Λάρυ Σάμμερς: Καλύτερα να έχουμε επιχειρηματίες στα 30 τους και πολιτικούς ηγέτες στα 70, παρά το αντίστροφο

Εικονοληψία: Δημήτρης Μιχαλάκης, Αλέξανδρος Γαστεράτος
Μοντάζ: Μάριος Φώτος
Γραφικά: Νίκος Χατζηευθυμίου
Σκηνοθετική επιμέλεια: Ανδρέας Παναγόπουλος

Γεννήθηκε σε ένα περιβάλλον ότι τα οικονομικά δεν ήταν απλώς μια επιστήμη, αλλά ένας τρόπος ζωής. Και οι δύο γονείς του ήταν πανεπιστημιακοί καθηγητές, ενώ δύο θείοι του, ο αδελφός του πατέρα του και ο αδελφός της μητέρας του ήταν δύο νομπελίστες οικονομολόγοι, ο Πωλ Σάμουελσον και ο Κένεθ Άροου αντίστοιχα.

Δεν ήταν τυχαίο επομένως ότι ο Λώρενς (Λάρυ) Σάμμερς το 1983 κατάφερε σε ηλικία μόλις 28 ετών να είναι ένας από τους νεότερους εκλεγμένους καθηγητές στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ και να έχει μια αξιοζήλευτη ακαδημαϊκή καριέρα.

Όμως, ταυτόχρονα, θα αναλάβει και πολιτικές θέσεις. Επικεφαλής Οικονομολόγος του ΔΝΤ στην περίοδο 1991-1993, θα πάρει σημαντικές κυβερνητικές θέσεις στην περίοδο Κλίντον. Υφυπουργός Οικονομικών για τις διεθνείς υποθέσεις, αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών και στην περίοδο 1999-2001 υπουργός Οικονομικών.

Στη συνέχεια, θα επιστρέψει στο Χάρβαρντ, αυτή τη φορά για μια πενταετή θητεία ως Πρόεδρος (2001-2006), ενώ επί προεδρίας Ομπάμα θα έχει και μια διετή θητεία ως Διευθυντής του Εθνικού Οικονομικού Συμβουλίου.

Στη συνέχεια θα περάσει από τα διοικητικά συμβούλια σημαντικών εταιρειών, ενώ τον Νοέμβριο του 2023 ανακοινώθηκε ότι έγινε μέλος του διοικητικού συμβουλίου της OPEN AI.

O Λάρυ Σάμμερς βρέθηκε στην Αθήνα για να συμμετάσχει στο ετήσιο Athens Gala Dinner του περιοδικού Economist, σε μια συζήτηση με τον Ντάνιελ Φράνκλιν, εκ των διευθυντών σύνταξης του περιοδικού Economist, τον Γεράσιμο Καλογηράτο, διευθύνοντα σύμβουλο της Capital Product Partners και την Αγγελική Φράγκου, πρόεδρο και διευθύνουσα σύμβουλο της Navios Maritime Partners.

Στο πλαίσιο της παρουσίας του στην Αθήνα, ο Λάρυ Σάμμερς έδωσε μια συνέντευξη στον Λεωνίδα Στεργίου, αρχισυντάκτη οικονομικού στα «ΝΕΑ» και τον Παναγιώτη Σωτήρη, δημοσιογράφο στο in.

«Χρειάζεται μια πολύπλευρη αντιμετώπιση του πληθωρισμού»

Ερωτηθείς για την επιμονή του πληθωρισμού στις περισσότερες οικονομίες, ο Σάμμερς επέμεινε ότι ο υπάρχουν στοιχεία και πληθωρισμού με αφετηρία τη ζήτηση και πληθωρισμού με αφετηρία την προσφορά. Εκτίμησε ότι αρχικά είχε να κάνει τόσο με την αυξημένη ζήτηση που προκάλεσε ιδίως το αμερικανικό πρόγραμμα τόνωσης της ρευστότητας, όσο και με προβλήματα στην προσφορά, όπως για παράδειγμα με τις σοβαρές διαταράξεις στις ενεργειακές ροές από τον πόλεμο στην Ουκρανία και τη συνακόλουθη αύξηση των τιμών των καυσίμων.

Ως προς τα μέτρα για την αντιμετώπιση του πληθωρισμού, ο Σάμμερς επεσήμανε την ανάγκη μιας συνδυαστικής προσέγγισης που να περιλαμβάνει την αντιστοίχηση της ζήτησης στην προσφορά, την αποφυγή των σοκ στην προσφορά, την προώθηση του ανταγωνισμού αλλά και τη μεγαλύτερη έμφαση στους άμεσους παρά στους έμμεσους φόρους.

 «Τα επιτόκια έχουν μικρότερη επίδραση στις οικονομίες»

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον είχαν οι επισημάνσεις του για τα επιτόκια ως εργαλείο ρύθμισης της οικονομίας. Επεσήμανε ότι υπάρχει μικρότερη ευαισθησία των δαπανών στα επιτόκια, σε μια εποχή που τα κεφαλαιουχικά αγαθά, όπως χαρακτηριστικά είπε, μοιάζουν περισσότερο με τα smartphones παρά με τα κτίρια. Επιπλέον η αύξηση του χρέους σημαίνει ότι υψηλότερα επιτόκια σημαίνουν και περισσότερο εισόδημα. Ως αποτέλεσμα το ουδέτερο επίπεδο των επιτοκίων, που ορισμένοι υποστηρίζουν ότι πρέπει να είναι γύρω στο 2%-2,5% τείνει να είναι υψηλότερο, καθώς όπως σημείωσε οι προϋπολογισμοί, τα ελλείμματα και τα χρέη απορροφούν τόσο πολλές αποταμιεύσεις. Ως προς την ΕΚΤ, σημείωσε ότι εκτιμά ότι κάποια στιγμή φέτος θα χρειαστεί να μειώσει τα επιτόκια, αλλά δεν είναι ακόμη η στιγμή.

Ο πρώην υπουργός οικονόμικών των ΗΠΑ και πρώην πρόεδρος του Χάρβαρντ, Λάρυ Σάμμερς

«Η δημογραφία εξηγεί την επιβράδυνση της ανάπτυξης»

Ως προς το θέμα της ανάπτυξης και της διαπίστωσης ότι τείνουν σε μια συνθήκη σχετικής στασιμότητας, ο Σάμμερς επεσήμανε καταρχάς τη σημασία της δημογραφίας. Η βραδύτερη φυσική αύξηση του πληθυσμού σε συνδυασμό με άρνηση χωρών να δεχτούν μετανάστες επιβραδύνει την αύξηση του ΑΕΠ.

Σημείωσε, όμως, ότι ρόλο παίζουν και οι στόχοι που θέτουμε, όπως είναι το περιβάλλον και η ανθεκτικότητα που τείνουν να έχουν μεγαλύτερο κόστος, ενώ σημαντική διάσταση έχει και ότι τείνουν να δίνουμε μεγαλύτερη έμφαση στις ποιοτικές παρά στις ποσοτικές διαστάσεις της ανάπτυξης.

Ως προς την παραγωγικότητα εκτίμησε ότι δεν θα επιταχυνθεί γοργά το επόμενο διάστημα αλλά μεσοπρόθεσμα και μέσα από την τεχνητή νοημοσύνη θα υπάρξει μια ουσιαστική αύξηση.

«Η Ευρώπη δίνει μεγαλύτερη έμφαση στην “καλή ζωή” παρά στην αποδοτικότητα»

Ο Σάμμερς εκτιμά ότι πλέον δεν έχει νόημα συζήτησης το θέμα του κοινού νομίσματος στην Ευρώπη και η πρόκληση είναι να το αξιοποιήσει με τον καλύτερο τρόπο.

Εκτιμά ότι το πρόβλημα στην Ευρώπη είναι περισσότερο πολιτιστικό, με την έννοια ότι ο ορισμός της «καλής ζωής», δίνει μικρότερη έμφαση στη μεγιστοποίηση της οικονομικής απόδοσης.

Σε αυτό το φόντο ο Σάμμερς επεσήμανε ότι η Ευρώπη χρειάζεται μεγαλύτερη έμφαση στην ευελιξία και στην σύνδεση ανάμεσα στη νεανικότητα και την επιχειρηματικότητα. Παρατήρησε μάλιστα ότι είναι προτιμότερο να υπάρχουν νεαροί επιχειρηματίες και μεγαλύτερης ηλικίας πολιτικοί ηγέτες, παρά το αντίθετο.

«Δεν υπάρχει υποκατάστατο της διπλωματίας ούτε στο οικονομικό πεδίο ούτε στο πεδίο της ασφάλειας»

Ο Σάμμερς επισημαίνει ότι εάν οι χώρες συνεννοούνται και υπάρχει μεγαλύτερη οικονομική ολοκλήρωση τότε τα πράγματα πάνε καλύτερα. Σημείωσε δε ότι δεν μπορεί να υποκατασταθεί η διπλωματία είτε μιλάμε για την οικονομία είτε μιλάμε για το πεδίο της ασφάλειας. Από την άλλη, επεσήμανε ότι ο τρόπο που στην Ευρώπη είχε οριστεί ένα πλέγμα σχέσεων, ιδίως από τη Γερμανία, είχε προβλήματα καθώς στηριζόταν στις εισαγωγές ενέργειας από τη Ρωσία, τις εμπορικές σχέσεις με την Κίνα και την εγγύηση ασφάλειας από τις ΗΠΑ. Πάντως επεσήμανε ότι δεν θεωρεί χρήσιμη την έννοια του εμπορικού πολέμου και προτιμά αυτή της μείωσης του κινδύνου και της αύξησης της ανθεκτικότητας.

«Στην Ελλάδα έχετε κάνει εξαιρετικά πράγματα»

Ο Λάρι Σάμμερς είχε αρκετά καλά λόγια να πει για την Ελλάδα. Επισήμανε τη μεγάλη πρόοδο που κατά τη γνώμη του έχει κάνει η χώρα μας αλλά και το γεγονός ότι δείχνει να έχει μια σχετικά σταθερή διακυβέρνηση, καθώς είναι η μόνη ίσως ευρωπαϊκή κυβέρνηση με μονοκομματική κυβέρνηση.

«Να γίνετε πιο ελκυστικοί για τους πιο ικανούς και έξυπνους πολίτες σας»

Ο Σάμμερς στάθηκε ιδιαίτερα στο πρόβλημα του brain drain στη χώρα μας και σημείωσε ότι αυτό που χρειάζεται είναι να διαμορφωθεί ένα περιβάλλον που να είναι πραγματικά ελκυστικό για όλο αυτό το δυναμικό μεγάλων δεξιοτήτων που αυτή τη στιγμή ανήκει στην ελληνική διασπορά.