Ιράν: Πώς «ξεγλιστρούσε» από τις κυρώσεις – Ο ρόλος βρετανικών τραπεζών

Δύο από τις μεγαλύτερες τράπεζες του Ηνωμένου Βασιλείου φαίνεται πως χρησιμοποίησε το Ιράν για να διακινεί κρυφά χρήματα σε όλο τον κόσμο στο πλαίσιο ενός τεράστιου σχεδίου αποφυγής κυρώσεων που υποστηρίζεται από τις υπηρεσίες πληροφοριών της Τεχεράνης.

Σύμφωνα με όσα αποκαλύπτουν οι Financial Times, η Lloyds και η Santander UK παρείχαν λογαριασμούς σε βρετανικές εταιρείες-βιτρίνες που ανήκαν κρυφά στην Petrochemical Commercial Company, στην οποία επιβλήθηκαν κυρώσεις. Μάλιστα, η ιρανικών συμφερόντων εταιρεία είχε την έδρα της κοντά στα ανάκτορα του Μπάκιγχαμ, σύμφωνα με έγγραφα που είδαν οι Financial Times.

ΗΠΑ: Τα πλήγματα εναντίον οργανώσεων που υποστηρίζονται από το Ιράν θα συνεχιστούν

Στην καρδιά του Λονδίνου

Η ελεγχόμενη από το κράτος Petrochemical Commercial Company (PCC) ήταν μέρος ενός δικτύου που οι ΗΠΑ κατηγορούν ότι συγκέντρωσε εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια για τη Δύναμη Quds των Φρουροί της Ισλαμικής Επανάστασης (IRGC) και ότι συνεργάστηκε με ρωσικές μυστικές υπηρεσίες για να συγκεντρώσει χρήματα για τις ιρανικές πολιτοφυλακές πληρεξουσίων. Τόσο η PCC όσο και η βρετανική θυγατρική της PCC UK τελούν υπό αμερικανικές κυρώσεις από τον Νοέμβριο του 2018.

Έγγραφα, μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου και λογιστικά αρχεία δείχνουν ότι κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου το τμήμα της PCC στο Ηνωμένο Βασίλειο συνέχισε να λειτουργεί από ένα γραφείο στο Grosvenor Gardens στην Belgravia, χρησιμοποιώντας ένα πολύπλοκο δίκτυο εικονικών οντοτήτων στη Βρετανία και σε άλλες χώρες.

Οι αποκαλύψεις σχετικά με την επιχείρηση παράκαμψης των ιρανικών κυρώσεων στην καρδιά του Λονδίνου έρχονται μετά την πρόσφατη συμμετοχή της Βασιλικής Αεροπορίας στις αεροπορικές επιδρομές των ΗΠΑ κατά των υποστηριζόμενων από το Ιράν ανταρτών Χούθι στην Υεμένη.

Εικονικές εταιρείες και Santander

Έγγραφα που αναλύθηκαν από τους FT δείχνουν ότι από τότε που τέθηκε υπό αμερικανικές κυρώσεις η PCC, χρησιμοποίησε εταιρείες στο Ηνωμένο Βασίλειο για να λαμβάνει κεφάλαια από ιρανικές εικονικές οντότητες στην Κίνα, ενώ απέκρυψε την πραγματική ιδιοκτησία τους μέσω συμφωνιών για συγκεκριμένο διαχειριστή τους αλλά και μέσω διορισμένων διευθυντών.

Μία από αυτές τις εταιρείες, με την ονομασία Pisco UK, είναι εγγεγραμμένη σε μια μονοκατοικία στο Surrey και χρησιμοποιούσε επαγγελματικό λογαριασμό στη Santander UK.

Σύμφωνα με το μητρώο εταιρειών του Ηνωμένου Βασιλείου, η Pisco UK ανήκει εξ ολοκλήρου σε έναν Βρετανό υπήκοο που ονομάζεται Abdollah-Siauash Fahimi. Ωστόσο, εσωτερικά έγγραφα, ορισμένα από τα οποία διέρρευσαν στο διαδίκτυο από τον ιστότοπο της ιρανικής αντιπολίτευσης WikiIran, δείχνουν ότι η Pisco ελέγχεται πλήρως από την PCC και ότι ο Fahimi υπέγραψε συμφωνία για να κατέχει την εταιρεία για λογαριασμό της.

Ο Fahimi χρησιμοποίησε μια διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου της PCC για την αλληλογραφία με στελέχη της εταιρείας στην Τεχεράνη. Ήταν διευθυντής της PCC UK από τον Απρίλιο του 2021 έως τον Φεβρουάριο του 2022, σύμφωνα με τα εταιρικά αρχεία του Ηνωμένου Βασιλείου.

Το 2021 ο λογαριασμός της Pisco στην Santander έλαβε έμβασμα από μια κινεζική εταιρεία με την ονομασία «Black Tulip», η οποία, σύμφωνα με τα εσωτερικά αρχεία της PCC, είναι μια άλλη εταιρεία διαχειριστών που ελέγχεται από υπάλληλο της εταιρείας. Πρόκειται για μια πάγια τακτική για την οποία εξάλλου κατηγορεί το υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ τις ιρανικές εταιρείες πετροχημικών, προκειμένου να αποφύγουν τις κυρώσεις δρομολογώντας τις πωλήσεις μέσω Ασίας.

Η Santander δήλωσε ότι δεν είναι σε θέση να σχολιάσει συγκεκριμένες πελατειακές σχέσεις, αλλά «εστιάζει ιδιαίτερα στη συμμόρφωση με τις κυρώσεις».

Η περίπτωση της Lloyds

Ανάλογα, μια άλλη εταιρεία-βιτρίνα της PCC στο Ηνωμένο Βασίλειο είναι η Aria Associates, η οποία έχει λογαριασμό στη Lloyds. Επισήμως ανήκει στον Mohamed Ali Rejal, τον αναπληρωτή διευθύνοντα σύμβουλο της PCC UK που επικοινωνούσε τακτικά με αξιωματούχους της εταιρείας στην Τεχεράνη.

Τα μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου δείχνουν ότι τον Ιούλιο του 2021 ένας λογιστικός υπάλληλος της PCC στην Τεχεράνη έστειλε μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου στον Rejal σχετικά με μια προγραμματισμένη πληρωμή από την Κίνα, λέγοντάς του: «Παρακαλώ στείλτε μας τον ασφαλή αριθμό λογαριασμού για την πληρωμή».

Ο Rejal έδωσε εντολή στο λογιστήριό του να μεταφέρει τα χρήματα στον λογαριασμό Lloyds της Aria Associates, γράφοντας: «Παρακαλώ βεβαιωθείτε ότι δεν πρέπει να υπάρχει καμία ένδειξη PCC ή PCC (UK)».

Η Lloyds Banking Group δήλωσε ότι δεν μπορεί να σχολιάσει μεμονωμένους πελάτες, αλλά συμμορφώνεται με τους νόμους περί κυρώσεων, προσθέτοντας: «Λόγω νομικών περιορισμών, δεν μπορούμε να σχολιάσουμε την υποβολή αναφορών ύποπτης δραστηριότητας στις αρμόδιες αρχές, όταν και εφόσον αυτές συμβαίνουν».

Αντιδράσεις

Η Alicia Kearns, πρόεδρος της επιτροπής εξωτερικών υποθέσεων των Κοινοτήτων των Τόρις, δήλωσε πως «εδώ και χρόνια έχω επανειλημμένα εκφράσει τις ανησυχίες μου σχετικά με την ανάγκη μας να κλείσουμε τα αποκόμματα του IRGC που δραστηριοποιούνται στο Ηνωμένο Βασίλειο. Αυτή η έρευνα αποδεικνύει για άλλη μια φορά ότι πρέπει να γίνουν περισσότερα».

Ομοίως, ο Liam Byrne, πρόεδρος των Εργατικών στην Επιτροπή Επιχειρήσεων και Εμπορίου των Κοινοτήτων, επισήμανε πως «πρόκειται για μια σοκαριστική αποτυχία να δράσουμε μαζί με τους συμμάχους μας για να κλείσουμε τη χρηματοδότηση ενός εχθρικού καθεστώτος. Είναι απίστευτο το γεγονός ότι μια επιχείρηση στην οποία έχουν επιβληθεί κυρώσεις από τις ΗΠΑ συναλλάσσεται ελεύθερα στο Λονδίνο».

Σύμφωνα, δε, με τον David Asher, ανώτερο συνεργάτη του Ινστιτούτου Hudson και πρώην αξιωματούχο του αμερικανικού υπουργείου Εξωτερικών που έχει εργαστεί πάνω σε κυρώσεις και αντιτρομοκρατικές επιχειρήσεις σχετικά με το Ιράν, «το σχέδιο δείχνει πώς οι οντότητες που συνδέονται με το IRGC συνεχίζουν να χρησιμοποιούν το Λονδίνο ως οικονομικό κέντρο. Το να συνεχίσουν οι βρετανικές τράπεζες να συνεργάζονται μαζί τους δεν αποτελεί μόνο μεγάλο κίνδυνο, αλλά δεν συνάδει με τη δηλωμένη πολιτική απέναντι στο ιρανικό καθεστώς», πρόσθεσε.

Κυρώσεις χωρίς αντίκρυσμα

Οι ευρωπαϊκές τράπεζες που βρέθηκαν να έχουν παραβιάσει τις αμερικανικές κυρώσεις για το Ιράν έχουν πληγεί με μεγάλες ποινές, με την Standard Chartered να πληρώνει πάνω από 1 δισ. δολάρια και την UniCredit 1,3 δισ. δολάρια το 2019.

Άλλα έγγραφα που είδαν οι FT δείχνουν ότι, καθώς η PCC συνέχισε να λειτουργεί στο Ηνωμένο Βασίλειο, συνήψε επίσης συμβάσεις για την προμήθεια εξοπλισμού με μια τουρκική εταιρεία με την επωνυμία ASB, η οποία πέρυσι τέθηκε υπό κυρώσεις από την κυβέρνηση των ΗΠΑ για συνεργασία με ανώτερους αξιωματούχους του IRGC.

Οι εκθέσεις ελέγχου της PCC UK από το 2021 που είδαν οι FT, δείχνουν επίσης ότι η εταιρεία διατήρησε μεγάλα εμπορικά υπόλοιπα με την PCC στο Ιράν από τότε που τέθηκε υπό κυρώσεις από τις ΗΠΑ, επιτρέποντάς της να συνεχίσει να λειτουργεί παρά το γεγονός ότι οι δυτικές τράπεζες εμποδίστηκαν να κάνουν συναλλαγές με την εταιρεία.

Το γραφείο της PCC UK στην Belgravia είναι επίσης η καταχωρισμένη διεύθυνση της NIOC International Affairs (London) Ltd, ενός τμήματος της εθνικής πετρελαϊκής εταιρείας του Ιράν που υπόκειται σε κυρώσεις από τις ΗΠΑ. Πρόκειται για την ίδια εταιρεία που η Ουάσινγκτον ισχυρίζεται εδώ και χρόνια ότι χρηματοδοτεί άμεσα το IRGC και την ιρανική στρατιωτική δραστηριότητα.