Τεχνητή νοημοσύνη: Τι μπορεί να μας διδάξει η γέννηση του Excel για τη GenAI;

Όταν το Excel κυκλοφόρησε το 1979, ήταν ένα μπερδεμένο κομμάτι λογισμικού. Οι άνθρωποι δεν είχαν ιδέα τι έβλεπαν σε μια οθόνη υπολογιστή, γεμάτη με ένα πλέγμα αριθμών, που προσπαθούσαν να καταλάβουν πού χρησιμεύει.

Όπως αναφέρουν οι Financial Times, δεν είχαν συνειδητοποιήσει ότι οι γραμμές και οι στήλες ενός λογιστικού φύλλου θα μπορούσαν να είναι λειτουργικές και όχι διακοσμητικές. Συνηθισμένοι να γράφουν αριθμούς με το χέρι σε ένα φύλλο χαρτιού με πλέγμα, σχεδιασμένο για λογιστική, θα πληκτρολογούσαν τους ίδιους αριθμούς στο πλέγμα του υπολογιστή και στη συνέχεια θα έκαναν αυτό που έκαναν τις τελευταίες δύο δεκαετίες: θα υπολόγιζαν τα αθροίσματα με μια αριθμομηχανή.

Microsoft: Εκπαίδευση σε AI δεξιότητες 2 εκατ. ανθρώπων στην Ινδία

Dan Bricklin και Bob Frankston

Από την αφάνεια στην Apple

H οξύμωρη αυτή κατάσταση προβλημάτισε σοβαρά τον Dan Bricklin, τον εφευρέτη του Excel, και τους συναδέλφους του Bob Frankston και Dan Fylstra. Όταν ο Frankston παρουσίασε το προϊόν τους, το «VisiCalc», στο National Computer Conference το 1979, το ακροατήριο αποτελούνταν σχεδόν αποκλειστικά από φίλους και συνεργάτες. Ο Frankston μέτρησε μόνο δύο αγνώστους στο ακροατήριο, οι οποίοι έφυγαν και οι δύο πριν από το τέλος της εκδήλωσης.

Παρά την ασταθή αρχή του, το VisiCalc έγινε γρήγορα φαινόμενο. Βλέποντας αυτούς τους δύο αγνώστους να φεύγουν από την παρουσίασή του το 1979, ο Frankston δύσκολα θα μπορούσε να ελπίζει ότι, τρία χρόνια αργότερα, οι υπολογιστές Apple II θα πωλούνταν με το VisiCalc, καταβάλλοντας δηλαδή 2.000 δολάρια για την πρόσβαση στο λογιστικό φύλλο που κόστισε μόλις 100.

Όπως ήταν αναμενόμενο, οι λογιστές ήταν αυτοί που το κατάλαβαν πρώτοι και προκάλεσαν τη ζήτηση. Ο Bricklin θυμόταν σε μια συνέντευξη που έδωσε το 1989 στο περιοδικό Byte, πως αν το έδειχνα σε κάποιον που έπρεπε να κάνει οικονομική εργασία με πραγματικά λογιστικά φύλλα, θα άρχιζε να τρέμει μπροστά στο χρόνο που θα είχε χάσει και την ευκολία που θα του παρείχε το νέο ψηφιακό εργαλείο.

Υπάρχει ένας πολύ σαφής παραλληλισμός μεταξύ του ψηφιακού λογιστικού φύλλου και της γεννετικής τεχνητής νοημοσύνης: και τα δύο είναι εφαρμογές υπολογιστών που αγνοούν τον χρόνο. Μια εργασία που μπορεί να διαρκούσε ώρες ή ημέρες μπορεί ξαφνικά να ολοκληρωθεί σε δευτερόλεπτα. Μήπως είναι ακριβώς ό,τι υπόσχεται να κάνει και η δημιουργική τεχνητή νοημοσύνη;

Η σημασία του timing

Η σωστή τεχνολογία στο σωστό μέρος μπορεί να κάνει θαύματα. Στο χρόνο που χρειάζεται για να αποκτήσει κανείς τα προσόντα ενός ορκωτού λογιστή, τα ψηφιακά λογιστικά φύλλα κατέστρεψαν μια σημαντική βιομηχανία γνωστικής εργασίας, με τη συμπλήρωση γραμμών και στηλών, την εξαγωγή ηλεκτρονικών αριθμομηχανών και την πληκτρολόγηση των αριθμών.

Οι λογιστές έγιναν πλεονάζοντες και η ικανότητα ενός και μόνο εργαζομένου να εκτελεί αριθμητικές πράξεις πολλαπλασιάστηκε χιλιαπλάσια – και σύντομα εκατομμυριοπλάσια – σχεδόν εν μία νυκτί.

Το δεύτερο μάθημα που πήρε η αγορά είναι ότι οι επιπτώσεις στην αγορά εργασίας δεν ήταν αυτές που αναμένονταν. Το Γραφείο Στατιστικής Εργασίας υπολόγισε ότι στις ΗΠΑ εργάζονταν 339.000 λογιστές και υπάλληλοι λογιστηρίου το 1980, περίπου την εποχή που το VisiCalc άρχισε να απογειώνεται.

Μέχρι το 2022, το γραφείο κατέγραφε 1,4 εκατ. λογιστές και ελεγκτές. Αυτοί οι δύο αριθμοί δεν είναι άμεσα συγκρίσιμοι, αλλά είναι δύσκολο να υποστηρίξει κανείς ότι η λογιστική αποδεκατίστηκε από το λογιστικό φύλλο. Αντίθετα, υπάρχουν περισσότεροι λογιστές από ποτέ – απλώς αναθέτουν την αριθμητική σε μηχανήματα.

Excel όπως ΑΙ

Το ψηφιακό λογιστικό φύλλο είναι ένα παράδειγμα τεχνολογίας που αυτοματοποίησε τις πιο κουραστικές εργασίες στη λογιστική, αναβαθμίζοντας θέσεις εργασίας που ήταν ήδη καλά αμειβόμενες και ενδιαφέρουσες. Σύμφωνα με τους FT, η γεννετική τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να κάνει κάτι παρόμοιο σε μεγαλύτερη κλίμακα, αφήνοντας τους ανθρώπους να ασχοληθούν με τα μεγάλα δημιουργικά ερωτήματα, ενώ η μηχανή χειρίζεται τις ενοχλητικές λεπτομέρειες.

Η GenAI έχει δοκιμαστεί σε διάφορα πειράματα στον εργασιακό χώρο, για παράδειγμα, βοηθώντας τους εργαζόμενους στην digital τεχνική υποστήριξη ώστε να επιλύουν προβλήματα πελατών. Οι πρώτες δοκιμές δείχνουν έντονα ότι τα τελευταία chatbots προσθέτουν στην παραγωγικότητα όλων, αλλά ιδιαίτερα στην παραγωγικότητα του λιγότερο ειδικευμένου προσωπικού. Αυτό είναι ενθαρρυντικό, ακόμη και αν ο σημερινός ρυθμός των αλλαγών καθιστά πολύ νωρίς για να είμαστε απόλυτα σίγουροι για το επόμενο βήμα.

Ο Ethan Mollick, συγγραφέας του επερχόμενου βιβλίου «Co-Intelligence», ανέφερε σχετικά πως «αν η πρόοδος στη γεννετική τεχνητή νοημοσύνη σταματήσει τώρα, θα είχαμε κάποιες δραματικές αλλαγές στον εργασιακό χώρο, μια τεχνολογία που θα ενδυνάμωνε ευρέως τους εργαζόμενους και θα δημιουργούσε καλές νέες θέσεις εργασίας, και όλα θα ήταν μια χαρά. Αλλά πρόκειται να σταματήσει σύντομα; Αμφιβάλω».

Κοιτάζοντας τον τρόπο με τον οποίο χρησιμοποιούνται τα λογιστικά φύλλα σήμερα, σίγουρα υποδηλώνεται μια προειδοποίηση. Χρησιμοποιούνται ακατάπαυστα από ανθρώπους που δεν είναι λογιστές και δεν χρησιμοποιούν τα προσεκτικά πρωτόκολλα ελέγχου σφαλμάτων που έχουν ενσωματωθεί στη λογιστική εδώ και αιώνες. Διάσημοι οικονομολόγοι που χρησιμοποιούσαν το Excel απλώς απέτυχαν να επιλέξουν τα σωστά κελιά για ανάλυση. Μια επενδυτική τράπεζα χρησιμοποίησε λάθος τύπο σε έναν υπολογισμό κινδύνου, διπλασιάζοντας κατά λάθος το επίπεδο επιτρεπόμενης ανάληψης κινδύνου. Οι βιολόγοι πληκτρολογούσαν τα ονόματα των γονιδίων, μόνο και μόνο για να έχουν το Excel να κάνει αυτόματη διόρθωση αυτών των ονομάτων σε ημερομηνίες.

Όταν ένα εργαλείο είναι πανταχού παρόν και βολικό, περνάμε δύσκολα χωρίς να καταλαβαίνουμε πραγματικά τι κάνει το εργαλείο ή γιατί. Και αυτό, ως παραλληλισμός για τη γεννετική τεχνητή νοημοσύνη, είναι ανησυχητικά επίκαιρο.