Ευρώπη: Η μάχη με το χρόνο για την άμυνά της [πίνακες]

Στα μέσα της δεκαετίας του 90 η συντριπτική πλειοψηφία των ευρωβουλευτών υποστήριζαν ότι το ΝΑΤΟ εκπλήρωνε το ρόλο της κοινής αμυντικής πολιτικής για την Ευρωπαϊκή Ένωση, καθώς η Ευρώπη ακόμα δεν είχε κοινό νόμισμα και φυσικά το γεωπολιτικό σκηνικό ήταν εντελώς διαφορετικό, με πολύ λιγότερες αβεβαιότητές. Από τότε κύλησε πολύ νερό στο αυλάκι και η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, ανέδειξε την ανάγκη η Ευρώπη να αποκτήσει στρατιωτική ισχύ.

Στα ανώτερα κλιμάκια των θεσμών της ΕΕ είναι κοινό μυστικό, σύμφωνα με δημοσίευμα του Bloomberg, ότι η Ευρώπη δεν μπορεί να υπολογίζει τις ΗΠΑ για την άμυνά της. Ωστόσο από την επιθυμία μέχρι την αποφασιστικότητα της δημιουργίας της στρατιωτικής δύναμης υπάρχει μια απόσταση. Οι συζητήσεις πίσω από τις κλειστές πόρτες στις Βρυξέλλες είναι γεγονός, ωστόσο πηγές αναφέρουν ότι χρειάζεται μια δεκαετία για να γίνει η Ευρώπη στρατιωτικά αυτάρκης.

Στόλτενμπεργκ προς Ευρώπη: Μη δράσετε χωρίς τις ΗΠΑ σε ζητήματα άμυνας

Όμως η Γηραιά Ήπειρος δεν έχει την πολυτέλεια του χρόνου. Οι εκτιμήσεις των δυτικών μυστικών υπηρεσιών αναφέρουν ότι το Κρεμλίνο θα μπορούσε να είναι σε θέση να στοχεύσει ένα μέλος του ΝΑΤΟ εντός πολύ μικρότερου χρονικού διαστήματος τριών έως πέντε ετών. Οι πληροφορίες έρχονται εν μέσω φόβων ότι η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία μπορεί να αντιπροσωπεύει απλώς την πρώτη φάση πολύ ευρύτερων ιμπεριαλιστικών φιλοδοξιών.

Ο απρόβλεπτος Τράμπ

Στην άλλη άκρη του Ατλαντικού η αναβίωση του Ντόναλντ Τράμπ και το σοβαρό ενδεχόμενο να κερδίσει τις προεδρικές εκλογές υποδαυλίζουν τις ανησυχίες. Ο Τράμπ πρόσφατα είπε ότι θα καλωσόριζε επίθεση της Ρωσίας στους συμμάχους του ΝΑΤΟ που δεν τηρούσαν τις δεσμεύσεις τους για τις δαπάνες. Αυτό αφήνει περισσότερο από το ένα τρίτο της συμμαχίας εκτός της ομπρέλας ασφαλείας των ΗΠΑ, σύμφωνα με νέα στοιχεία που δημοσιεύθηκαν την Τετάρτη.

Γεγονός είναι ότι οι Ευρωπαίοι ηγέτες δεν χρειάζονται ενθάρρυνση από την άλλη πλευρά για να μετατραπούν σε μια σοβαρή στρατιωτική δύναμη, αλλά τα πάντα, από εμπόδια στην εφοδιαστική αλυσίδα μέχρι διαφωνίες σχετικά με τις προμήθειες σημαίνει ότι υστερούν.

«Όλα χρειάζονται χρόνο» τόνισε ο υπουργός Άμυνας της Εσθονίας, Hanno Pevkur, σε συνέντευξή του στις Βρυξέλλες στις 30 Ιανουαρίου. «Δυστυχώς, δεν έχουμε χρόνο».

Επειδή η Ευρώπη βιώνει τη μεγαλύτερη σύγκρουση στο έδαφός της από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, αισθάνεται ότι απειλείται. Λόγω της μακράς ιστορίας της να βασίζεται στις ΗΠΑ, νιώθει απροετοίμαστη. Και επειδή ο Τραμπ ξεπερνά ελάχιστα τον δημοκρατικό αντίπαλό του στις δημοσκοπήσεις για τις εκλογές του Νοεμβρίου, αισθάνεται όλο και περισσότερο ανασφαλής, σύμφωνα με τους αξιωματούχους που μίλησαν στο Bloomberg και ζήτησαν να παραμείνουν ανώνυμοι.

Αυτοί οι φόβοι είναι πιθανό να κυριαρχήσουν στο πάνελ και στις συνομιλίες στην ετήσια Διάσκεψη Ασφαλείας του Μονάχου, που θα γίνει την Παρασκευή. Πρόκειται για τη συγκέντρωση ηγετών, στρατιωτικών αξιωματούχων και εμπειρογνωμόνων σε θέματα ασφάλειας. Πραγματοποιείται λίγες μέρες πριν από την ημερομηνία που ο Πούτιν εισέβαλε στην Ουκρανία πριν δύο χρόνια.

Το φάντασμα της επιστροφής του Τραμπ στον Λευκό Οίκο έχει ενισχύσει το διακύβευμα. Προς το παρόν στο προσκήνιο η Ευρώπη βρίσκεται κάτω από μια επιφανειακά πιο άνετη διατλαντική συνεργασία με τον Τζο Μπάιντεν, ο οποίος αγωνίζεται να προωθήσει τη στρατιωτική βοήθεια που χρειάζεται η Ουκρανία για να απωθήσει τους Ρώσους.

Οι ΗΠΑ διαθέτουν σήμερα περίπου 80.000 στρατιώτες σε όλη την Ευρώπη, διαθέτουν εγκαταστάσεις πυραυλικής άμυνας στην Πολωνία και τη Ρουμανία και τέσσερα αντιτορπιλικά πολεμικά πλοία στην Ισπανία. Είναι κρίσιμο επίσης ότι αποθηκεύει επίσης περίπου 100 τακτικά πυρηνικά όπλα σε πέντε χώρες του ΝΑΤΟ: Βέλγιο, Γερμανία, Ιταλία, Ολλανδία και Τουρκία.

Οι εταίροι των ΗΠΑ στο ΝΑΤΟ αύξησαν τις ετήσιες αμυντικές δαπάνες από τότε που η Ρωσία προσάρτησε την Κριμαία το 2014. Η αύξηση εντάθηκε στο υψηλότερο μέχρι τώρα επίπεδο μετά την έναρξη του πολέμου. Ωστόσο δεν αρκούν να ανταγωνιστούν την στρατιωτική ισχύ των ΗΠΑ.

Το 2024, 18 σύμμαχοι του ΝΑΤΟ βρίσκονται σε πορεία επίτευξης του στόχου για δαπάνες 2% του ΑΕΠ σε επίπεδο συμμαχίας, σε σύγκριση με μόλις τρεις από αυτούς το 2014, ένας από τους οποίους ήταν οι ΗΠΑ. Αλλά οι επιπτώσεις θα χρειαστούν χρόνο για να γίνουν αισθητές, καθώς προσπαθούν να παράγουν πυρομαχικά και όπλα σε μια εποχή που η ζήτηση αυξάνεται κατακόρυφα σε όλο τον κόσμο, οδηγώντας σε ανταγωνισμό τόσο για τα εξαρτήματα όσο και για τις πρώτες ύλες.

Σε σύγκριση με το 2023, η ΕΕ αναμένει να τριπλασιάσει την παραγωγή βλημάτων πυροβολικού σε περίπου 1,4 εκατομμύρια μονάδες φέτος. Το πρόβλημα είναι ότι η Ρωσία ανεβάζει την παραγωγή ταχύτερα από το αναμενόμενο και θα κατασκευάσει φέτος 4 εκατομμύρια μονάδες, σύμφωνα με εκτιμήσεις της Εσθονίας.

Εάν τα ευρωπαϊκά έθνη δέχονταν επίθεση σήμερα, θα εξακολουθούσαν να εξαρτώνται από τις ΗΠΑ για μια σειρά δυνατοτήτων, και τα κενά είναι ιδιαίτερα μεγάλα σε ορισμένους τομείς. Αυτά περιλαμβάνουν την αεροπορική και αντιπυραυλική άμυνα, τους πυραύλους βαθιάς βολής και τα προηγμένα συστήματα υπολογιστών που απαιτούνται για τη διεξαγωγή πολέμου, σύμφωνα με αξιωματούχους που γνωρίζουν το θέμα.

Το χειρότερο σενάριο

Το χειρότερο σενάριο είναι φτιαγμένο από τρία γεγονότα που συμβαίνουν ή θα μπορούσαν να συμβούν διαδοχικά. Η Ευρώπη να μην δρα αρκετά γρήγορα για να χτίσει την άμυνά της, οι ΗΠΑ να μην στείλουν περισσότερη βοήθεια στην Ουκρανία και να επανεκλεγεί ο Τραμπ και μετά να αποσύρει τις ΗΠΑ από το ΝΑΤΟ, σύμφωνα με ένα ανώτερο διπλωμάτης της ΕΕ.

Δεδομένου ότι μόνο το τελευταίο από αυτά είναι μια εξωτερική προοπτική, δεν είναι δύσκολο να καταλάβουμε γιατί αυτή τη στιγμή οι ευρωπαίοι αξιωματούχοι βρίσκονται στην άκρη.

Αρκετοί είπαν στο Bloomberg ότι υποψιάζονται ότι ο Τραμπ θέλει να τρομάξει την Ευρώπη να ξοδέψει περισσότερα, αντί να αποσυρθεί εντελώς από τη συμμαχία. Ο κίνδυνος που αντιμετωπίζει με τέτοιες απειλές έχει αμβλυνθεί από το νέο νομοσχέδιο που απαγορεύει σε έναν πρόεδρο να αποχωρήσει μονομερώς. Αλλά ο φόβος ότι θα διακόψει συνοπτικά τη βοήθεια για το Κίεβο και θα δώσει στη Μόσχα μια νίκη είναι πολύ πιο επικείμενος γι’ αυτούς.

Ο Τραμπ έχει δώσει εδώ και καιρό λόγους στους συμμάχους να αμφιβάλλουν για τη δέσμευσή του στο Άρθρο 5 της Συνθήκης του Βορείου Ατλαντικού, το οποίο επιβάλλει σε κάθε μέλος του ΝΑΤΟ να υποστηρίζει άλλα μέλη που υφίστανται επίθεση.

Mε το βλέμμα στην Κίνα

Το Κογκρέσο έχει διακόψει την παροχή βοήθειας  αξίας άνω των 60 δισ. δολαρίων προς την Ουκρανία έχει σταματήσει στο Κογκρέσο, επιδεινώνοντας τις υποψίες της Ευρώπης σχετικά με τη δέσμευση των ΗΠΑ για την ασφάλειά τους. Το ξέσπασμα της σύγκρουσης στη Μέση Ανατολή υπενθύμισε επίσης στην Ευρώπη τη διχασμένη προσοχή της Ουάσιγκτον, ενισχύοντας τους φόβους  ι ότι οι δυνάμεις θα μπορούσαν τελικά να μεταφερθούν αλλού συμπεριλαμβανομένης της Ασίας, εάν η Κίνα επιτεθεί ποτέ στην Ταϊβάν.

Ένας τρόπος με τον οποίο η Ευρώπη προσπαθεί να κρατήσει τις ΗΠΑ στο πλευρό της είναι να τονίσει, στα παρασκήνια, ότι είναι συντονισμένη με τις ανησυχίες της για την Κίνα. Αυτό θα μπορούσε να χρησιμεύσει ως υπενθύμιση στο αμερικανικό κοινό για τη σημασία του ΝΑΤΟ με τις ΗΠΑ.

Εάν η Ρωσία κερδίσει στην Ουκρανία και εάν οι ΗΠΑ αποδεσμευτούν —είτε πριν από αυτό είτε κατά συνέπεια— οι κύριες δυνάμεις της ΕΕ θα χρειαστεί να κάνουν περισσότερα από το να συνθέσουν απλώς το υπάρχον.

Τις επόμενες εβδομάδες, ο Επίτροπος Βιομηχανίας της ΕΕ Τιερί Μπρετόν πρόκειται να παρουσιάσει την αμυντική στρατηγική της ΕΕ που θα ορίζει στρατηγικούς τομείς για επενδύσεις και θα καταργεί τη γραφειοκρατία για τις επιχειρήσεις, μεταξύ άλλων μέτρων.

Σε μια εκδήλωση τον περασμένο μήνα έδειξε τον Τραμπ, καθώς προέτρεψε την Ευρώπη να κάνει “δραστικά” περισσότερα για να ενισχύσει τη δική της άμυνα. “Τώρα περισσότερο από ποτέ, γνωρίζουμε ότι είμαστε μόνοι μας”.