Η πετρελαϊκή ένταση στην Ερυθρά Θάλασσα μπορεί να αναζωπυρώσει τη διαμάχη Ρωσίας- Σαουδικής Αραβίας

REUTERS BREAKINGVIEWS

Η ένταση της Ερυθράς Θάλασσας εξαπλώνεται. Μέχρι τα μέσα Ιανουαρίου, τα τεράστια πλοία που μεταφέρουν το 12% του παγκόσμιου εμπορίου πετρελαίου δια θαλάσσης συνέχιζαν να διασχίζουν σε μεγάλο βαθμό τη Διώρυγα του Σουέζ, ακόμη και όταν οι επιθέσεις των μαχητών Χούθι της Υεμένης ανάγκασαν τα περισσότερα εμπορικά πλοία μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων να απομακρυνθούν. Αυτό αλλάζει τώρα, με τρόπο που μπορεί να σπείρει διχόνοια σε μια από τις πιο διαρκείς συμμαχίες της παγκόσμιας αγοράς πετρελαίου: τη Ρωσία και τη Σαουδική Αραβία.

Την ώρα που μεγάλες ομάδες logistics όπως η Maersk, η Hapag-Lloyd και η Mediterranean Shipping Company δήλωσαν ότι θα επαναδρομολογήσουν τα δρομολόγιά τους γύρω από την Αφρική, ο μέσος αριθμός των πλοίων που διέρχονται από την Ερυθρά Θάλασσα και τη Διώρυγα του Σουέζ είχε πέσει μόλις στο ένα τρίτο των κανονικών επιπέδων από την 1η Ιανουαρίου, σύμφωνα με το Ινστιτούτο του Κιέλου.

Έκτοτε, οι επιθέσεις υπό την ηγεσία των ΗΠΑ και του Ηνωμένου Βασιλείου στην Υεμένη, και οι αντεπιθέσεις των Χούθι, έχουν ωθήσει μεγάλες εταιρείες πετρελαίου όπως η Shell να αλλάξουν ρότα. Ο αριθμός των δεξαμενόπλοιων στο κανάλι μειώθηκε πάνω από 50% την εβδομάδα που ξεκίνησε στις 15 Ιανουαρίου σε σύγκριση με την προηγούμενη εβδομάδα, σύμφωνα με τον πάροχο ναυτιλιακών δεδομένων AXSMarine.

Όπως και με τον αντίκτυπο των επιθέσεων στο εμπόριο εκτός πετρελαίου, το αποτέλεσμα όλων αυτών στις παγκόσμιες τιμές είναι πολύπλοκο. Οι ναύλοι για τα δεξαμενόπλοια έχουν αυξηθεί κατά 30% από τα μέσα Δεκεμβρίου, αλλά η αδύναμη οικονομική ανάπτυξη και η παγκόσμια υπερβολή, της παγκόσμιας προσφοράς πετρελαίου έναντι της ζήτησης μπορεί επίσης να μειώσει τον πληθωριστικό αντίκτυπο της κρίσης. Αυτό που είναι πιο σαφές είναι ο αντίκτυπος σε εκείνους τους εξαγωγείς που είναι πιο βαρείς χρήστες της Διώρυγας του Σουέζ – όπως η Ρωσία.

Από τότε που ξέσπασε ο πόλεμος στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022, το φθηνό ρωσικό αργό πετρέλαιο κυριαρχεί ολοένα και περισσότερο στις ροές που κατευθύνονται ανατολικά προς την Κίνα και την Ινδία, τους κορυφαίους καταναλωτές πετρελαίου στον κόσμο, που δεν έχουν επιβάλει κυρώσεις στις ρωσικές προμήθειες. Οι αποστολές πετρελαίου από τη Ρωσία αντιπροσώπευαν περίπου το 75% της κίνησης πετρελαίου προς τη Διώρυγα του Σουέζ το πρώτο εξάμηνο του 2023, οι περισσότερες από τις οποίες προορίζονταν για την Ινδία και την Κίνα, σύμφωνα με έρευνα της S&P Global Ratings.

Ένα ρωσικό πετρελαιοφόρο που κατευθύνεται προς την Κίνα ή την Ινδία έχει μια όλο και πιο δύσκολη επιλογή.

Σε σύγκριση με την πολύ μεγαλύτερη διαδρομή γύρω από το Ακρωτήριο της Καλής Ελπίδας της Αφρικής, το κανάλι χρεώνει τέλη μεταφοράς, αλλά μειώνει τον χρόνο ταξιδιού κατά σχεδόν δύο εβδομάδες. Ενώ το ασφάλιστρο για τα δεξαμενόπλοια που διέρχονται από τον Κόλπο του Άντεν ποικίλλει από πλοίο σε πλοίο, έχει αυξηθεί περίπου στο 1% της ασφαλίσιμης αξίας εν μέσω των σημερινών εντάσεων, σύμφωνα με τον αναλυτή της AXSMarine, Νικόλα Ζαννίκο.

Για ένα Suezmax, το μεγαλύτερο πλοίο που μπορεί να διασχίσει πλήρως φορτωμένο τη Διώρυγα του Σουέζ, αυτό σημαίνει ότι το συνολικό κόστος ανά βαρέλι πετρελαίου για ένα τυπικό ταξίδι μεταξύ της ρωσικής αποθήκης πετρελαίου Primorsk στη Βαλτική και του λιμανιού Sikka της Ινδίας έχει αυξηθεί στα 4,24 δολάρια.

Εάν το ασφάλιστρο αυξηθεί στο 1,8% – κάτι που θα μπορούσε να συμβεί εάν κλιμακωθούν περαιτέρω οι εντάσεις – το ταξίδι θα γίνει τόσο ακριβό όσο τα 4,74 δολάρια ανά βαρέλι για τη μετάβαση μέσω Αφρικής, χωρίς να λαμβάνεται υπόψη το υψηλότερο κόστος μεταφοράς ή καυσίμου.

Αυτό σημαίνει ότι από την προοπτική της Κίνας ή της Ινδίας το ρωσικό πετρέλαιο θα φτάσει αργότερα ή θα είναι πιο ακριβό, ή και τα δύο. Το πόσο ανταγωνιστικό είναι δεν είναι ασήμαντο ζήτημα για τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν – από την αρχή του πολέμου στην Ουκρανία, η Κίνα έχει αγοράσει 63 δισεκατομμύρια ευρώ (69 δισεκατομμύρια δολάρια) ρωσικό πετρέλαιο, ενώ η Ινδία έχει εισαγάγει 42 δισεκατομμύρια ευρώ, σύμφωνα με το Κέντρο Έρευνας για την Ενέργεια και τον Καθαρό αέρα.

Όλα αυτά μπορεί να αποτελέσουν μια ευκαιρία για τον διάδοχο της Σαουδικής Αραβίας, Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν (MbS), του οποίου τα δεξαμενόπλοια προς την Ασία δεν χρειάζεται να περάσουν μέσω του Σουέζ. Η Σαουδική Αραβία προσπαθεί να στηρίξει τις τιμές του πετρελαίου προωθώντας μεγάλες περικοπές της προσφοράς, δημιουργώντας εσωτερικές τριβές εντός του Οργανισμού Πετρελαιοεξαγωγικών Χωρών και των παικτών του «OPEC+», όπως η Ρωσία με την οποία συνεργάζεται από το 2016. Πουλώντας περισσότερα στην Άπω Ανατολή θα ενισχύσει τα οικονομικά που έχουν πληγεί από την απόφαση της Σαουδικής Αραβίας να επωμιστεί πολλές από τις περικοπές η ίδια.

Υπάρχουν ήδη σημάδια αλλαγής. Τους τελευταίους έξι μήνες, οι ρωσικές εξαγωγές αντιπροσώπευαν περίπου το 20% των εξαγωγών προς την Κίνα και την Ινδία, ενώ οι εξαγωγές της Σαουδικής Αραβίας αντιπροσώπευαν το 15% κατά μέσο όρο, σύμφωνα με στοιχεία της Vortexa. Ωστόσο, τους τελευταίους δύο μήνες, οι ρωσικές εξαγωγές μειώθηκαν σε περίπου 18%, ενώ το μερίδιο αγοράς της Σαουδικής Αραβίας αυξήθηκε σε περίπου 16%. Νωρίτερα αυτό το μήνα, η Saudi Aramco μείωσε τις τιμές πώλησής της στην Ασία σε επίπεδα που είχαν δει τελευταία φορά τον Νοέμβριο του 2021.

Οποιαδήποτε άνοδος στον ανταγωνισμό μεταξύ MbS και Πούτιν μπορεί να βάλει σε περαιτέρω αμφιβολίες την ενότητα του ΟΠΕΚ. Ένα σημείο ανάφλεξης δεν θα ήταν χωρίς προηγούμενο. Όταν χτύπησε η πανδημία το 2020, η Ρωσία δεν συμμορφώθηκε με την πρόταση του ΟΠΕΚ για μείωση της παραγωγής και ακολούθησε πόλεμος τιμών με τη Σαουδική Αραβία.

Αυτή η διαμάχη οδήγησε σε κατάρρευση των τιμών του πετρελαίου στα 20 δολάρια το βαρέλι. Με τους Χούθι να ξεσηκώνουν την Ερυθρά Θάλασσα και τις τιμές να κυμαίνονται επί του παρόντος στα 80 δολάρια το βαρέλι, ένα τέτοιο τελικό παιχνίδι είναι μακριά. Αλλά ο πάγος στη σχέση Ρωσίας-Σαουδικής Αραβίας μπορεί να αποδειχθεί μια από τις ξεκάθαρες κληρονομιές της έντασης στην Ερυθρά Θάλασσα του 2024.