Διάστημα: Η «επανάσταση» των πυραύλων και η χαμένη ενότητα της ΕΕ

Ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν ήταν σε μαχητική διάθεση όταν απευθύνθηκε σε στελέχη της αεροδιαστημικής και καινοτόμους στην Τουλούζη, σύμφωνα με τους FT.

Διάστημα: Γιατί κάποιες εταιρείες δεν θα μπουν ποτέ σε… τροχιά

«Έχουμε αγωνιστεί εδώ και μήνες λέγοντας ότι η ευρωπαϊκή κυριαρχία είναι και ευρωπαϊκή ενότητα. Δυστυχώς, ορισμένοι από τους εταίρους μας αποφάσισαν να γίνουν ανταγωνιστές», δήλωσε στη συγκέντρωση του Δεκεμβρίου στην πρωτεύουσα της αεροδιαστημικής της Γαλλίας. «Οπότε σημειώστε, θα πιέσουμε πολύ σκληρά για να είμαστε οι καλύτεροι».

Με αυτά τα λόγια, ο Mακρόν ξεκίνησε τον αγώνα δρόμου για να βρει τον μελλοντικό κατασκευαστή πυραύλων της Ευρώπης, ικανό να προωθήσει τις μεγαλύτερες και πιο ευαίσθητες αποστολές στο διάστημα. Καθώς ο τομέας ανοίγει τελικά στον ανταγωνισμό, υπάρχουν ενδείξεις ότι 50 χρόνια ευρωπαϊκής συνεργασίας για την πρόσβαση στο διάστημα μπορεί να πάνε χαμένα.

«Όλοι έχουν χάσει από τα μάτια τους τον τελικό στόχο, που είναι ένα ευρωπαϊκό πρόγραμμα», προειδοποίησε ο Pierre Lionnet, διευθυντής έρευνας στον εμπορικό οργανισμό Eurospace.

H Eυρώπη εκτός τροχιάς

Για δεκαετίες, ο γαλλικός όμιλος Ariane και οι προκάτοχοί του ήταν οι κύριοι ανάδοχοι για την από κοινού χρηματοδοτούμενη ανάπτυξη της ευρωπαϊκής οικογένειας βαρέων εκτοξευτών Ariane. Μέχρι το 2017, το Ariane κυριαρχούσε στην παγκόσμια αγορά εμπορικών εκτοξεύσεων σε γεωστατική τροχιά – 36.000 χιλιόμετρα πάνω από τη Γη.

Ωστόσο, οι καθυστερήσεις στην παράδοση του Ariane 6, τα προβλήματα με τον μικρότερο Vega-C που παράγεται από την ιταλική Avio και η διακοπή της συνεργασίας για τον ρωσικό πύραυλο μεσαίας ανύψωσης Soyuz έχουν αφήσει την Ευρώπη χωρίς δική της ικανότητα εκτόξευσης. Αντ ‘αυτού, το μπλοκ έπρεπε να στραφεί στη SpaceX του Elon Musk, ακόμη και για ευαίσθητες αποστολές.

Ο Josef Aschbacher, γενικός διευθυντής του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος, περιέγραψε την έλλειψη ικανότητας εκτόξευσης ως «κρίση» για την κυρίαρχη πρόσβαση της Ευρώπης στο διάστημα.

Ο Aschbacher υποστηρίζει εδώ και καιρό ένα μοντέλο παρόμοιο με την αμερικανική διαστημική υπηρεσία NASA, σύμφωνα με το οποίο η Ευρώπη δεν θα προμηθεύεται πυραυλικά συστήματα, αλλά θα αγοράζει υπηρεσίες πτήσης από ευρωπαϊκές εμπορικές εταιρείες εκτόξευσης.

Τον περασμένο Νοέμβριο η επιθυμία του έγινε δεκτή. Τα κράτη μέλη της ESA αποφάσισαν να ξεκινήσουν διαγωνισμό για την επόμενη γενιά πυραύλων, αρχικά για έναν ενδιάμεσο εκτοξευτή και στη συνέχεια για έναν διάδοχο του Ariane 6. Η ArianeGroup, που ανήκει στη γαλλική Airbus και Safran, δεν θα είναι πλέον ο εγγυημένος κύριος ανάδοχος, σύμφωνα με τους FT.

Η ζήτηση για ανταγωνισμό προήλθε από τη Γερμανία, όπου βρίσκονται μερικές από τις πιο ελπιδοφόρες νεοσύστατες επιχειρήσεις πυραύλων της Ευρώπης. Ήταν το τίμημα που έπρεπε να πληρώσει η Γαλλία για τη γερμανική υποστήριξη σε ένα ευρωπαϊκό πακέτο στήριξης ύψους 1 δισεκατομμυρίου ευρώ για το Ariane 6. Χωρίς την επιδότηση, το αναλώσιμο Ariane 6 θα δυσκολευόταν να ανταγωνιστεί το επαναχρησιμοποιήσιμο Falcon 9 της SpaceX.

Πυραυλικές «μάχες»

«Το Ariane 6 θα έπρεπε να είναι σε θέση να ανταγωνιστεί στην εμπορική αγορά χωρίς καμία επιδότηση», δήλωσε ο Toni Tolker-Nielsen, αναπληρωτής διευθυντής διαστημικών μεταφορών της ESA. «Δεν απέδωσε και τώρα τα κράτη μέλη θέλουν να αλλάξουμε το σύστημα».

Καθώς επετεύχθη η συμφωνία για τον ανταγωνισμό, η ιταλική Avio απέσυρε τον μικρό εκτοξευτή Vega από την Arianespace, τη θυγατρική της ArianeGroup που εμπορεύεται και διαχειρίζεται όλες τις εκτοξεύσεις της Ευρώπης.

Η Avio αντιτάχθηκε στο σχέδιο της ArianeGroup να στοχεύσει την αγορά της Vega με τη MaiaSpace.

“Πώς μπορούμε να έχουμε έναν οργανισμό πωλήσεων και μάρκετινγκ που κατασκευάζει ένα ανταγωνιστικό προϊόν;” δήλωσε ο διευθύνων σύμβουλος της Avio, Giulio Ranzo. «Αν το Ariane πρόκειται να είναι ανταγωνιστής, δεν θέλετε να έχει πληροφορίες για τον πύραυλό σας», σύμφωνα με τους FT.

Αξιωματούχοι της ESA – η οποία είναι ανεξάρτητη από την ΕΕ, αλλά ενεργεί ως οργανισμός προμηθειών της και περιλαμβάνει χώρες εκτός ΕΕ όπως το Ηνωμένο Βασίλειο και η Ελβετία – δήλωσαν ότι ο στόχος δεν ήταν να αντικατασταθούν οι «παραδοσιακοί» φορείς όπως η ArianeGroup ή η Avio, αλλά να τους ωθήσουν να είναι πιο αποτελεσματικοί.

Ενότητα και όχι ανταγνωνισμός

Η εταιρεία συμβούλων διαστήματος Euroconsult εκτιμά ότι οι ετήσιες δαπάνες των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων για το διάστημα το 2022 – είτε μέσω εθνικών προγραμμάτων είτε μέσω της ESA – ήταν λιγότερο από το ένα τρίτο των ΗΠΑ, σύμφωνα με τους FT.

Για να επιτύχουν, τα κράτη μέλη θα πρέπει να συμφωνήσουν να συγκεντρώσουν τις θεσμικές ανάγκες τους για να τροφοδοτήσουν αυτούς τους ευρωπαίους ανταγωνιστές, ακόμη και αν άλλοι μπορεί να είναι φθηνότεροι. Η ESA προσπάθησε να το κάνει αυτό για χρόνια, αλλά «δεν τα κατάφερε», δήλωσε ο Tolker-Nielsen.

Οι νεοσύστατες επιχειρήσεις πυραύλων της Ευρώπης καλωσορίζουν τον ανταγωνισμό, αλλά ορισμένοι επιμένουν ότι χρειάζονται αυστηρότερα μηνύματα για να πειστούν οι επενδυτές. O Ezequiel Sánchez, εκτελεστικός πρόεδρος της ισπανικής εταιρείας πυραύλων PLD Space, υποστήριξε ότι η ESA θα πρέπει να επιδιώξει μια «πλήρη σύμβαση εκτόξευσης για αποστολές».

Αλλά η συγκέντρωση της ζήτησης μπορεί να είναι άσκοπη εάν υπερισχύουν τα εθνικά συμφέροντα.

«Αντί να προσπαθούμε να βρούμε μια κοινή λύση που είναι καλύτερη για όλους . . . Κάποιοι το βλέπουν αυτό ως μια ευκαιρία να χτίσουν περισσότερα από τη δική τους πλευρά», δήλωσε η Lionnet του Eurospace. «Αλλά δεν υπάρχει καλή εθνική λύση για την ευρωπαϊκή κυριαρχία. Η αλληλεξάρτηση πρέπει να είναι ο κανόνας».