ΕΕ: Το μεγάλο παζάρι για τον νέο προϋπολογισμό

Εν όψει της συνόδου κορυφής της 1ης Φεβρουαρίου, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής εξακολουθούν να αγωνίζονται να πετύχουν μία συμφωνία αναφορικά με την ενδιάμεση αναθεώρηση του τρέχοντος προϋπολογισμού της ΕΕ, η οποία διαρκεί από το 2021 έως το 2027. Ωστόσο, «ο χρόνος που δαπανάται για αυτό είναι χρόνος που δεν δαπανάται για να κοιτάξει το μέλλον» αναφέρουν χαρακτηριστικά οι Financial Times περιγράφοντας το σκηνικό που έχει διαμορφωθεί και τονίζουν ότι ακόμα κι αν ο επόμενος προϋπολογισμός είναι χρόνια μακριά, είναι καθοριστικής σημασίας οι πολιτικοί ηγέτες να σηκώσουν τα μάτια τους σε αυτόν τον ορίζοντα.

Βάσει του τυπικού χρονοδιαγράμματος, οι πρώτες προτάσεις θα πρέπει να γίνουν του χρόνου. Αλλά στο κανονικό χρονοδιάγραμμα, οι ηγέτες χρειάζονται χρόνια για να παζαρέψουν για τα εκατοστά του 1% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος, και όχι για αυτόν καθ΄αυτόν στρατηγικό ρόλο που πρέπει να παίξει ένας προϋπολογισμός. Στην πανδημία, έδειξαν στρατηγική σκέψη δημιουργώντας το Recovery and Resilience Facility, έναν ξεχωριστό εφάπαξ προϋπολογισμό σχεδόν τόσο μεγάλο όσο ο κανονικός. Η ανάγκη για τόλμη, όμως, δεν πέρασε με τα lockdown.

Πού θα διατεθούν τα 189 δισ. του προϋπολογισμού της ΕΕ – Οι 15 βασικές προτεραιότητες

Σύμφωνα πάντα με τους F, ο επόμενος πολυετής προϋπολογισμός πρέπει να σχεδιαστεί για μια εποχή μεγάλων στρατηγικών επιταγών. Θα πρέπει να είναι σημαντικά μεγαλύτερος από τους προηγούμενους. Εν μέρει, αυτό οφείλεται στην πολιτική δέσμευση στις ενταξιακές συνομιλίες της Ουκρανίας. Ο σχεδιασμός ενός προϋπολογισμού μέχρι το 2034, ο οποίος δεν προέβλεπε την ένταξη της Ουκρανίας μέχρι εκείνο το σημείο, θα ήταν ένα πολιτικό δώρο στον Βλαντιμίρ Πούτιν, πέρα ​​από τον τρομερό οικονομικό σχεδιασμό.

Αλλαγή στρατηγικής

Ο προϋπολογισμός πρέπει επίσης να ταιριάζει με το έργο της απαλλαγής από τις εκπομπές άνθρακα και της ψηφιοποίησης της ευρωπαϊκής οικονομίας και να ενισχύσει την ικανότητα της περιοχής να αμυνθεί. Αυτό απαιτεί τεράστιες επενδύσεις, οι οποίες δεν θα είναι αρκετές εάν αφεθούν στους εθνικούς προϋπολογισμούς. Και στο βαθμό που οι εθνικοί προϋπολογισμοί θα μπορούσαν να κάνουν τη δουλειά, οι άνισες επιδοτήσεις μεταξύ περισσότερο και λιγότερο ισχυρών δημοσιονομικά κρατών θα κατέστρεφαν τους ίσους όρους ανταγωνισμού μεταξύ τους.

Ταυτόχρονα, ο τρόπος με τον οποίο ξοδεύονται τα χρήματα πρέπει να αλλάξει. Ένα σταθερό μήνυμα από τους καθαρούς συνεισφέροντες είναι ότι ο επόμενος προϋπολογισμός δεν μπορεί απλώς να «προσθέσει» την Ουκρανία —και τις μεταφορές που συνεπάγεται— ενώ όλα τα άλλα να μείνουν όπως είναι σήμερα. Καθώς η κύρια προτεραιότητα αλλάζει από την «αλληλεγγύη» των πλουσίων με τις φτωχές χώρες στην αντιμετώπιση κοινών απειλών και προκλήσεων, το ίδιο πρέπει να αλλάξει και η σύνθεση του προϋπολογισμού.

Νέο όραμα

Η διαμόρφωση ενός νέου κοινού οράματος για το τι θα μπορούσε να κάνει ο προϋπολογισμός απαιτεί χρόνο. Όσο οι μεταγενέστεροι ηγέτες το εγκαταλείπουν, τόσο λιγότερες ευκαιρίες έχουν ακόμη και να σκεφτούν πώς θα μπορούσαν να αλλάξουν ριζικά τα πράγματα, πόσο μάλλον να συμφωνήσουν. Παλιές πολιτικές θέσεις θα κλειδωθούν και οι διαπραγματεύσεις θα περιοριστούν σε παζάρια για σχετικά μικρές προσαρμογές εντός του υπάρχοντος πλαισίου.

Το Ταμείο Σταθερότητας

Μέσα στο πλαίσιο αυτό το Ταμείο Σταθερότητας και Ανάπτυξης, το οποίο χρησιμοποιεί κοινό δανεισμό για τη χρηματοδότηση επιχορηγήσεων και δανείων προς τα κράτη μέλη για έργα που έχουν συμφωνηθεί με την Επιτροπή, έχει δείξει ότι είναι δυνατό να γίνουν τα πράγματα με νέους τρόπους. Ενώ τα χρηματοδοτούμενα από την ΕΕ εθνικά σχέδια δεν ήταν χωρίς προβλήματα, υπάρχει η αίσθηση ότι η διαδικασία από κοινού συμφωνίας έργων υπήρξε εποικοδομητική. Συνεχίζονται οι συζητήσεις για το εάν θα αναζητηθεί ένα “RRF 2.0” και εάν το κοινό χρέος που εκδόθηκε για τη χρηματοδότηση της αρχικής έκδοσης θα πρέπει να διατηρηθεί αντί να εξοφληθεί. Είναι λάθος για τα βόρεια συνεισφέροντα κράτη να θέλουν απλώς να κλείσουν αυτές τις συζητήσεις αντί να συμμετάσχουν στα πλεονεκτήματα στην ευρύτερη συζήτηση για τον προϋπολογισμό, τονίζουν οι FT.

Τα περιγράμματα μιας μεγάλης συμφωνίας μεταξύ των καθαρών συνεισφερόντων και των καθαρών αποδεκτών είναι αρκετά σαφή. Θα συνεπαγόταν πολύ μεγαλύτερο προϋπολογισμό, αλλά μια σαφώς διαφορετική σύνθεση, μετατοπίζοντας τις δαπάνες από τις παλιές σε νέες προτεραιότητες. Θα προτιμούσε τις άμεσες κοινές προμήθειες ή τις μεθόδους κατανομής τύπου RRF από τις παλιού τύπου μεταφορές και συγχρηματοδότηση. Θα επικεντρωνόταν πολύ περισσότερο στα πανευρωπαϊκά δημόσια αγαθά – σκεφτείτε τα δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας και τις αμυντικές προμήθειες – και θα μπορούσε να είναι πολύ λιγότερο αναδιανεμητικός.

Κάθε στοιχείο είναι ανάθεμα για ορισμένες χώρες. Γι’ αυτό πρέπει να συμφωνηθούν ως πακέτο ή και καθόλου. Το καθήκον του δημοκρατικού κράτους, επιπλέον, είναι να εμπλέξει τους πολίτες στη συμφωνία. Οι ψηφοφόροι της ΕΕ προσέρχονται στις κάλπες σε πέντε μήνες. Η στιγμή για να ξεκινήσει η μεγάλη συζήτηση για τον προϋπολογισμό είναι τώρα, καταλήγει το δημοσίευμα.