Κακοκαιρία: Υποχρεώσεις επιχειρήσεων και δικαιώματα των εργαζομένων

1.  Υποχρεώσεις επιχειρήσεων εργοδοτών και δικαιώματα των εργαζομένων λόγω της κακοκαιρίας – Ισχυρή σύσταση για τηλεργασία, προβλήματα και δυσκολίες εφαρμογής της σύστασης.

Με αφορμή την ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΕΡΓΑΣΙΑΣ & ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ, με την οποία λόγω της αναμενομένης κακοκαιρίας ¨ΑΥΓΗ» υπενθυμίζει την υποχρέωση των εργοδοτών να λαμβάνουν μέτρα για την υγεία και την ασφάλεια των εργαζομένων τους και να μεριμνούν ώστε να μην θέτουν σε κίνδυνο τους εργαζόμενους τους κατά την εκτέλεση των καθηκόντων τους, ιδίως δε όσους εξ αυτών απασχολούνται σε εξωτερικούς χώρους, ισχυρή σύσταση, όπου είναι εφικτό, για τηλεργασία.

1.1.      Εισαγωγή
Σχετικά με τις χιονοπτώσεις της 29.1.2024 και κυρίως της αναμενόμενης  την 30.1.2024 και σε κάποιες περιοχές και μετά και σε ότι αφορά τα δικαιώματα και υποχρεώσεις εργαζομένων και εργοδοτών και για λόγους ενημερώσεις αυτών παραθέτουμε τα εξής:

1.2.      ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΕΡΓΑΣΙΑΣ & ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΑΣΦΑΛΙΣΕΩΝ

1.2.1.  ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΕΡΓΑΣΙΑΣ την 29.1.2024, Υπενθύμιση παγίως εφαρμοζόμενων μέτρων, σε περιπτώσεις κακοκαιρίας
«Σε συνέχεια της σύσκεψης που πραγματοποιήθηκε υπό τον συντονισμό του αρμόδιου Υπουργείου Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας ενόψει της επικειμένης κακοκαιρίας, το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης επισημαίνει την υποχρέωση των εργοδοτών στις περιοχές που, σύμφωνα με το επικαιροποιημένο Έκτακτο Δελτίο Επιδείνωσης Καιρού της Εθνικής Μετεωρολογικής Υπηρεσίας, αναμένεται να πληγούν (ιδίως δε οι περιοχές Μάνδρας–Ειδυλλίας, Φυλής, Αχαρνών, Διονύσου, Κηφισιάς, Ωρωπού, Πεντέλης, Παλλήνης, Εύβοιας και Βοιωτίας), να λαμβάνουν μέτρα για την υγεία και την ασφάλεια των εργαζομένων τους και να μεριμνούν ώστε -με βάση την κείμενη νομοθεσία- να μην θέτουν σε κίνδυνο τους εργαζόμενους τους κατά την εκτέλεση των καθηκόντων τους, ιδίως δε όσους εξ αυτών απασχολούνται σε εξωτερικούς χώρους.

Υπενθυμίζεται επίσης ότι σε περιπτώσεις, όπως η τωρινή κακοκαιρία, εφαρμόζονται παγίως τα ακόλουθα:

1. Όταν η επιχείρηση λειτουργεί κανονικά και κάποιος εργαζόμενος δεν κατορθώσει να μεταβεί στην εργασία του, παρά την καταβληθείσα από μέρους του προσπάθεια, λόγω ανωτέρας βίας, του οφείλεται ο μισθός της ημέρας εκείνης.

2. Εφόσον επιχειρήσεις απασχολούν εργαζομένους σε εξωτερικές θέσεις εργασίας, αυτές πρέπει να διευθετούνται κατά τέτοιο τρόπο ώστε οι εργαζόμενοι να προστατεύονται από τις δυσμενείς καιρικές συνθήκες και να λαμβάνονται τα απαραίτητα μέτρα πρόληψης και προστασίας στην περίπτωση εργαζομένων που ανήκουν στις ομάδες υψηλού κινδύνου (π.χ. καρδιοπαθείς).

3. Στην περίπτωση τεχνικών και οικοδομικών έργων, καθώς και των εργασιών στα λιμάνια, οι εργασίες  διακόπτονται όταν παρεμποδίζονται άμεσα από τις καιρικές συνθήκες και επαναλαμβάνονται μετά την αποκατάσταση ασφαλών συνθηκών εργασίας. Σε κάθε περίπτωση, απαγορεύεται η  εγκατάσταση ή χρήση ανυψωτικών μηχανημάτων σε καιρικές συνθήκες που είναι δυνατό να θέσουν σε κίνδυνο την ευστάθειά τους, ενώ πρέπει να επιθεωρούνται και να επανελέγχονται από τον επιβλέποντα μηχανικό – ως προς την αντοχή, τη σταθερότητα και τα μέτρα ασφάλειας – αντιστηρίξεις, εκσκαφές, βοηθητικές κατασκευές (ικριώματα κ.λπ.) κατά τη διάρκεια τυχόν θεομηνίας και πριν από την επανάληψη των εργασιών.

4. Ειδικότερα, όσον αφορά στις επιχειρήσεις-εργοδότες (συμπεριλαμβανομένων των ψηφιακών πλατφορμών), που απασχολούν εργαζόμενους διανομείς, τόσο στο χώρο της εστίασης όσο και σε άλλες δραστηριότητες μεταφορών/διανομής αντικειμένων με δίτροχα οχήματα, τονίζεται ότι  οι εργοδότες οφείλουν αν δεν το έχουν ήδη κάνει, να εφοδιάσουν άμεσα τους διανομείς με τον κατάλληλο εξοπλισμό προστασίας (κράνος, γάντια, αδιάβροχή στολή προστασίας κλπ.) Πέραν της παροχής του αναγκαίου εξοπλισμού ατομικής προστασίας, οι εργοδότες οφείλουν επίσης, σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις, να προβούν και στην άμεση παύση εργασιών σε περίπτωση επικράτησης ακραίων καιρικών συνθηκών (χιονόπτωση, παγετός),  καθώς προέχει η προστασία των εργαζομένων διανομέων.

Αθήνα, 29 Ιανουαρίου 2024

1.2.2.  ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΗ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ & ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ την 29.1.2024, Ισχυρή σύσταση προς τις ιδιωτικές επιχειρήσεις για εφαρμογή τηλεργασίας, όπου είναι εφικτό

Σε συνέχεια των μέτρων για την υγεία και ασφάλεια των εργαζομένων που έχουν ήδη ανακοινωθεί, και για όλες τις περιοχές που, σύμφωνα με τα επικαιροποιημένα Έκτακτα Δελτία Επιδείνωσης Καιρού της Εθνικής Μετεωρολογικής Υπηρεσίας, αναμένεται να πληγούν (ιδίως δε οι περιοχές Μάνδρας–Ειδυλλίας, Φυλής, Αχαρνών, Διονύσου, Κηφισιάς, Ωρωπού, Πεντέλης, Παλλήνης, Εύβοιας και Βοιωτίας), το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης απευθύνει, συμπληρωματικά, ισχυρή σύσταση στις ιδιωτικές επιχειρήσεις να εφαρμόσουν τηλεργασία αύριο Τρίτη 30 Ιανουαρίου σε όσες περιπτώσεις, είναι οργανωτικά εφικτή η παροχή εξ αποστάσεως εργασίας.

1.3.      Νομοθετικό πλαίσιο ν. 5053/2023 άρθρο 32 Προστασία εργαζομένων σε περιπτώσεις φυσικών και τεχνολογικών καταστροφών και έκτακτων καιρικών φαινομένων

1.3.1.  Αιτιολογική έκθεση

Με την αξιολογούμενη ρύθμιση αντιμετωπίζεται η ανάγκη σαφούς πρόβλεψης της υποχρέωσης των εργοδοτών να μεριμνούν για την ασφάλεια των εργαζομένων τους σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης που προκαλείται από φυσικές ή άλλες καταστροφές, για την αντιμετώπιση των οποίων λαμβάνονται έκτακτα μέτρα από τις αρμόδιες αρχές.

Παρατηρείται διστακτικότητα των εργοδοτών να διακόψουν τη λειτουργία των επιχειρήσεών τους, όταν αυτό απαιτείται για την αντιμετώπιση έκτακτων περιστατικών, όπως

·         φυσικών καταστροφών ή

·         έντονων καιρικών φαινομένων,

με αποτέλεσμα την αποφυγή συμμόρφωσης με τα μέτρα που λαμβάνουν οι αρμόδιες αρχές για την αντιμετώπισή τους, αλλά και τη διακινδύνευση της ασφάλειας των εργαζομένων τους.

1.3.2.  Κείμενο διάταξης άρθρου 32. Προστασία εργαζομένων σε περιπτώσεις φυσικών και τεχνολογικών καταστροφών και έκτακτων καιρικών φαινομένων
Σε περίπτωση φυσικών ή τεχνολογικών καταστροφών ή έκτακτων καιρικών φαινομένων, για την αντιμετώπιση των οποίων λαμβάνονται έκτακτα μέτρα από τις αρμόδιες αρχές, ιδίως μέτρα που αφορούν στην υποχρεωτική εκκένωση ή την προληπτική απομάκρυνση πολιτών από συγκεκριμένες περιοχές, οι εργοδότες των επιχειρήσεων που λειτουργούν σε αυτές υποχρεούνται να συμμορφώνονται με αυτά. Σε περίπτωση παράβασης της υποχρέωσης του πρώτου εδαφίου επιβάλλονται οι κυρώσεις των άρθρων 24 και 28 του ν. 3996/2011 (Α’ 170).

1.4.      Δυσχέρειες κυκλοφορίας και Αμοιβή Εργασίας

Με την ευκαιρία -λόγω της κακοκαιρίας «ΑΥΓΗ» σας ενημερώνουμε τι ισχύει για την αμοιβή των εργαζομένων σε περίπτωση μη προσέλευσης στην εργασία.

1.1.2.  ΑΣΥΝΗΘΗΣ ΚΑΚΟΚΑΙΡΙΑ – ΧΙΟΝΟΠΤΩΣΕΙΣ

Για το θέμα της ασυνήθους κακοκαιρίας έχουμε τα παρακάτω:

i.            Κατά τη διάταξη του πρώτου εδαφίου του άρθρου 656 του Α.Κ., «αν ο εργοδότης έγινε υπερήμερος ως προς την αποδοχή της εργασίας ή αν η αποδοχή της εργασίας είναι αδύνατη από λόγους που αφορούν και δεν οφείλονται σε ανώτερη βία, ο εργαζόμενος έχει δικαίωμα να απαιτήσει το μισθό, χωρίς να είναι υποχρεωμένος να παράσχει την εργασία σε άλλο χρόνο».

ii.            Εξ αντιδιαστολής των ανωτέρω καθιερώνεται ο κανόνας ότι, αν ο εργοδότης εμποδίζεται προσωρινώς ή οριστικώς να δεχθεί την παροχή (εν προκειμένω την εργασία), από λόγους οφειλόμενους σε ανώτερη βία, αυτός δεν καθίσταται υπερήμερος περί την αποδοχή της προσφερόμενης εργασίας και κατ’ ακολουθίαν απαλλάσσεται από την υποχρέωση προς καταβολή του μισθού σύμφωνα προς τον προσφέροντα την εργασία του μισθωτό.

iii.            Ανώτερη βία, προς εφαρμογή της διάταξης του πρώτου εδαφίου του άρθρου 656 του Α.Κ. υπάρχει, όταν η αποδοχή της εργασίας από τον εργοδότη εμποδίζεται προσωρινώς ή οριστικώς από τυχερό απρόβλεπτο γεγονός, το οποίο ήταν αδύνατο να αποτραπεί και αν ακόμα κατεβάλετο το ανώτατο δυνατό μέτρο επιμέλειας, σύνεσης και πρόνοιας (Αρείου Πάγου: 637/50, 151/51, 16/54, 314/54, 170/57, 677/74,0525/78, 635/78, 1043/80, 1738/80, 1340/79, 680/81, Εφ. :Αθηνών 2984/89, Εφ. Θεσσαλονίκης 1775/94 κλπ.).

iv.            Σε συνδυασμό με τις ρυθμίσεις του 5053/2023, που ισχύει από 26.9.2023.

Επί σχετικών καταστάσεων τα δικαστήρια έχουν κρίνει ότι:

–  «ο εργοδότης δεν οφείλει το ημερομίσθιο των εργαζομένων που δεν μπόρεσαν να φθάσουν στην εργασία τους για να εργασθούν μόνο εάν και ο ίδιος ο εργοδότης κωλύθηκε να λειτουργήσει την επιχείρησή του», αντίθετα

–  Ο εργοδότης οφείλει το ημερομίσθιο των εργαζομένων που, με βάση την καλή πίστη, δεν μπόρεσαν να φθάσουν στην εργασία τους για να εργασθούν εάν ο εργοδότης λειτούργησε την επιχείρησή του, σύμφωνα με τα άρθρα 657, 656 και 380 του Α.Κ.

Σχετικά Α.Π. 677/74, 476/77 Α.Π. 1340/79 κλπ.

1.5.      Επισημάνσεις

1.3.1.  Ισχυρή σύσταση στις ιδιωτικές επιχειρήσεις να εφαρμόσουν τηλεργασία την στο μέγιστο δυνατό βαθμό

Το μέτρο της προτεινόμενης ισχυρής σύσταση για τηλεργασία αποτελεί οιονεί  πρόνοια για μονομερή επιβολή εκ μέρους του εργοδότη μόνο για λόγους προστασίας της δημόσιας υγείας και για όσο χρόνο διαρκεί η ανάγκη αυτή, όπως πχ με τον ιό covid -19.

Αυτό σημαίνει ότι για να εφαρμοστεί το σύστημα της τηλεργασίας, σε κάθε άλλη περίπτωση, πλην της προστασίας της δημόσιας υγείας, απαιτείται συναίνεση των μερών ήτοι εργοδότη και εργαζόμενου, πράγμα που δύσκολα μπορεί να επιτευχθεί παρά μόνο με ανταλλαγή γραπτών μηνυμάτων και να έχει ολοκληρωθεί πριν το δηλωθέν, στο ΠΣ ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ, ωράριο και να έχει υποβληθεί ή σχετική δήλωση ψηφιακής οργάνωσης του χρόνου εργασίας με την εν λόγω μεταβολή και με πρόνοια της διάρκειας του φαινομένου και των δυσχερειών κίνησης.

1.3.2.  Εξέταση από ΣΕΠΕ καταγγελιών για παραβίαση μέτρων υγείας και ασφάλειας εργαζομένων
Στο σημείο αυτό, τονίζουμε ότι, οι έλεγχοι του ΣΕΠΕ δεν έπρεπε να διενεργούνται μόνο ύστερα από καταγγελίες αλλά οργανωμένα και σε συνδυασμό φυσικά με τις καταγγελίες και όχι μόνο για θέματα υγείας και ασφάλειας στην εργασία αλλά και της κοινωνικής επιθεώρησης εργασίας.

Παλαιολόγος Ι. Λιάζος Οικονομολόγος, Σύμβουλος Εργασιακών και Ασφαλιστικών