Καραϊβική: Γιατί αντιδρούν ΕΕ και ΗΠΑ στα «χρυσά» διαβατήρια

Στον τροπικό παράδεισο του Saint Kitts-Νavis (Άγιος Χριστόφορος), δεν είναι οι επισκέπτες στις χρυσές ακτές και τις παρθένες παραλίες που συντηρούν την οικονομία, αλλά εκείνοι που αγοράζουν τα διαβατήριά του.

Με μόλις 100.000 δολάρια, οι ξένοι μπορούν να εξασφαλίσουν την υπηκοότητα ορισμένων χωρών της Καραϊβικής που υπόσχονται φορολογικές ελαφρύνσεις και ταξίδια χωρίς βίζα στην Ευρώπη. Στον Saint Kitts-Νavis, το πρόγραμμα «χρυσό διαβατήριο» αναμένεται να αποφέρει περίπου 192 εκατομμύρια δολάρια, ή το 51% των εσόδων της χώρας, το 2023.

Η Δομινίκα ξεπουλάει υπηκοότητες ακόμη και σε φυγόδικους

Αυτός είναι και ο λόγος σύμφωνα με το Bloomberg, για τον οποίο ο πρωθυπουργός Terrance Drew καλεί τους κατοίκους να συσπειρωθούν πίσω από τη ναυαρχίδα -όπως τη θεωρούν- της εθνικής τους βιομηχανίας, η οποία κινδυνεύει σε περίπτωση που η Ευρωπαϊκή Ένωση αυστηροποιήσει τους ταξιδιωτικούς κανόνες για τις χώρες που πωλούν την υπηκοότητά τους.

«Η εθνική μας οικονομική ευημερία εξαρτάται από την ευρωστία του προγράμματος “υπηκοότητα με επένδυση”», δήλωσε κατά τη διάρκεια της ετήσιας ομιλίας για τον προϋπολογισμό τον περασμένο μήνα. «Αυτό το πρόγραμμα πρέπει να προστατευτεί με κάθε κόστος».

Για τον Saint Kitts-Νavis και τέσσερις άλλες χώρες της Καραϊβικής – Δομινίκα, Αγία Λουκία, Γρενάδα και Αντίγκουα-Μπαρμπούντα – τα προγράμματα υπηκοότητας με επένδυση (CBI) αποφέρουν περισσότερα από 579 εκατομμύρια δολάρια ετησίως. Στην Αγία Λουκία και την Αντίγκουα, το κόστος ανά διαβατήριο είναι μόλις 100.000 δολάρια. Ο Άγιος Χριστόφορος έχει την υψηλότερη τιμή, 250.000 δολάρια.

Γιατί παρεμβαίνει η Ευρωπαϊκή Ένωση

Οι χώρες αυτές έχουν επεκτείνει συλλογικά την υπηκοότητα σε τουλάχιστον 88.000 άτομα – πολλοί από αυτούς Κινέζοι, Ρώσοι, Νιγηριανοί ή άλλες εθνικότητες που συνήθως θα έπρεπε να υποβάλουν αίτηση για ταξιδιωτικές άδειες – ανέφερε η ΕΕ σε έκθεση του Οκτωβρίου.

Αυτό ωθεί την ΕΕ να εξετάσει αλλαγές που θα διευκολύνουν την καταστολή των ταξιδιών από χώρες με προγράμματα CBI. Πρόσφατη έκθεση του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης αναφέρει ότι τα προγράμματα αυτά μπορούν να χρησιμεύσουν ως μέσο για τους εγκληματίες «για τη διάπραξη μαζικών απάτων και τη νομιμοποίηση εσόδων από εγκλήματα και διαφθορά που φθάνουν σε δισεκατομμύρια δολάρια».

Εάν η ΕΕ κάνει πράξη την απειλή της, «θα άλλαζαν άμεσα οι κανόνες του παιχνιδιού», επισήμανε ο Rafael Cintron, η εταιρεία του οποίου, Wealthy Expat, συμβουλεύει τους ενδιαφερόμενους σχετικά με δεύτερα διαβατήρια.

Το τίμημα της υπηκοότητας

Όπως επισημαίνει το Bloomberg, το κόστος των προγραμμάτων CBI στα μικρά έθνη της Καραϊβικής είναι ρευστό, αλλά ο μέσος όρος αφορά τα 100.000 δολάρια συν τα τέλη.

Στην Δομινίκα, τα CBI αντιπροσωπεύουν το 55% όλων των κυβερνητικών εσόδων και τα κεφάλαια έχουν χρησιμοποιηθεί για την κατασκευή του διεθνούς αεροδρομίου και την εκβάθυνση των ποταμών. Στη Γρενάδα, τα κεφάλαια αυτά έχουν κατασκευάσει φυλακές και έχουν υποστηρίξει προγράμματα κοινωνικής πρόνοιας. Και για τα πέντε έθνη – μικρές οικονομίες που εξαρτώνται από τον τουρισμό και διαθέτουν λίγους φυσικούς πόρους – τα εν λόγω προγράμματα αποτελούν οικονομική σανίδα σωτηρίας.

«Οποιαδήποτε καταστολή των προγραμμάτων αυτών θα “ακρωτηρίαζε” λίγο πολύ τη βιομηχανία της Καραϊβικής», τόνισε ο Cintron, ο οποίος εγκατέλειψε την αμερικανική υπηκοότητα αφού απέκτησε διαβατήρια από το Saint Kitts-Νavis, τη Σερβία και το Μεξικό. «Η πραγματικότητα είναι ότι κανείς δεν θέλει ένα διαβατήριο που σου δίνει πρόσβαση μόνο στη Λατινική Αμερική και σε μερικές αφρικανικές χώρες».

Το Saint Kitts-Νavis έγινε η πρώτη χώρα που προσέφερε υπηκοότητα μέσω επενδύσεων το 1984, αφού απέκτησε την ανεξαρτησία του από την Αγγλία τον προηγούμενο χρόνο. Για το έθνος των 48.000 κατοίκων, οι πωλήσεις υπηκοότητας και η προώθηση του τουρισμού θεωρήθηκαν ως ένας τρόπος για να απεξαρτηθεί από το εμπόριο ζάχαρης.

Ο Mc Claude Emmanuel, διευθύνων σύμβουλος του προγράμματος CBI της Αγίας Λουκίας, δήλωσε ότι τα νησιά γνωρίζουν πολύ καλά ότι η ευκολία του ταξιδιού είναι ένα από τα κύρια σημεία πώλησής τους.

Τα πέντε έθνη έχουν συναντηθεί με Ευρωπαίους και Αμερικανούς αξιωματούχους για να υπογραμμίσουν τις διαδικασίες ασφαλείας τους. Τον Μάρτιο απέκλεισαν τους Ρώσους και τους Λευκορώσους από τα προγράμματα ως απάντηση στην εισβολή στην Ουκρανία. Ακόμα κι έτσι, τον Ιούλιο, το Ηνωμένο Βασίλειο ανακάλεσε τα ταξίδια χωρίς βίζα από τη Δομινίκα και μερικές ακόμη χώρες, επικαλούμενο ανησυχίες για την ασφάλεια.

«Κάθε φορά που λαμβάνουμε μια αίτηση, πρέπει να την εξετάζουμε διεξοδικά», διευκρίνισε ο Emmanuel. «Ξέρουμε ότι ένα κενό στη δέουσα επιμέλεια, μια ρωγμή στην έρευνά μας, μπορεί να προκαλέσει ανεπανόρθωτη ζημιά στο εμπορικό σήμα».

Τα ποσοστά απόρριψης φαίνονται να είναι χαμηλά, επειδή οι αιτούντες πρέπει να περάσουν από τόσους πολλούς ελέγχους, που πολλοί εγκαταλείπουν πριν ολοκληρώσουν τη διαδικασία.

Η περίπτωση των ΗΠΑ

Τα προγράμματα Citizenship-by-investment παράγουν 579 εκατομμύρια δολάρια κάθε χρόνο, ενθαρρύνοντας τις ανησυχίες ισχυρών κρατών όπως οι ΗΠΑ.

Παρόλο που οι Αμερικανοί πολίτες πρέπει να πληρώνουν ομοσπονδιακούς φόρους ανεξάρτητα από τον τόπο διαμονής τους – και απολαμβάνουν ήδη ταξίδια χωρίς βίζα στην Ευρώπη – το ενδιαφέρον τους για τα προγράμματα διαβατηρίων αυξήθηκε κατά τη διάρκεια της πανδημίας και συνέχισε να είναι έντονο εν μέσω παγκόσμιας αβεβαιότητας, σύμφωνα με το Bloomberg.

«Αυτό που φαίνεται να οδηγεί τη ζήτηση είναι μια αίσθηση ανησυχίας», εξήγησε η Katie Ananina, η ιδρύτρια και διευθύνουσα σύμβουλος της Plan B Passport με έδρα το Τέξας, μιλώντας για μια νοοτροπία προετοιμασίας που διέπει τους περισσότερους από τους πελάτες της στις ΗΠΑ.

«Οι αμερικανικές εκλογές συνοδεύονται πάντα από μια έξαρση του ενδιαφέροντος για το CBI», συμπλήρωσε. «Πολλοί περιμένουν εμφύλιες ταραχές, ανεξάρτητα από το ποια πλευρά κερδίζει, οπότε θέλουν ένα αντιστάθμισμα, ένα ασφαλιστήριο συμβόλαιο, που τους επιτρέπει να πάνε στη ζεστή Καραϊβική και να απολαύσουν το χρόνο τους εκεί αντί για εδώ».

Στην Αντίγκουα-Μπαρμπούντα – τη μόνη χώρα της Καραϊβικής που δημοσιεύει ανάλυση ανά εθνικότητα – ο αριθμός των Αμερικανών που υποβάλλουν αίτηση για υπηκοότητα έχει τριπλασιαστεί από το 2019.

Σε πολλές χώρες, η εισροή πλούσιων ξένων έχει επιδεινώσει τις κοινωνικές εντάσεις. Η Πορτογαλία πρόσφατα κατήργησε το πρόγραμμα μόνιμων επενδυτών, καθώς κατηγορήθηκε για στρέβλωση της αγοράς ακινήτων. Ενώ και διάφορες χώρες εντός της ΕΕ έχουν τερματίσει ή μεταρρυθμίσει τα προγράμματα CBI τους ώστε να είναι πιο ανελαστικά.

Τα οφέλη

Ενώ τα σχετικά προγράμματα των χωρών της Καραϊβικής προκαλούν επίσης κάποια δυσφορία στους ντόπιους, τα οφέλη είναι, ίσως, πιο εμφανή.

Κατά τη διάρκεια της πρόσφατης ομιλίας του, ο πρωθυπουργός Drew ανακοίνωσε ότι οι περισσότεροι εργαζόμενοι στον Saint Kitts-Νavis θα λάβουν ένα «μέρισμα CBI» -το τρίτο τα τελευταία χρόνια- ύψους μεταξύ 95 και 185 δολαρίων.

Αυτό γίνεται αισθητό σε όλη τη χώρα του νησιού, δήλωσε η Sherry Gajor, ιδιοκτήτρια του Sherry’s Beauty World στο Charlestown του Saint Kitts.
«Όταν δίνεις στους ανθρώπους ένα μικρό κίνητρο όπως αυτό, μπορεί να έρθουν στο κομμωτήριο και να κάνουν μια θεραπεία», είπε. «Τι σημαίνει αυτό; Ότι η κυβέρνηση επιστρέφει στον κόσμο κάποια από τα χρήματα που εισέπραξε, αλλάζοντας τη διάθεση όλων και τονώνοντας την οικονομία και την αγορά».