Καύσιμα: Πατάνε γκάζι τιμές βενζίνης και παραβατικότητα

Όμηροι της ακρίβειας και της ραγδαία αυξανόμενης παραβατικότητας στην αγορά καυσίμων καθίστανται οι καταναλωτές την ώρα που η ζήτηση για καύσιμα, όπως φανερώνει και η κίνηση στους δρόμους, εμφανίζει αυξητικές τάσεις (σε αντίθεση με την ζήτηση για πετρέλαιο θέρμανσης η οποία το 2023 σημείωσε βουτιά 32% σε σχέση με το 2022).

Η πολιτεία πάντως, όπως τονίστηκε στην χθεσινή συνέντευξη Τύπου του Συνδέσμου Εταιρειών Εμπορίας Πετρελαιοειδών, διαχρονικά δεν έχει κατορθώσει να θέσει σε λειτουργία ένα ολιστικό, ψηφιακό σύστημα παρακολούθησης διακίνησης της πορείας των καυσίμων, αποτυγχάνοντας πανηγυρικά να ελέγξει, έστω και σε κάποιο βαθμό, το όργιο παραβατικότητας που έχει ξεφύγει σχεδόν από κάθε έλεγχο στην αγορά.

Καύσιμα: Προβληματική η αγορά – Γάγγραινα η παραβατικότητα, μόνιμος πονοκέφαλος η φορολογία

H παραβατικότητα αφορά ευρεία… γκάμα μεθόδων από ελλειμματικές παραδόσεις στον καταναλωτή, νοθεία καυσίμων με διαλύτες χωρίς ΕΦΚ, επανεισαγωγή προϊόντος από εξαγωγή χωρίς ΕΦΚ σε πρατήρια μέχρι και διάθεση πετρελαίου ναυτιλίας χωρίς ΕΦΚ ως πετρέλαιο θέρμανσης – κίνησης.

Eίναι ενδεικτικό πως με βάση έρευνα του ΕΜΠ σε πρατήρια της Αττικής το δίμηνο Αυγούστου – Σεπτεμβρίου για λογαριασμό του ΣΕΕΠΕ, οι καταναλωτές γεμίζουν το ρεζερβουάρ πληρώνοντας στο 100% το κόστος αλλά η ποσότητα καυσίμων που μπαίνει σε αυτό είναι μειωμένη κατά 21% λόγω πειραγμένων αντλιών.

Φόροι, υπερκέρδη, συσσωρευμένες ζημιές και ταχύτητες φωτός στις αυξήσεις

Το υψηλό κόστος των καυσίμων στην Ελλάδα οφείλεται σε σειρά παραγόντων:

1)Το μερίδιο των φόρων στην τελική τιμή, κάτι που συμβαίνει και στην ηπειρωτική και στη νησιωτική Ελλάδα, αγγίζει το 60%, με αποτέλεσμα οι τιμές να εκτοξεύονται, κάτι βέβαια που γεμίζει τα κρατικά ταμεία (έσοδα από Ειδικό Φόρο Κατανάλωσης και ΦΠΑ).

Η τιμή διυλιστηρίου καθορίζει το 37% και στο 6% υπολογίζεται το μερίδιο του μικτού κέρδους εμπορίας και λιανικής. Λόγω της υψηλής φορολόγησης οι όποιες διεθνείς μειώσεις μετακυλίονται μόνο στο ένα τρίτο της τελικής τιμής.

Η μέση τιμή στην αμόλυβδη βενζίνη 95 οκτανίων στην Ελλάδα σε σχέση με την ΕΕ είναι μεσοσταθμικά, μέχρι τον Δεκέμβριο του 2023, ακριβότερη κατά 0,15 ευρώ ανά λίτρο. Οι τιμές των διυλιστηρίων κινούνται κατά μέσο όρο κοντά στις αντίστοιχες της ΕΕ με την διαφορά στην τιμή λιανικής, αυτή που καταβάλει ο καταναλωτής, να οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στους υψηλούς φόρους.

2)Τα ελληνικά διυλιστήρια, ως γνωστόν, ακολουθούν για την τιμολόγηση των προϊόντων τους το Platts της Μεσογείου. Το διάγραμμα του PLATTS (Premium Unleaded gasoline) είναι παράγωγο χρηματιστηριακό προϊόν και η τιμή του βρίσκεται στα σταθερά σε πολύ υψηλά επίπεδα τόσο στα παράγωγα που αφορούν σε άλλες περιοχές (π.χ ΗΠΑ) όσο και στο Platts της Μεσογείου που μας ενδιαφέρει.

Επιπλέον, τα διυλιστήρια τιμολογούν τα προϊόντα τους με βάση τη μέση τιμή των προηγούμενων τεσσάρων ημερών με συνέπεια οι όποιες μειώσεις να αργούν απελπιστικά να περάσουν στην αντλία.

Βέβαια, πειστική εξήγηση στο γιατί με υπερηχητικές ταχύτητες η άνοδος των τιμών στο Τέξας περνάει στα διυλιστήρια και στα πρατήρια σχεδόν αυτόματα ενώ όταν πέφτουν οι διεθνείς τιμές, παρατηρείται μυστηριωδώς μία δυστοκία στην αποτύπωση αυτής της τάσης στο βενζινάδικο της γειτονιάς δεν έχει δοθεί…

Θετική ένδειξη είναι η διαφαινόμενη αποκλιμάκωση των τιμών στα καύσιμα το τελευταίο διάστημα αν και ο παράγοντας «Χούθι» και οι «φουρτούνες» στην Ερυθρά θάλασσα προμηνύουν για αναταραχές.

Σύμφωνα με το ΙΟΒΕ (Συγκεντρωτικά Στοιχεία και Αριθμοδείκτες του Κλάδου Εμπορίας Πετρελαιοειδών για το έτος 2022), o κλάδος σημείωσε οριακή κερδοφορία το 2022, αν αφαιρεθούν από τα αποτελέσματα τα αεροπορικά καύσιμα και οι διεθνείς πωλήσεις με 1,9 εκατ. ευρώ καθαρά κέρδη μετά από φόρους χωρίς αεροπορικά καύσιμα και διεθνείς πωλήσεις.

Επί 7 συναπτά έτη (2010-2016) ο κλάδος σημείωνε διαρκώς ζημιές (καθαρά κέρδη μετά από φόρους χωρίς αεροπορικά καύσιμα και διεθνείς πωλήσεις), ενώ και το 2020 ο κλάδος πέρασε ξανά σε αρνητική θέση (ζημιές 34,5 εκατ. ευρώ), εξαιτίας της πανδημίας. Σήμερα το περιθώριο καθαρού κέρδους των επιχειρήσεων αγγίζει μόλις το 0,5%. «Δεν είναι δυνατόν να γίνεται λόγος για υπερκέρδη, την ώρα που ο κλάδος έχει συσσωρευμένες ζημιές 450 εκατ. ευρώ από το 2010», τόνισε ο πρόεδρος του ΣΕΕΠΕ, Γιάννης Αληγιζάκης.

Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΙΟΒΕ, το μικτό περιθώριο κέρδους των εταιριών στην εσωτερική αγορά δεν διασφαλίζει τη βιωσιμότητά τους, καθώς από το 2016 συμπιέζεται σε επίπεδα χαμηλότερα του 5% (4,6% το 2017, 4% το 2018, 4,3% το 2019, 4,5% το 2020, 4,4% το 2021, 3% το 2022).

Για το περασμένο έτος, βάσει των στοιχείων, οι τζίροι των εταιρειών, κινήθηκαν πτωτικά (-7%).

Το προβληματικό πλαφόν

Όπως επισημάνθηκε και χθες, η εφαρμογή του πλαφόν «συμπιέζει περαιτέρω το ήδη χαμηλό μικτό περιθώριο κέρδους χωρίς να λαμβάνει υπόψιν την αύξηση του πληθωρισμού (κατά περίπου 10 μονάδες την τελευταία διετία), την πολύ μεγάλη αύξηση του χρηματοοικονομικού κόστους από τις αυξήσεις επιτοκίων, την αύξηση των μεταφορικών που δόθηκε στα βυτιοφόρα ή που παρουσιάζεται στα πλοία με την αύξηση των ρυμουλκών και των καυσίμων με αποτέλεσμα να κρέμεται από μία κλωστή η βιωσιμότητα πολλών επιχειρήσεων, θέτοντας παράλληλα εν αμφιβόλω μία σειρά επενδύσεων ενόψει πράσινης μετάβασης που μας χτυπά δυνατά την πόρτα».

Αξίζει να σημειωθεί πως βάσει στοιχείων της Κομισιόν, η Ελλάδα είναι μία χώρα με πολύ μεγάλο αριθμό πρατηρίων, είναι τρίτη στην ΕΕ ανά 1.000 αυτοκίνητα σε βενζινάδικα αναλογικά με τον πληθυσμό της, γεγονός που αν και θεωρητικά θα έπρεπε να ενισχύει τον ανταγωνισμό και κατά συνέπεια το όφελος για την τσέπη του καταναλωτή, αυτό δεν συμβαίνει με την προβληματική ελληνική αγορά να έχει τους δικούς της «κανόνες».

Το αγκάθι που πληγώνει διαχρονικά την αγορά

Η παραβατικότητα στην αγορά καυσίμων σέρνει τον δικό της χορό παρά τις μεγαλόστομες διακηρύξεις σειράς κυβερνήσεων.

Σύμφωνα με την έρευνα του ΕΜΠ, σχετικά με τις ελλειμματικές παραδόσεις στην Αττική, φαίνεται ότι υπάρχει σημαντικά αυξητική τάση σε σχέση με την έρευνα του 2021, αλλά και των προηγούμενων ετών με τον αριθμό των «ύποπτων» πρατηρίων να αυγατίζει συνεχώς.

Σε κάθε περίπτωση, η λύση για τον περιορισμό της παραβατικότητας βρίσκεται σε ένα ολιστικό, σύγχρονο σύστημα εισροών – εκροών, όπως επισημάνθηκε σε όλους τους τόνους και στη χθεσινή συνέντευξη Τύπου. Το Υπουργείο Οικονομικών προχώρησε πρόσφατα στη νομοθέτηση ενός πλαισίου που προβλέπει αυστηροποίηση των ποινών για όσους παρανομούν, κάτι που βλέπει θετικά η αγορά, όμως το πρόβλημα της παραβατικότητας μπορεί να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά μόνο μέσα από ένα ψηφιοποιημένο σύγχρονο σύστημα εισροών-εκροών, το οποίο θα «παρακολουθεί» το ταξίδι του καυσίμου από την στιγμή που φεύγει από το διυλιστήριο μέχρι να φτάσει στην αντλία.