Νταβός 2024: Ένας γάμος, μια χειραψία και το… ελληνικό ορόσημο

Στις αρχές της δεκαετίας του 1970, ο Ψυχρός Πόλεμος δίχασε τον κόσμο, ενώ ο πόλεμος του Βιετνάμ διέλυσε την Αμερική, μια πετρελαϊκή κρίση διαφαινόταν και ένας Γερμανός καθηγητής οικονομικών είχε μια λαμπρή ιδέα.

Η ιδέα ήταν αντισυμβατική εκείνη την εποχή, αλλά έκτοτε επικράτησε. Ήταν η «θεωρία των ενδιαφερομένων» του καθηγητή Klaus Schwab, η οποία εννοιολογήθηκε σε ένα βιβλίο και σημαίνει ότι μια εταιρεία πρέπει να εξυπηρετεί όχι μόνο τους μετόχους της, αλλά και τους υπαλλήλους, τους προμηθευτές και την κοινότητα στην οποία ανήκει. Το όραμα για αυτόν τον κοινωνικά υπεύθυνο «καπιταλισμό μετόχων» έγινε η κατευθυντήρια αρχή του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ.

Όπως γράφει στην επίσημη ιστοσελίδα του WEF, ο καθηγητής Schwab, μηχανικός και οικονομολόγος, ίδρυσε το Φόρουμ το 1971 ως μη κερδοσκοπικό ίδρυμα υπό την επίβλεψη της Ελβετικής Ομοσπονδιακής Κυβέρνησης για την προώθηση του καπιταλισμού των ενδιαφερομένων. Επέλεξε το Νταβός ως το σπίτι της ετήσιας συνάντησης για την απόδραση από την καθημερινότητα που αντιπροσωπεύουν τα βουνά στην ελβετική και γερμανική κουλτούρα.

Ιστορικές στιγμές

Τα τελευταία πενήντα χρόνια, το Νταβός έχει ασχοληθεί με τα βασικά γεγονότα της παγκόσμιας ιστορίας, από την πτώση του Τείχους του Βερολίνου έως την άνοδο της οικονομικής παγκοσμιοποίησης και την απρόσμενη κλιματική αλλαγή. «Βοήθησε να αποφευχθεί ένας πόλεμος μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, έχτισε οικονομικές γέφυρες σε όλο τον κόσμο, φιλοξένησε μια χειραψία που σφράγισε το τέλος του απαρτχάιντ, ξεκίνησε μια συμμαχία που έχει εμβολιάσει περισσότερα από ένα δισεκατομμύριο παιδιά και έδωσε μια πλατφόρμα σε κορυφαίους περιβαλλοντολόγους», αναφέρεται χαρακτηριστικά .

1971 – Το πρώτο Νταβός

Το 1970, ο Schwab άφησε τον ελβετικό βιομηχανικό όμιλο Escher Wyss να οργανώσει ένα συνέδριο δύο εβδομάδων στις Ελβετικές Άλπεις. Το πρώτο «Ευρωπαϊκό Φόρουμ Διαχείρισης» πραγματοποιήθηκε στο Νταβός της Ελβετίας τον Φεβρουάριο του 1971. Περίπου 450 συμμετέχοντες από 31 χώρες – διευθυντές από διάφορες εταιρείες στην Ευρώπη, καθώς και μέλη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και κορυφαίοι ακαδημαϊκοί από πανεπιστήμια των ΗΠΑ – συγκεντρώθηκαν στο Αλπική κοιλάδα για να συζητήσουν καλύτερες τεχνικές διαχείρισης.

Ο πρώτος συνεργάτης του Schwab σε αυτό το έργο ήταν η Hilde Stoll και παντρεύτηκαν λίγο αργότερα. Και μέχρι σήμερα παραμένουν ο ένας έμπιστος συνεργάτης του άλλου. Αναγνωρίζοντας την ανάγκη για μια ευρύτερη «κοινωνική συνείδηση» στην επιχειρηματική δραστηριότητα, η Hilde δημιούργησε έκτοτε τον δικό της οργανισμό, το Schwab Foundation for Social Entrepreneurship , τιμώντας και συγκεντρώνοντας κοινωνικούς επιχειρηματίες από όλο τον κόσμο.

1973 – Μια προειδοποίηση για το περιβάλλον

Δύο εξελίξεις ξεχώρισαν την τρίτη συνάντηση του Νταβός. Πρώτον, ο Aurelio Peccei, ο Ιταλός βιομήχανος, εκφώνησε μια ομιλία για το βιβλίο του «The Limits to Growth», το οποίο είχε προκαλέσει αίσθηση αμφισβητώντας τη βιωσιμότητα της παγκόσμιας οικονομικής ανάπτυξης. Ο συγγραφέας περιέγραψε τις επιλογές που έπρεπε να κάνει η κοινωνία για να συμβιβάσει την οικονομική ανάπτυξη και τους περιβαλλοντικούς περιορισμούς.

Δεύτερον, οι συμμετέχοντες ανέλαβαν την πρωτοβουλία να συντάξουν έναν κώδικα δεοντολογίας με βάση την ιδέα του Schwab για τα ενδιαφερόμενα μέρη. Από την αρχή του, το Φόρουμ έθεσε την αρχή ότι δεν πρέπει ούτε να ενεργεί ως ομάδα υπεράσπισης ούτε να εκφράζει απόψεις εκ μέρους των μελών ή των συμμετεχόντων του. Το «Μανιφέστο του Νταβός» ήταν μια σπάνια εξαίρεση σε αυτήν την πολιτική.

1976 – Γεφυρώνοντας τον Αραβικό κόσμο και τη Δύση

Το 1976 το Φόρουμ ξεκίνησε ένα πρόγραμμα με τον Οργανισμό Βιομηχανικής Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών (UNIDO), προσφέροντας μια πλατφόρμα για τις αναδυόμενες οικονομίες για την παρουσίαση επενδυτικών σχεδίων στους συμμετέχοντες στο Νταβός. Μεταξύ των 26 χωρών που επωφελήθηκαν από αυτήν την πρωτοβουλία ήταν η Βολιβία, το Ιράν, η Ακτή Ελεφαντοστού, η Νιγηρία, οι Φιλιππίνες και η Ταϊλάνδη.

Η συνάντηση ενίσχυσε επίσης τη συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών προσκαλώντας εξέχοντες ομιλητές όπως ο Ralph Nader, ο Αμερικανός ακτιβιστής για τα δικαιώματα των καταναλωτών και περιβαλλοντολόγος.

Μετά τον Αραβοϊσραηλινό πόλεμο του 1973 και το εμπάργκο πετρελαίου που ακολούθησε, οι σχέσεις της Δύσης με τις αραβικές χώρες είχαν γίνει τεταμένες. Τον Οκτώβριο, το Φόρουμ διοργάνωσε το πρώτο Αραβο-Ευρωπαϊκό Συμπόσιο Επιχειρηματικής Συνεργασίας στο Μοντρέ της Ελβετίας, μαζί με κορυφαίους αραβικούς και ευρωπαϊκούς φορείς.

1987 – Η αρχή του τέλους του Ψυχρού Πολέμου

Για να αντανακλά την παγκόσμια συμμετοχή του και το γεγονός ότι η οικονομική πολιτική ήταν στην πρώτη γραμμή των δραστηριοτήτων του, το Ευρωπαϊκό Φόρουμ Διαχείρισης άλλαξε το όνομά του σε Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ.

Ο υπουργός Εξωτερικών της Δυτικής Γερμανίας, Χανς-Ντίτριχ Γκένσερ, απηύθυνε έντονη έκκληση προς τη Δύση να αλλάξει την προσέγγισή της και να προσεγγίσει τη Σοβιετική Ένωση. Ορισμένοι ιστορικοί θεωρούν τώρα την ομιλία του ως κρίσιμο δείκτη του τέλους του Ψυχρού Πολέμου και της Σοβιετικής Ένωσης που επιδιώκει στενότερους δεσμούς με τη Δύση .

Εκείνη την εποχή, η ΕΣΣΔ επιδίωκε να εφαρμόσει μεγάλες οικονομικές και πολιτικές μεταρρυθμίσεις –περεστρόικα (αναδιάρθρωση) και γκλάσνοστ (ανοιχτότητα)– υπό την ηγεσία του Μιχαήλ Γκορμπατσόφ. «Η Δύση δεν έχει κανένα λόγο να φοβάται τη συνεργασία», είπε ο Γκένσερ στους συμμετέχοντες. «Το σύνθημά μας πρέπει να είναι: Ας πάρουμε στα σοβαρά τον Γκορμπατσόφ. Ας πιστέψουμε τα λόγια του! Εάν υπάρχει σήμερα η ευκαιρία να φτάσουμε σε ένα σημείο καμπής μετά από 40 χρόνια αντιπαράθεσης στις σχέσεις Δύσης-Ανατολής, θα ήταν λάθος ιστορικών διαστάσεων εάν η Δύση έχανε αυτήν την ευκαιρία μόνο και μόνο επειδή δεν μπορεί να υπερβεί τη γενική νοοτροπία που, όσον αφορά η Σοβιετική Ένωση υποθέτει πάντα το χειρότερο σενάριο».

1988 – Αποτροπή πολέμου μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας

Η τεταμένη σχέση μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας σχεδόν κλιμακώθηκε σε πόλεμο το 1988 – αλλά οι προσωπικές συναντήσεις στο Νταβός μεταξύ του πρωθυπουργού Τουργκούτ Οζάλ της Τουρκίας και του Ανδρέα Παπανδρέου, πρωθυπουργού της Ελλάδας, δημιούργησαν αρκετή εμπιστοσύνη για να αποτρέψουν τη σύγκρουση. Αυτό γράφει στην επίσημη ιστοσελίδα του Φόρουμ και προστίθεται:  Μετά την πρώτη τους συνάντηση στο Νταβός το 1986, οι δύο ηγέτες επέστρεψαν στο Νταβός μετά από πολλές προπαρασκευαστικές επισκέψεις του Schwab στην Αθήνα και την Άγκυρα. Στο Νταβός του 1988, διαπραγματεύτηκαν και υπέγραψαν τη Διακήρυξη του Νταβός με στόχο την εξομάλυνση των σχέσεων. Ο πόλεμος θα ήταν αναπόφευκτος αν δεν είχε συναντήσει τον Παπανδρέου στο Νταβός δύο χρόνια πριν, είπε ο Οζάλ αργότερα στον Σβάμπ.

1990 – Επανένωση της Γερμανίας και μια νέα Ευρώπη

Τον Οκτώβριο του 1989, το Τείχος του Βερολίνου – το χάσμα μεταξύ Ανατολής και Δύσης και έντονο σύμβολο του Ψυχρού Πολέμου – γκρεμίστηκε. Στις 3 Οκτωβρίου 1990, η Γερμανία επανενώθηκε.

Υποκινούμενη από συζητήσεις στο Νταβός, μια άτυπη ομάδα βουλευτών και επιχειρηματιών της Ανατολικής και Δυτικής Γερμανίας ένωσαν τις δυνάμεις τους για να ζητήσουν ένα πρόγραμμα νομισματικής σταθεροποίησης για τη Λαϊκή Δημοκρατία της Γερμανίας. Αυτή η πρωτοβουλία έγινε πυλώνας για την οικονομική επανένωση της Δυτικής και της Ανατολικής Γερμανίας.

Στην Ετήσια Συνάντηση, πραγματοποιήθηκε επίσης μια σύνοδος για τη «Νέα Ευρώπη», που συγκέντρωσε για πρώτη φορά τους αρχηγούς χωρών της Δυτικής και της Ανατολικής Ευρώπης.

1992 – Ο Μαντέλα και το τέλος του απαρτχάιντ

Ο Νέλσον Μαντέλα, ηγέτης κατά του απαρτχάιντ και επικεφαλής του Αφρικανικού Εθνικού Κογκρέσου (ANC), ο οποίος είχε αποφυλακιστεί δύο χρόνια νωρίτερα, έκανε κοινή εμφάνιση –η πρώτη εκτός Νότιας Αφρικής– με τον Πρόεδρο FW de Klerk και τον Πρωθυπουργό  Mangosuthu Buthelezi. Η συνάντηση των τριών βασικών παραγόντων στη διαδικασία μετασχηματισμού της Νότιας Αφρικής έδειξε ότι, παρά τις διαφορές, μοιράστηκαν τη δέσμευσή τους να προχωρήσουν τη χώρα προς τη δημοκρατία. Η χειραψία μεταξύ Μαντέλα και Ντε Κλερκ συμβόλιζε το τέλος του απαρτχάιντ.

1998 – Γέννηση της G20

Στο Νταβός, η μεταρρύθμιση του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος στον απόηχο της χρηματοπιστωτικής κρίσης που επηρέασε τότε τις αναδυόμενες αγορές, ιδιαίτερα την Ασία, ήταν καθοριστικής σημασίας. Οι συμμετέχοντες τόνισαν την ανάγκη να συμπεριληφθούν στη διαδικασία μεγάλες αναπτυσσόμενες χώρες. Μια ιδέα ήταν να δημιουργηθεί ένας φορέας που θα περιλαμβάνει 20 χώρες – οι μισές ανεπτυγμένες οικονομίες και οι άλλες αναπτυσσόμενες. Ακριβώς μια τέτοια συνάντηση αυτού που έγινε γνωστή ως G20 πραγματοποιήθηκε στη Βόννη της Γερμανίας, αργότερα το 1998. Η συμμετοχή περιορίστηκε στους υπουργούς Οικονομικών και το πεδίο εφαρμογής της περιοριζόταν στα παγκόσμια οικονομικά.

Τα επόμενα χρόνια, ο Schwab, μεταξύ άλλων, πρότεινε την ανάδειξη της συνάντησης της G20 σε σύνοδο κορυφής. Αυτό τελικά συνέβη το 2008, όταν οι ΗΠΑ φιλοξένησαν μια σύνοδο κορυφής της G20 στην Ουάσιγκτον για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης.

2002 – Το « Νταβός» μετακομίζει στη Νέα Υόρκη μετά την 11η Σεπτεμβρίου

Το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ πραγματοποίησε την Ετήσια Συνάντησή του στη Νέα Υόρκη – τη μοναδική φορά στην ιστορία του που έλαβε χώρα εκτός του Νταβός – για να δείξει αλληλεγγύη στις Ηνωμένες Πολιτείες και τον λαό της πόλης μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου.

2007 – Μια διαφαινόμενη κρίση

Καθώς προχωρούσε το 2007, οι ανησυχίες αυξάνονταν για το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα, ιδιαίτερα την οικονομία των ΗΠΑ και την αγορά ακινήτων. Η Έκθεση Παγκόσμιου Κινδύνου του Φόρουμ εκείνο το έτος προειδοποίησε ότι η έκρηξη των τιμών των περιουσιακών στοιχείων ήταν ένας από τους σημαντικότερους κινδύνους που αντιμετωπίζει ο κόσμος. Εν τω μεταξύ, η τεχνολογική επανάσταση που τελικά θα στηρίξει την Τέταρτη Βιομηχανική Επανάσταση βρισκόταν σε καλό δρόμο.

2021 – Η ατζέντα του Νταβός

Η Ετήσια Συνάντηση υποβλήθηκε σε ένα μεταμορφωτικό ταξίδι το 2021 ως απάντηση στην πανδημία COVID-19, η οποία κατέστησε αναγκαία μια άνευ προηγουμένου αλλαγή, που οδήγησε στο πρώτο εικονικό Νταβός.

Παρά την απουσία των παραδοσιακών πρόσωπο με πρόσωπο αλληλεπιδράσεων, το ψηφιακό Νταβός – ή η ατζέντα του Νταβός – υπογράμμισε τη δέσμευση του Φόρουμ να αντιμετωπίσει τα κρίσιμα ζητήματα της στιγμής και όχι μόνο.

Ξεκίνησαν περισσότερες από 40 πρωτοβουλίες ως απάντηση στην πανδημία COVID-19 και ηγέτες από τον δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα ίδρυσαν την EDISON Alliance , μια πρωτοβουλία για την επιτάχυνση της ψηφιακής ένταξης.

2023 – Η χρονιά της πολυκρίσης

Η 53η Ετήσια Συνάντηση στο Νταβός επέστρεψε σε μια δύσκολη στιγμή για την παγκόσμια κοινότητα που αντιμετωπίζει μια σειρά αλληλένδετων κρίσεων – όπως εξήγησε η Έκθεση Παγκόσμιων Κινδύνων του 2023, μια πολυκρίση .

Σε αυτό το πλαίσιο συναντήθηκαν οι ηγέτες με θέμα «Συνεργασία σε έναν κατακερματισμένο κόσμο». Και αυτή η έκκληση για συνεργασία αντηχούσε σε ομιλητές, συνεδρίες και θέματα.

Οι οικονομικές προοπτικές ήταν ψηλά στην ημερήσια διάταξη και παρά το ζοφερό ξεκίνημα, η διάθεση ανέβηκε καθώς προχωρούσε η εβδομάδα, ενώ η ενεργειακή ασφάλεια, οι κίνδυνοι και οι ευκαιρίες της τεχνολογίας, η κλιματική κρίση και η ανθεκτικότητα του εμπορίου ήταν θέματα που κυριάρχησαν