Ενέργεια: 4 συμφωνίες αναβαθμίζουν τον ρόλο της Ελλάδας – Αέριο ως την Ουκρανία

Σημαντικά βήματα προς την μετατροπή της Ελλάδας σε ενεργειακό κόμβο στην ευρύτερη περιοχή των Βαλκανίων και της ανατολικής Ευρώπης έλαβαν χώρα τις τελευταίες 48 ώρες στο πλαίσιο της υπουργικής συνδιάσκεψης του CESEC, του φόρουμ δηλαδή για την ενεργειακή συνδεσιμότητα στις χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, που πραγματοποιήθηκε το διήμερο 18-19 Ιανουαρίου στην Αθήνα.

ΑΔΜΗΕ: Πώς ενισχύει την ενεργειακή μετάβαση σε Ελλάδα και Ευρώπη

• Χθες ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Θόδωρος Σκυλακάκης, υπέγραψε νέο μνημόνιο συνεργασίας με τον Βούλγαρο ομόλογό του, το οποίο «αντικατοπτρίζει τους κοινούς στόχους και τις προτεραιότητες του CESEC [σ.σ., Central East South East Connectivity – Διασύνδεση στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη], με έμφαση την προώθηση νέων υποδομών διασύνδεσης.
• Ακολούθησε σήμερα η υπογραφή Δήλωσης Πρόθεσης Συνεργασίας με τους αρμόδιους υπουργούς της Βουλγαρίας και της Ρουμανίας, για μελλοντικά Διασυνοριακά έργα ΑΠΕ που θα καλύπτουν τους τομείς της υπεράκτιας παραγωγής αιολικής ενέργειας, την ηλεκτρική διασύνδεση και το πράσινο υδρογόνο.
• Σήμερα εξάλλου πραγματοποιήθηκαν τα επίσημα εγκαίνια της νέας διασύνδεσης ισχύος 1,7GW (Γραμμή Ν. Σάντα – Maritsa) μεταξύ Ελλάδας και Βουλγαρίας, μία πρωτοβουλία που αναμένεται να συμβάλει στην αξιοπιστία του δικτύου σε ολόκληρη την περιοχή.
• Παράλληλα χώρες του CESEC υπέγραψαν διευρυμένο Μνημόνιο Συνεργασίας για την περαιτέρω ανάπτυξη της υποδομής του Κάθετου Διαδρόμου, που συνδέει την Ελλάδα μέσω Βουλγαρίας με τις Κεντρικές Ευρωπαϊκές αγορές, συμπεριλαμβανομένης της Μολδαβίας, της Ουκρανίας και της Σλοβακίας.

Η ηλεκτρική διασύνδεση

Κατά την ειδική εκδήλωση για τα επίσημα εγκαίνια της δεύτερης ηλεκτρικής διασύνδεσης μεταξύ Ελλάδας και Βουλγαρίας που πραγματοποιήθηκε σήμερα στην Αθήνα, τονίστηκε η σημασία της για την ενίσχυση του ηλεκτρικού δικτύου και της αγοράς ηλεκτρισμού στην περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης.

Η δεύτερη Γραμμή Μεταφοράς Υπερυψηλής Τάσης 400 kV που διασυνδέει τις δύο χώρες, τέθηκε σε λειτουργία το καλοκαίρι αυξάνοντας σημαντικά το περιθώριο ανταλλαγών ενέργειας μεταξύ των γειτονικών συστημάτων της Ελλάδας και της Βουλγαρίας και αναβαθμίζοντας τις δυνατότητες του διασυνοριακού εμπορίου και την ενεργειακή ασφάλεια στη ΝΑ Ευρώπη και τη Βαλκανική Χερσόνησο.

«Με τη δεύτερη διασύνδεση Ελλάδας – Βουλγαρίας, το μέγιστο ονομαστικό περιθώριο ανταλλαγών ενέργειας μεταξύ των δύο χωρών ανέρχεται πλέον σε 1,7 GW. Αυτή είναι η μεγαλύτερη διασύνδεση με οποιαδήποτε άλλη γειτονική χώρα και καταδεικνύει τη σημασία της νέας αυτής υποδομής, μια από τις πλέον επωφελείς που μοιράζονται οι δυο χώρες», σημείωσε μεταξύ άλλων ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Θόδωρος Σκυλακάκης, με τον Βούλγαρο ομόλογό του Rumen Radev να υπογραμμίζει ότι «θα συνεχίσουμε να δουλεύουμε μαζί προκειμένου να διασυνδεθούμε όσο γίνεται περισσότερο, με κοινό όραμα την ενίσχυση της ενεργειακής ασφάλειας, την καθαρή ηλεκτροδότηση και την υποστήριξη των στόχων της απανθρακοποίησης, όχι μόνο των χωρών μας αλλά και της ευρύτερης περιοχής».

«Με δεδομένη τη δυνατότητα της Ελλάδας να καταστεί σημαντική πηγή “πράσινης” ενέργειας και έχοντας τη βεβαιότητα βέβαιη ότι η διασύνδεση αυτή θα αποφέρει μακροπρόθεσμα οφέλη σε ολόκληρη την περιοχή, καθώς αποτελεί ένα αξιοσημείωτο επίτευγμα της περιφερειακής συνεργασίας των χωρών του CESEC και άλλο ένα success story για την πολιτική υποδομών της Ε.Ε» δήλωσε από την πλευρά της η Επίτροπος Ενέργειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης κ. Kadri Simson, ενώ ο Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος του ΑΔΜΗΕ Μάνος Μανουσάκης υπογράμμισε ότι «για την Ελλάδα αυτό [σ.σ., η νέα διασύνδεση] σημαίνει ότι θα εισάγουμε φθηνή ενέργεια και μεσοπρόθεσμα θα εξάγουμε ακόμη περισσότερη πράσινη ενέργεια καθώς θα αυξάνεται η εγχώρια διείσδυση ΑΠΕ».

Ο κάθετος διάδρομος

Στο μεταξύ, υπεραξία στο έργο του FSRU Αλεξανδρούπολης προσδίδει η συμφωνία για επέκταση του Κάθετου Διαδρόμου φυσικού αερίου, με τη συμμετοχή της Σλοβακίας, της Μολδαβίας και της Ουκρανίας. Το σχετικό μνημόνιο συνεργασίας υπεγράφη στο περιθώριο της Υπουργικής Διάσκεψης  των χωρών που συναποτελούν την ομάδα Διασύνδεσης της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης (CESEC, Central and South Eastern Europe Energy Connectivity) που πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα.

Η πλήρης ενεργοποίηση του Κάθετου Διαδρόμου, μέσω της κατάλληλης αναβάθμισης των δικτύων των παραπάνω χωρών, θα επιτρέψει τη μεταφορά αερίου από το Νότο προς Βορρά και αντίστροφα, μέσα από Ευρωπαϊκά συστήματα μεταφοράς φυσικού αερίου και LNG,  αξιοποιώντας τις ενισχυμένες δυνατότητες του νέου LNG τερματικού σταθμού Αλεξανδρούπολης της Gastrade που αναμένεται να τεθεί σύντομα σε εμπορική λειτουργία. Η δυναμική αυτή δύναται να επεκταθεί περαιτέρω με τη χρήση των εν λόγω υποδομών για ανανεώσιμα αέρια και υδρογόνο.

Σημειώνεται μάλιστα ότι οι Διαχειριστές που συνυπέγραψαν το μνημόνιο συνεργασίας αφήνουν ανοικτό το ενδεχόμενο συμμετοχής και άλλων αντίστοιχων εταιρειών στην πρωτοβουλία, ενώ συμφωνούν να υποστηριχθούν μεταξύ τους για την εξασφάλιση χρηματοδότησης από ευρωπαϊκές και άλλες πηγές. Συμφωνούν επίσης να αναζητήσουν, όπου ενδείκνυται και είναι σκόπιμο, τη διευκόλυνση και την καθοδήγηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

«Το έργο της Gastrade, το LNG τερματικού σταθμού Αλεξανδρούπολης, το πρώτο FSRU στην Ελλάδα που θα λειτουργήσει τις επόμενες εβδομάδες, αποτελεί την πύλη για τη μεταφορά του LNG και του φυσικού αερίου μέσω του Κάθετου Διαδρόμου» σημείωσε σχετικά ο Διευθύνων Σύμβουλος της Gastrade, Κ. Σιφναίος, προσθέτοντας ότι η Gastrade δεσμεύεται να υποστηρίξει αυτή τη στρατηγική διαφοροποίησης και ανεξαρτησίας των πηγών ενέργειας και των διαδρόμων μεταφοράς από τα ιστορικά μονοπώλια».

Τα επόμενα βήματα

Ως προς τα επόμενα βήματα, οι συμμετέχοντες προκρίνουν ως βέλτιστη οδό τον συντονισμό τους σύμφωνα με λύσεις βασισμένες στις ανάγκες της αγοράς και την Ευρωπαϊκή νομοθεσία. Στο πλαίσιο αυτό, συμφωνούν να πραγματοποιήσουν συγχρονισμένα, τον Ιούλιο του 2024, ένα χρόνο νωρίτερα από το χρονοδιάγραμμα που προβλέπεται τυπικά, δεσμευτικό market test για την κατανομή δυναμικότητας στα μεταξύ τους σημεία διασύνδεσης, σύμφωνα με τον Κανονισμό CAM (ΕΕ) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Στη συνέχεια, βάσει του ενδιαφέροντος των χρηστών, θα προσδιορίσουν τα πλέον κατάλληλα και στοχευμένα έργα επαύξησης δυναμικότητας που απαιτούνται για την ικανοποίηση της ζήτησης κατά μήκος της διαδρομής του Κάθετου Διαδρόμου.

«Δύο πολύ εποικοδομητικές ημέρες»

Σχολιάζοντας τις εξελίξεις του τελευταίου διημέρου ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας έκανε λόγο για «δύο πολύ εποικοδομητικές ημέρες», υπογραμμίζοντας πως οι περιφερειακές συνεργασίες είναι εξαιρετικά σημαντικές για την ανταγωνιστικότητα της ευρύτερης περιοχής. «Η Ελλάδα, όντας στο νοτιότερο άκρο της περιοχής, βλέπει το ζήτημα αυτό όχι ως μία πρόκληση, αλλά και ως μία σπουδαία ευκαιρία» πρόσθεσε.

Άλλωστε κατά την εναρκτήρια ομιλία του στην Υπουργική Συνδιάσκεψη του CESEC, του φόρουμ δηλαδή για την ενεργειακή συνδεσιμότητα στις χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης που πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα, ο κ. Σκυλλακάκης υπογράμμισε ότι «στόχος μας είναι να μετατρέψουμε την Ελλάδα σε ένα μεγάλο, εξαγωγέα πράσινης ενέργειας στην Ευρώπη, επεκτείνοντας τις διασυνδέσεις με τους γείτονές μας», για να προσθέσει: «Είμαστε απόλυτα ανοιχτοί σε συνεργασίες. Αναμένουμε δράσεις και επενδύσεις».

Επιπρόσθετα, επισήμανε πως το Εθνικό Σύστημα Μεταφοράς Φυσικού Αερίου, με τον ΔΕΣΦΑ να παρέχει υπηρεσίες μεταφοράς φυσικού αερίου, ο Διασυνδετήριος Αγωγός Φυσικού Αερίου Ελλάδας-Βουλγαρίας (IGB), ο Διασυνδετήριος Αγωγός Ελλάδας – Βόρειας Μακεδονίας (IGNM), το FSRU Αλεξανδρούπολης, κ.λπ. μπορούν να παίξουν καθοριστικό ρόλο στη διευκόλυνση του γεωπολιτικού στόχου: μη ρωσικό φυσικό αέριο να φτάσει στην Ουκρανία μέσω της Ελλάδας και της Βουλγαρίας. Αναφέρθηκε, επίσης, στη μεγάλη αξία που έχει η παραγωγή πράσινης ενέργειας σε όλες τις μορφές της, για την ενεργειακή ασφάλεια και την ενεργειακή μετάβαση.