα ξεπεράσει τα 600 άτομα και με προσόντα που θα καλύπτουν τις απαιτήσεις των νέων θέσεων εργασίας που θα οριστούν. Η πρώτη ομάδα προσλήψεων αναμένεται να ολοκληρωθεί εντός του 2024, ενώ η υπόλοιπη ενίσχυση στελέχωσης θα προχωρήσει σε στάδια, μέχρι το μέσο του 2025, με βάση επίσης και τις απαιτήσεις στελέχωσης που θα προσδιοριστούν από το Business Plan του νέου φορέα.

• Συστήματα: Ο Νέος ΟΣΕ θα εξοπλιστεί με τα πιο σύγχρονα συστήματα ασφαλείας διαχείρισης της κυκλοφορίας συρμών (ERTMS), καθώς και βελτιστοποίησης της αξιοποίησης του δικτύου, πολλά από τα οποία είναι ήδη υπό εγκατάσταση στο δίκτυο του ΟΣΕ και τα τρένα ιδιοκτησίας της ΓΑΙΑΟΣΕ. Επιπρόσθετα, θα επανασχεδιασθεί εξ’ αρχής ένας προηγμένος ψηφιακός οργανισμός και θα εξοπλιστεί με σύγχρονα πληροφοριακά συστήματα (μητρώο παγίων, συστήματα προγραμματισμού και παρακολούθησης των μελετών και έργων, σύγχρονο σύστημα δυναμικής πληροφόρησης και εξυπηρέτησης των επιβατών).

Χρηματοδότηση από Ταμείο Ανάκαμψης

Η ααναδιοργάνωση του ΟΣΕ χρηματοδοτείται από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΤΑΑ) και θα υλοποιηθεί πλήρως μέχρι το τέλος του 2025, με ενδιάμεσα ορόσημα:

Α. την υποβολή του σχεδίου εφαρμογής του μετασχηματισμού που θα περιέχει επίσης σχέδια της προτεινόμενης νομοθεσίας και της διακήρυξης για τον διεθνή διαγωνισμό πρόσληψης Τεχνικού Συμβούλου Διοίκησης (ΤΣΔ) της «Νέος ΟΣΕ» κατά το Q2 του 2024,

Β. την ψήφιση νομοθεσίας για νέο ΟΣΕ και δημοσίευση τευχών διεθνούς διαγωνισμού για τον ΤΣΔ μέχρι το τέλος του 2024 και

Γ. την έγκριση πολυετούς επενδυτικού προγράμματος και υπογραφή νέας σύμβασης απόδοσης μεταξύ ΟΣΕ και Ελληνικού κράτους μέχρι τον Ιούνιο του 2025.

Το στρατηγικό σχέδιο του «Νέου ΟΣΕ»