Δάνεια: Πώς αντιδρούν τα νοικοκυριά στις αυξήσεις των επιτοκίων – Η ανάλυση της Fitch

Ορισμένα εξαιρετικά χρήσιμα στοιχεία κατάφερε να αλιεύσει ο οίκος αξιολόγησης Fitch από την ανάλυση των επιπτώσεων των αυξήσεων των επιτοκίων από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, καθώς διαπίστωσε ότι εν τέλει η επίδραση τους στο κόστος εξυπηρέτησης του χρέους από τα νοικοκυριά ήταν διαχειρίσιμη.

Μάλιστα, ούτε λίγο ούτε πολύ, επιβεβαίωσε ότι το κόστος είναι πολύ κάτω από εκείνο του 2008, ενώ σε χώρες που τα σταθερά επιτόκια δανείων (όπως η Γαλλία και η Γερμανία) κυριαρχούν, οι δανειολήπτες δεν έχουν επηρεαστεί (όπως ήταν αναμενόμενο).

Ειδικότερα, όπως επισημαίνει η Fitch, ο ταχύς κύκλος σύσφιγξης των επιτοκίων της ΕΚΤ (450 μονάδες βάσης μεταξύ Ιουλίου 2022 και Σεπτεμβρίου 2023) οδήγησε σε μέτρια μόνο αύξηση των δεικτών πληρωμής τόκων προς εισόδημα των νοικοκυριών στη ζώνη του ευρώ, με την Fitch Ratings να αναμένει ότι ο αντίκτυπος στην κατανάλωση και την ανάπτυξη των νοικοκυριών θα συνεχίσει να είναι διαχειρίσιμος.

ΕΚΤ: Έδωσε το μήνυμα – Μείωση επιτοκίων από την ΕΚΤ τον Ιούνιο

Σύμφωνα με ανάλυση του οίκου, τα επιτόκια νέου δανεισμού (σταθμισμένος μέσος όρος των επιτοκίων για νέα στεγαστικά δάνεια και άλλα καταναλωτικά χρέη) έχουν αυξηθεί κατά περίπου 270 μονάδες βάσης στη ζώνη του ευρώ από τα τέλη Δεκεμβρίου 2021, όταν η ΕΚΤ σηματοδότησε για πρώτη φορά μείωση των αγορών περιουσιακών στοιχείων, αποφασίζοντας και αύξηση στα επιτόκια της αγοράς.

Τα επιτόκια όλων των τραπεζικών δανείων προς τα νοικοκυριά στη ζώνη του ευρώ αυξήθηκαν κατά μόλις 90 μονάδες βάσης κατά την περίοδο εκείνη, σε 3,05% τον Νοέμβριο του 2023. Υπενθυμίζεται εδώ ότι τα στεγαστικά δάνεια αποτελούν περίπου το 80% του χρέους των νοικοκυριών.

Σημασία στη δομή

Όπως εξηγεί η Fitch, τα αυξανόμενα επιτόκια πολιτικής της ΕΚΤ είχαν διαφορετικές επιπτώσεις λόγω της δομής των αγορών στεγαστικών δανείων σε μεμονωμένες χώρες. Τα επιτόκια έχουν αυξηθεί περισσότερο στην Ισπανία και την Ιταλία, όπου το μερίδιο των στεγαστικών δανείων σταθερού επιτοκίου εξακολουθεί να είναι χαμηλότερο από τον μέσο όρο της ζώνης του ευρώ.

Την ίδια ώρα, τα μακροπρόθεσμα στεγαστικά δάνεια με σταθερό επιτόκιο αποτελούν εδώ και καιρό τον κανόνα στη Γαλλία και τη Γερμανία. Έτσι, η άνοδος του πραγματικού επιτοκίου του υπολοίπου των δανείων ήταν μέτρια.

Κατά την Fitch, επομένως, το πραγματικό επιτόκιο του χρέους των νοικοκυριών θα συνεχίσει να αυξάνεται σε επίπεδο ευρωζώνης. Η μετακύλιση των επιτοκίων της αγοράς στα πραγματικά επιτόκια έχει προχωρήσει περισσότερο στην Ιταλία και την Ισπανία. Στη Γερμανία και τη Γαλλία, πρέπει να καλύψει μεγαλύτερο έδαφος.

Πώς θα κινηθούν τα επιτόκια

Τέλος, η Fitch, εκτιμά ότι η ΕΚΤ θα μειώσει τα επιτόκια πολιτικής το 2024-2025, αλλά θα εξακολουθήσουν να υπερβαίνουν το επίπεδό τους για την περίοδο 2009-2022.

Έτσι, οι αποδόσεις των δεκαετών κρατικών ομολόγων μειώθηκαν κατακόρυφα από τις κορυφές τους τον Οκτώβριο του 2023 και θα παραμείνουν κάτω από αυτά τα κορυφαία επίπεδα. Οι ροές νέων δανείων με υψηλότερα επιτόκια θα αποτελέσουν σημαντική κινητήρια δύναμη των αλλαγών στο πραγματικό επιτόκιο.

Πολλοί άλλοι παράγοντες θα επηρεάσουν τον νέο δανεισμό και τα επιτόκια, όπως ο ανταγωνισμός μεταξύ των τραπεζών και οι αλλαγές στη συμπεριφορά των δανειοληπτών στις αγορές στεγαστικών δανείων.

Αναμένει, επίσης, ότι ο λόγος τόκων προς ακαθάριστο διαθέσιμο εισόδημα της ζώνης του ευρώ θα αυξηθεί στο 2,6% έως το τέλος του 2025 (από 2,2% το β’ τρίμηνο του 2023). Αυτό θα ήταν πολύ κάτω από το ανώτατο όριο του 5,1% στο τέλος του 2008 (στους υπολογισμούς της η Fitch υποθέτει ότι τόσο το εισόδημα των νοικοκυριών όσο και το χρέος αυξάνονται περίπου σύμφωνα με το ονομαστικό ΑΕΠ στο 4% ετησίως).

Ως εκ τούτου, θα πρέπει να είναι σημαντικό αλλά συνολικά διαχειρίσιμο, πολύ περισσότερο επειδή τα έσοδα από τόκους έχουν επίσης βελτιωθεί. Επιπλέον, ο δανεισμός των νοικοκυριών συγκεντρώνεται σε ομάδες υψηλότερου εισοδήματος που έχουν μεγαλύτερη ευελιξία να απορροφούν κραδασμούς, σύμφωνα με έρευνα της ΕΚΤ. Το χρέος των νοικοκυριών ως ποσοστό του εισοδήματος έχει επίσης μειωθεί.