ΕΚΤ- Fed: Γιατί οι κεντρικές τράπεζες διστάζουν να κηρύξουν τη νίκη επί του πληθωρισμού

Η πρώτη συνεδρίαση για το 2024 τόσο για την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, όσο και για την Federal Reserve, συνοδεύτηκε μια πιο αισιόδοξη νότα. Παρόλα αυτά, οι ανακοινώσεις των κεντρικών τραπεζών και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού, είχαν μια κοινή συνισταμένη: Λαγκάρντ και Πάουελ, φάνηκαν διστακτικοί στο να προβλέψουν πότε θα ανοίξει ο γύρος μείωσης των επιτοκίων, με τους αναλυτές να περιγράφουν μία τάση «όποιος καεί στον χυλό, φυσάει και το γιαούρτι».

Πάουελ – Λαγκάρντ: Όποιος καεί στον χυλό…

Ο Αμερικανός τραπεζίτης Τζέι Πάουελ, μιλώντας στους δημοσιογράφους την Τετάρτη, μετά τη συνεδρίαση της Fed, εμφανίστηκε με μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση. Έκανε λόγο για «έξι μήνες καλού πληθωρισμού», τονίζοντας με νόημα «Ας είμαστε ειλικρινείς: αυτή είναι μια καλή οικονομία».

Και πράγματι, τα στοιχεία τον επιβεβαιώνουν. Την Παρασκευή, οι αγορές έμειναν έκπληκτες από την ανακοίνωση του Γραφείου Στατιστικών Εργασίας που έδειξε ότι η αμερικανική οικονομία πρόσθεσε 353.000 θέσεις εργασίας τον Ιανουάριο — σχεδόν διπλάσιο από αυτό που αναμενόταν.  Και αμέσως, άρχισαν τα στοιχήματα στη Wall Street, ότι απομακρύνεται το ενδεχόμενο μείωσης των επιτοκίων τον Μάρτιο.

Το εμπόδιο

Οι κεντρικοί τραπεζίτες σε όλο τον κόσμο είχαν αρχίσει να προετοιμάζονται για μειώσεις επιτοκίων λόγω της σταθερής αποδυνάμωσης του πληθωρισμού. Όμως, όπως δείχνουν οι αριθμοί θέσεων εργασίας στις ΗΠΑ, οι καυτές αγορές εργασίας είναι το μεγαλύτερο πιθανό εμπόδιο για να πετύχουν τους στόχους τους για πληθωρισμό 2%.

Όπως γράφουν οι Financial Times, ο Eswar Prasad, οικονομολόγος στο Πανεπιστήμιο Cornell, λέει ότι τα στοιχεία της Παρασκευής κατέστησαν την κήρυξη της νίκης ενάντια στον πληθωρισμό μια «πολύ πιο δύσκολη» απόφαση για τις κεντρικές τράπεζες. «Η πραγματικότητα είναι ότι, με αυτές τις πιέσεις, θα είναι πολύ δύσκολο να συγκρατηθεί ο πληθωρισμός εκτός εάν η αύξηση της παραγωγικότητας παραμείνει ισχυρή».

Αυτό ωστόσο, δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχει σαφής βελτίωση στην εικόνα του πληθωρισμού. Πριν από ένα χρόνο, η Fed και οι ομόλογοί της βρίσκονταν στη μέση μιας βίαιης σειράς αυξήσεων των επιτοκίων που κάποιοι φοβήθηκαν ότι θα οδηγούσαν τις οικονομίες σε ύφεση.

Ο Πάουελ προειδοποίησε τον Φεβρουάριο του 2023 ότι οι αξιωματούχοι είχαν ακόμη «πολύ δρόμο μπροστά τους», καθώς προσπαθούσαν να καταπνίξουν τη «σημαντική δυσκολία» που επέβαλε ο υψηλότερος πληθωρισμός των τελευταίων 40 ετών. Από τότε, ο πληθωρισμός έχει υποχωρήσει σημαντικά προς τον στόχο του 2%, που θέτουν τόσο η Fed όσο και η ΕΚΤ.

Στη Φρανκφούρτη, η Κριστίν Λαγκάρντ, πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, στις 25 Ιανουαρίου ακουγόταν εξίσου θετική για την εικόνα της ευρωζώνης καθώς δήλωνε ότι η «διαδικασία αποπληθωρισμού» βρίσκεται σε εξέλιξη. Η αύξηση των ονομαστικών τιμών στο μπλοκ είναι τώρα 2,8%.

Ο Άντριου Μπέιλι, διοικητής της Τράπεζας της Αγγλίας, είπε σε δημοσιογράφους στο Λονδίνο την περασμένη Πέμπτη ότι έβλεπε « καλά νέα για τον πληθωρισμό» αφού η αύξηση των τιμών στο Ηνωμένο Βασίλειο μειώθηκε περισσότερο στο μισό σε διάστημα έξι μηνών, στο 4%.

Αισιόδοξες εκτιμήσεις

Σύμφωνα με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, η ταχύτητα υποχώρησης του πληθωρισμού τους τελευταίους μήνες έχει αδικήσει πολλούς ρυθμιστές επιτοκίων. Η αύξηση των τιμών καταναλωτή στις προηγμένες οικονομίες μειώθηκε από περισσότερο από 7% το 2022 σε 4,6% το 2023. Οι εκτιμήσεις του ΔΝΤ δείχνουν περαιτέρω πτώση σε μόλις 2,6% φέτος – πολύ κάτω από την προηγούμενη πρόβλεψή του 3%

Ο Mahmood Pradhan, επικεφαλής παγκόσμιας μακροοικονομίας στο Ινστιτούτο Επενδύσεων Amundi, υποστηρίζει στους FT, ότι η τάση του πληθωρισμού είναι πλέον «αποφασιστικά πτωτική και είναι απλώς θέμα χρόνου να δούμε σημαντικές μειώσεις επιτοκίων φέτος».

Και πρόσθεσε: «Οι κεντρικοί τραπεζίτες εμφανίζονται επιφυλακτικοί και θέλουν να περιμένουν λίγο περισσότερο, αλλά μπορώ να δω τη Fed, την ΕΚΤ και την Τράπεζα της Αγγλίας να μειώνουν τα επιτόκια στα μέσα του τρέχοντος έτους».

Καταλύτης η αγορά εργασίας

Η συνεχής πρόοδος σε αυτήν την ιστορία αποπληθωρισμού θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από τη μοίρα των αγορών εργασίας. Ενώ οι αρχικές μειώσεις του πληθωρισμού οφείλονταν σε εξωτερικούς παράγοντες, η πρόοδος εξαρτάται πλέον από το πιο δύσκολο έργο της συμπίεσης της εγχώριας αύξησης των τιμών. Αυτό θα είναι δυσκολότερο εάν οι θέσεις εργασίας και η αύξηση των μισθών παραμείνουν πολύ ισχυρές.

Σύμφωνα με τους FT, οι οικονομολόγοι λένε ότι η απομάκρυνση των τελευταίων υπολειμμάτων υπερβολικής αύξησης των τιμών μπορεί να απαιτήσει από τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής να διατηρήσουν επίμονα σκληρή πολιτική που μειώνει περαιτέρω τη ζήτηση.

Όλα μιλούν για μια ανησυχία που στοιχειώνει τους κεντρικούς τραπεζίτες εδώ και μήνες: θα αποδειχθεί το πιο δύσκολο το «τελευταίο μίλι» της προσπάθειας να μειωθεί η αύξηση των τιμών στους στόχους του 2%; Εάν συμβεί αυτό, οι κεντρικές τράπεζες θα πρέπει να είναι ιδιαίτερα υπομονετικές πριν μειώσουν τα επιτόκια.

Μεταξύ των μεγάλων κεντρικών τραπεζών, οι αξιωματούχοι της Fed φαίνονται σταθερά οι λιγότερο ανησυχοι για τις δυσκολίες που πρέπει να αντιμετωπιστούν σε αυτό το τελικό στάδιο του ταξιδιού για την καταπολέμηση του πληθωρισμού.

Η εμπιστοσύνη της Fed οφείλεται τόσο στη φύση του πληθωρισμού στις ΗΠΑ όσο και στον ρυθμό υποχώρησή του. Ενώ οι ΗΠΑ επλήγησαν σκληρά από τη διαταραχή που σχετίζεται με την Covid στις αλυσίδες εφοδιασμού, δεν είδαν το είδος της αύξησης των τιμών της ενέργειας που οδήγησε τις τιμές σε όλη την Ευρώπη μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Ως αποτέλεσμα, ο πληθωρισμός στις ΗΠΑ δεν έφτασε ποτέ σε διψήφιο ποσοστό, και «περιορίστηκε» στο 9,1% το 2022.

Η φύση του πληθωριστικού σοκ έκανε επίσης την αναστροφή του πιο γρήγορη. Σε ορισμένα μέτρα – συμπεριλαμβανομένου ενός μετρητή έξι μηνών των βασικών δαπανών προσωπικής κατανάλωσης, ένα μέτρο που αξιωματούχοι της Fed λένε ότι προσφέρει το καλύτερο μήνυμα για τις υποκείμενες πιέσεις τιμών – ο πληθωρισμός είναι τώρα κάτω από το 2%.

Ανησυχίες

Αλλά οι ανησυχίες για την υπερθέρμανση της αγοράς εργασίας επανεμφανίστηκαν με εκδίκηση την Παρασκευή. Εκτός από τους αριθμούς του Ιανουαρίου, τα στοιχεία για τον Δεκέμβριο και τον Νοέμβριο αναθεωρήθηκαν προς τα πάνω και οι μέσες ωριαίες αποδοχές αυξήθηκαν κατά 4,5%, σύμφωνα με το γραφείο εργασίας.

Ορισμένοι οικονομολόγοι ανησυχούν ότι ο αποπληθωρισμός στις τιμές των αγαθών που προκαλείται από τη χαλάρωση των πιέσεων στην αλυσίδα εφοδιασμού θα τελειώσει σύντομα, καθιστώντας το έργο της καταστολής της συνολικής αύξησης των τιμών ακόμη πιο δύσκολο. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό δεδομένης της ισχυρής ζήτησης των ΗΠΑ, με την οικονομία να αναπτύσσεται με ετήσιο ρυθμό 3,3% το τέταρτο τρίμηνο.

Ο Pradhan υποστήριξε ότι η πεισματικά υψηλή αύξηση των μισθών αντιπροσωπεύει το κύριο ερωτηματικό για τους κεντρικούς τραπεζίτες καθώς προετοιμάζονται για το «τελευταίο μίλι» του ταξιδιού αποπληθωρισμού.

Όμως παραμένει αισιόδοξος. Η αύξηση των μισθών στις ΗΠΑ θα πρέπει να αποδειχθεί ευνοϊκή επειδή υποστηρίζεται από την ισχυρή αύξηση της παραγωγικότητας, υποστηρίζει. Στην Ευρώπη, η ασθενής οικονομική ζήτηση θα πρέπει να οδηγήσει σε «συνεχή συγκράτηση».

Οι αλλαγές από το 1070

Άλλοι σημειώνουν ότι η κατάσταση που αντιμετωπίζει η Fed είναι πολύ διαφορετική από την επίφοβη σπείρα μισθών-τιμών που παρατηρήθηκε κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1970 και των αρχών της δεκαετίας του 1980. «Αυτό το ξόρκι του πληθωρισμού δεν αφορούσε κυρίως τη ζήτηση. Αφορά διαταραχές στις αλυσίδες εφοδιασμού, τις αγορές εργασίας και τις δαπάνες που προκαλούνται από την Covid», λέει η Claudia Sahm, πρώην οικονομολόγος της Fed και ιδρύτρια της Sahm Consulting.

«Η παραγωγικότητα συνεχίζει να φαίνεται πολύ καλή», προσθέτει. «Η οικονομία των ΗΠΑ μπορεί να ανεχθεί υψηλότερους μισθούς».

Στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα , οι φορείς καθορισμού των επιτοκίων έχουν καταστήσει σαφές ότι η βασική τους εστίαση τους επόμενους μήνες θα είναι οι διακανονισμοί των μισθών και εάν είναι συμβατοί με τον στόχο για τον πληθωρισμό 2%.

Οι ανοδικοί κίνδυνοι

Ωστόσο, εκτός από την ισχυρή αγορά εργασίας, μία σειρά από καταλύτες προκαλούν ανησυχία και τραβούν την εστίαση των κεντρικών τραπεζών, σε ό,τι αφορά το πληθωριστικό μέτωπο.

Οι συνεχιζόμενες συγκρούσεις στη Μέση Ανατολή και η διακοπή της ναυσιπλοΐας από επιθέσεις των ανταρτών Χούθι σε πλοία στην Ερυθρά Θάλασσα θα μπορούσαν να επαναφέρουν τις πληθωριστικές πιέσεις.

Ωστόσο, όπως υπογραμμίζουν οι FT, οι ρυθμιστές της νομισματικής πολιτικής, συμπεριλαμβανομένης της Λαγκάρντ της ΕΚΤ, έχουν την τάση να υποβαθμίζουν αυτό το ζήτημα, επισημαίνοντας ότι η ναυτιλία αποτελεί μόνο το 1,5% του συνολικού κόστους των αγαθών. Οι οικονομολόγοι φαίνεται να συμφωνούν. Η Goldman έχει υπολογίσει ότι η αύξηση των ναύλων με εμπορευματοκιβώτια θα προσθέσει μόνο 0,1 ποσοστιαίες μονάδες στον παγκόσμιο πληθωρισμό.

Η τεχνητή νοημοσύνη

Ακόμη και το νέο μοντέλο της ΕΚΤ που βασίζεται στην τεχνητή νοημοσύνη για την πρόβλεψη του πληθωρισμού δείχνει ότι πρόκειται να πέσει πολύ πιο κοντά στο 2% μέχρι αυτό το καλοκαίρι από ό,τι προέβλεπε η κεντρική τράπεζα μόλις πριν από λίγες εβδομάδες.

Ωστόσο, οι τράπεζες πιθανότατα θα παραμείνουν επιφυλακτικές για το άλμα πολύ σύντομα και στη συνέχεια θα αναγκαστούν να αντιστρέψουν απότομα την πορεία τους εάν ο πληθωρισμός ξεφύγει ξανά. Το ίδιο το ΔΝΤ προειδοποίησε πέρυσι ότι υπάρχει μια εκπληκτικά πλούσια ιστορία κεντρικών τραπεζών που κήρυξαν πρόωρα τη νίκη επί του πληθωρισμού.

Αυτό περιλαμβάνει τις ίδιες τις ΗΠΑ, όπου ο πρόεδρος της Federal Reserve, Άρθουρ Μπερνς, κατηγορήθηκε ότι ήταν πολύ χαλαρός σχετικά με την αύξηση των τιμών στις αρχές της δεκαετίας του 1970 – αποτυγχάνοντας να αντιμετωπίσει μια μάστιγα που έπληττε την οικονομία των ΗΠΑ για μια ολόκληρη δεκαετία.

Η ταχεία αντιστροφή του πληθωρισμού που οφείλεται στην προσφορά σε αντιπαράθεση με την επίμονη αύξηση των εγχώριων τιμών αφήνει τους κεντρικούς τραπεζίτες να αντιμετωπίζουν μια λεπτή πράξη εξισορρόπησης, λέει ο Krishna Guha, πρώην στέλεχος της Federal Reserve και νυν αντιπρόεδρος της επενδυτικής τράπεζας Evercore-ISI.

«Επιθυμούν να βεβαιωθούν ότι δεν θα θέσουν σε κίνδυνο την ομαλή προσγείωση διατηρώντας την πολιτική πολύ αυστηρή για πάρα πολύ καιρό», υπογραμμίζει: «Η δουλειά δεν έχει τελειώσει ακόμα, αλλά είναι αρκετά κοντά – σε ορισμένες περιπτώσεις πολύ κοντά – στο να το έχουν καταφέρει».