Το χταπόδι της ΑΙ

Project Syndicate

Με τις μακροχρόνιες αντιμονοπωλιακές υποθέσεις κατά της Google, της Apple και της Amazon να ολοκληρώνονται, πολλοί παρατηρητές πιστεύουν ότι το 2024 θα μπορούσε να είναι ένα σημείο καμπής για τη Big Tech. Ωστόσο, ακόμη και όταν οι αρχές προχωρούν σε αυτές τις ρυθμίσεις, κινδυνεύουν να τυφλωθούν από την άνοδο της τεχνητής νοημοσύνης, η οποία είναι πιθανό να ενισχύσει την κυριαρχία της Big Tech στην οικονομία.

Η πρόσφατη απόλυση και επαναπρόσληψη του Διευθύνοντος Συμβούλου της OpenAI, Sam Altman, ερμηνεύτηκε ως σύγκρουση μεταξύ προσεκτικών μελών του διοικητικού συμβουλίου που ανησυχούσαν για τους κινδύνους της τεχνητής νοημοσύνης και ενθουσιωδών όπως ο Altman. Αλλά η πραγματική σημασία αυτού του επεισοδίου ήταν αυτό που αποκάλυψε για τη σχέση του OpenAI με τη Microsoft, τον μεγαλύτερο επενδυτή στις εμπορικές δραστηριότητες του OpenAI. Ενώ η μη κερδοσκοπική δομή του OpenAI σημαίνει ονομαστικά ότι μόνο το διοικητικό συμβούλιό του το ελέγχει, το διοικητικό συμβούλιο αναγκάστηκε να επαναπροσλάβει τον Altman αφού η Microsoft εξέφρασε επιφυλάξεις που βοήθησαν να υποκινηθεί η εξέγερση των εργαζομένων.

Η Microsoft δεν είναι απλώς επενδυτής στο OpenAI: είναι και ανταγωνιστής. Και οι δύο εταιρείες αναπτύσσουν και πωλούν προϊόντα τεχνητής νοημοσύνης και η Microsoft είχε σταματήσει να αγοράζει ποσοστά στο OpenAI για να αποφύγει προβλήματα αντιμονοπωλιακής νομοθεσίας . Αλλά εάν η Microsoft ελέγχει ή ελέγχει εν μέρει το OpenAI, οι δύο εταιρείες ενδέχεται να έχουν παράνομη συμπαιγνία. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η Ομοσπονδιακή Επιτροπή Εμπορίου των ΗΠΑ και η αρχή ανταγωνισμού του Ηνωμένου Βασιλείου ερευνούν το θέμα.

Η σχέση OpenAI-Microsoft είναι μόνο ένα μικρό μέρος ενός ταχέως αναπτυσσόμενου ολιγοπωλίου τεχνητής νοημοσύνης. Όπως τεκμηριώνει μια πρόσφατη εργασία των καθηγητών νομικής Tejas Narechania του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια στο Μπέρκλεϋ και του Ganesh Sitaraman του Πανεπιστημίου Vanderbilt, η ισχύς της αγοράς είναι διάχυτη σε όλη την αλυσίδα εφοδιασμού της τεχνητής νοημοσύνης. Η μονοπωλιακή Nvidia κατασκευάζει τα περισσότερα από τα τσιπ που απαιτούνται για την ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης. Η Amazon, η Google και η Microsoft κυριαρχούν στο cloud computing, το οποίο είναι απαραίτητο για την αποθήκευση των δεδομένων στα οποία εκπαιδεύονται τα μοντέλα τεχνητής νοημοσύνης.

Δεδομένου ότι αυτές οι εταιρείες και η Meta (η μητρική εταιρεία του Facebook/Instagram) είναι από τις μόνες που μπορούν να συλλέγουν και να αποθηκεύουν τέτοια δεδομένα, είναι επίσης αυτές που αναπτύσσουν –και επωφελούνται από– τα πιο σημαντικά μοντέλα και εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης. Ενώ η Microsoft έχει κλειδώσει το ChatGPT, μαζί με τις δικές της ιδιόκτητες εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης, η Google έχει την Bard και, μαζί με την Amazon, επενδύει δισεκατομμύρια στην Anthropic (τον προγραμματιστή του Claude).

Σχεδόν όλες οι μεγάλες εταιρείες τεχνολογίας και τα στελέχη τους συνδέονται μέσω ιδρυμάτων και επαγγελματικών δικτύων. Αυτά περιλαμβάνουν το start-up incubator Y Combinator (όπου ο Altman υπηρέτησε ως πρόεδρος πριν μετακομίσει στο OpenAI), κοινά ερευνητικά έργα (όπως μια συνεργασία που σχετίζεται με την τεχνητή νοημοσύνη που περιλαμβάνει τις Google, Facebook, Amazon και Microsoft), εταιρικά συμβούλια και κοινωνικές σχέσεις . Το δικό του μη κερδοσκοπικό συμβούλιο του OpenAI περιλαμβάνει ή έχει συμπεριλάβει άτομα με διασυνδέσεις με άλλες εταιρείες που αναπτύσσουν επίσης προϊόντα τεχνητής νοημοσύνης. Ένα από τα ιδρυτικά μέλη του, για παράδειγμα, ήταν ο Ίλον Μασκ, ο οποίος παραιτήθηκε πριν από αρκετά χρόνια.

Αυτός ο ιστός στενών συνδέσεων δημιουργεί σημαντικές ευκαιρίες για συμπαιγνία (που είναι παράνομη) ή συντονισμό (που είναι νόμιμο αλλά εξακολουθεί να είναι κακό για τους καταναλωτές).

Όμως, με την προσοχή του κοινού να επικεντρώνεται σε μεγάλο βαθμό στις καταχρήσεις μονοπωλιακής ισχύος από μεμονωμένες εταιρείες Big Tech, οι άνθρωποι έχουν παραβλέψει τους πολλούς τρόπους με τους οποίους οι εταιρείες τεχνολογίας μπορούν να συνεννοηθούν μεταξύ τους για να επεκτείνουν την ισχύ τους στην αγορά.

Αυτά τα μεγαθήρια έχουν μακρά ιστορία τέτοιας συμπεριφοράς. Το 2010, αρκετοί από αυτούς διευθέτησαν μια υπόθεση , που είχε κινηθεί από το Υπουργείο Δικαιοσύνης, στην οποία κατηγορήθηκαν ότι συμφώνησαν να μην προσλάβουν ο ένας τους μηχανικούς λογισμικού του άλλου. Σε μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου , ο Steve Jobs της Apple επέπληξε τον Eric Schmidt της Google επειδή επέτρεπε στους υπαλλήλους να προσλαμβάνουν υπαλλήλους της Apple και ο Schmidt διέταξε έναν υφιστάμενο να απολύσει έναν υπεύθυνο πρόσληψης «προφορικά» για να «αποφύγει μια δίκη».

Σε μια εν εξελίξει υπόθεση που αμφισβητεί την κυριαρχία της Google στην αναζήτηση, το δικαστήριο άκουσε στοιχεία ότι η Google πλήρωσε την Apple για προεπιλεγμένη κατάσταση στο iPhone, με πιθανό στόχο να κρατήσει την Apple μακριά από την αγορά αναζήτησης που μονοπωλεί η Google. Σε μια άλλη υπόθεση κατά της Google για μονοπώληση της ψηφιακής διαφήμισης, το Υπουργείο Δικαιοσύνης ισχυρίζεται ότι η Google πλήρωσε το Facebook για να αποφύγει μια πρόκληση για τον ασφυκτικό της έλεγχο σε αυτήν την αγορά.

Πριν από χρόνια, η Apple συνελήφθη να ενορχηστρώνει ένα συμπαιγνιακό σχέδιο μεταξύ των εκδοτών βιβλίων. Και όταν οι υπάλληλοι του OpenAI απείλησαν να φύγουν για τη Microsoft μετά την απομάκρυνση του Άλτμαν, ουσιαστικά προσπαθούσαν να πουλήσουν το OpenAI στη Microsoft. Ήταν ένα είδος συμπαιγνίας μεταξύ των εργαζομένων για να επιτευχθεί μια συγχώνευση που θα παραβίαζε το πνεύμα, και πιθανώς το γράμμα, της αντιμονοπωλιακής νομοθεσίας.

Οι άνετες σχέσεις μεταξύ των στελεχών τεχνολογίας θυμίζουν την «χρηματική εμπιστοσύνη» της Χρυσής Εποχής των βασικών τραπεζών και χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων που παρείχαν κεφάλαια στους βιομηχανικούς γίγαντες της εποχής και συνεννοούνταν μεταξύ τους. Η εξαιρετική δύναμη του χρηματικού καταπιστεύματος οδήγησε σε αντιμονοπωλιακή νομοθεσία (το 1890 και 1914), σε ρυθμίσεις (συμπεριλαμβανομένης της ίδρυσης της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ το 1913) και τελικά νόμους που διέλυσαν τις τράπεζες, περιόρισαν τη συμμετοχή τους στην ιδιοκτησία εταιρειών και περιόρισαν τις δραστηριότητές τους τη δεκαετία του 1930. Σε αντίθεση με μια εταιρεία πετρελαίου ή έναν σιδηρόδρομο, οι τράπεζες είναι μοναδικά τοποθετημένες για να οδηγήσουν την ενοποίηση σε ολόκληρη την οικονομία, επειδή μπορούν να χρησιμοποιήσουν τη χρηματοοικονομική τους μόχλευση σε σχεδόν κάθε εταιρεία σε διάφορους οικονομικούς τομείς για να ελέγξουν τη συμπεριφορά τους, μεταξύ άλλων πιέζοντας για συγχωνεύσεις.

Οι μεγάλες εταιρείες τεχνολογίας μοιάζουν πλέον με τις τράπεζες όσον αφορά την επιρροή τους σε ολόκληρη την οικονομία – αλλά σε υπερφορτωμένο επίπεδο. Μέσω της πρόσβασής τους στα δεδομένα, γνωρίζουν περισσότερα για τη συμπεριφορά των καταναλωτών και των επιχειρήσεων και ασκούν περισσότερο έλεγχο σε αυτά, από ό,τι οι τράπεζες. Παρέχουν ζωτικής σημασίας εισροές σε επιχειρήσεις σε ολόκληρη την οικονομία, καθώς και προϊόντα και υπηρεσίες σε όλους σχεδόν τους καταναλωτές. Καμία τράπεζα δεν είχε ποτέ τέτοια εμβέλεια.

Δεν είναι περίεργο που οι εταιρείες τεχνολογίας εκτοπίζουν επίσης τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα στα επιβλητικά ύψη της οικονομίας. Όπως σχολίασε ένας χρηματοδότης στους Financial Times, η Big Tech παραμερίζει με συνέπεια τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα στον αγώνα δρόμου για την αγορά εταιρειών τεχνητής νοημοσύνης. Όχι μόνο οι έξι μεγαλύτερες εταιρείες με έδρα τις ΗΠΑ (κατά κεφαλαιοποίηση) είναι εταιρείες τεχνολογίας, αλλά η μικρότερη μεταξύ αυτών (Meta) είναι σχεδόν διπλάσια από την JPMorgan. Οι επτά κορυφαίες εταιρείες τεχνολογίας αντιπροσωπεύουν πλέον το 30% του συνόλου του S&P 500. Ακόμη και στην ακμή του 1920 της κυριαρχίας του στην αγορά, το τραπεζικό σύστημα αντιπροσώπευε μόνο το 16-19% .

Οι σκιτσογράφοι από την πρώιμη εποχή της αντιμονοπωλιακής νομοθεσίας απεικόνιζαν τις οικονομικές σχέσεις μεταξύ των τραπεζών και των μονοπωλίων της πραγματικής οικονομίας ως πλοκάμια χταποδιού, τα οποία περικύκλωσαν και έσφιγγαν πολιτικούς και καταναλωτές. Εάν η τεχνητή νοημοσύνη ανταποκριθεί στην υπόσχεσή της και γίνει η ψυχή κάθε τομέα της οικονομίας – ως εισροή σε κάθε κλάδο, από τη νομοθεσία μέχρι τη μεταποίηση – μπορούμε να περιμένουμε ένα μέλλον οικονομικής συγκέντρωσης και εταιρικής πολιτικής ισχύος που μηδενίζει οτιδήποτε προηγήθηκε.

Ο Eric Posner, καθηγητής στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου του Σικάγο, είναι ο συγγραφέας του How Antitrust Failed Workers (Oxford University Press, 2021).