Πληθωρισμός: Πλήττει και τον ανταγωνισμό – Τι είδαν οι ευρωπαϊκές ρυθμιστικές αρχές

Με 17 αιφνιδιαστικές επιθεωρήσεις το 2022 οι αρχές ανταγωνισμού στο Ηνωμένο Βασίλειο, την ΕΕ και την Ελβετία στόχευαν να ελέγξουν εταιρείες του καταναλωτικού τομέα προκειμένου να εξετάσουν πού και γιατί προέκυψαν αυξήσεις τιμών στα προϊόντα τους. Ένα χρόνο αργότερα αριθμός αυτός έχει αυξηθεί σε 26, σύμφωνα με στοιχεία που συγκέντρωσε η δικηγορική εταιρεία White & Case.

Οι δικηγόροι τονίζουν στους Financial Times ότι αυτό οφείλεται στις ανησυχίες ότι ο υψηλός πληθωρισμός έχει αυξήσει την πιθανότητα οι εταιρείες να συνεννοούνται μεταξύ τους ή να αποκρύπτουν με μεγαλύτερη επιτυχία τυχόν μη ανταγωνιστική συμπεριφορά όσον αφορά τις τιμές, τις εργασιακές πρακτικές ή τα δικαιώματα των καταναλωτών.

Επιτόκια: Οι κεντρικές τράπεζες αναζητούν λύση στον γρίφο του πληθωρισμού

Οι υποψίες

«Είναι εύκολο να κρύψεις αυξήσεις τιμών όταν υπάρχει πληθωριστική πίεση», δήλωσε στους Financial Times η Zoë Mernick-Levene, επικεφαλής του τμήματος ανταγωνισμού της Leigh Day. «Υπάρχει η εντύπωση ότι οι αγορές δεν λειτουργούν τόσο καλά και οι ρυθμιστικές αρχές εξετάζουν πολύ πιο προσεκτικά τη διαπραγματευτική δύναμη μεταξύ των καταναλωτών και των επιχειρήσεων».

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πραγματοποίησε έφοδο σε εταιρείες αρωμάτων και μόδας, συμπεριλαμβανομένης της ιδιοκτήτριας της Gucci, της Kering, της εταιρείας παραγωγής ενεργειακών ποτών Red Bull και άλλων, έχοντας την υποψία ότι παραβίασαν τους αντιμονοπωλιακούς νόμους της ΕΕ. Φέτος η Επιτροπή πραγματοποίησε επίσης έφοδο σε εταιρείες ελαστικών,  συμπεριλαμβανομένων των Pirelli και Michelin, για ύποπτη δραστηριότητα καρτέλ.

Στο Ηνωμένο Βασίλειο, πάλι, η Αρχή Ανταγωνισμού κατηγόρησε τους παραγωγούς τροφίμων ότι συμβάλλουν στον πληθωρισμό των τιμών των τροφίμων, ανεβάζοντας τις τιμές περισσότερο από το κόστος τους, αφού ξεκίνησε έρευνα στον τομέα των τροφίμων.

Οι αυξήσεις

Οι καταναλωτές στην Ευρώπη έχουν βιώσει τη χειρότερη κρίση κόστους ζωής εδώ και μια γενιά μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και την άρση των αποκλεισμών της Covid-19. Αλλά ενώ οι χαμηλότερες τιμές της ενέργειας έχουν αμβλύνει τον συνολικό πληθωρισμό και το κόστος άλλων πρώτων υλών έχει μειωθεί, οι τιμές των αγαθών συνεχίζουν να αυξάνονται.

Σε παγκόσμιο επίπεδο, η αξία των λιανικών πωλήσεων στον τομέα των καταναλωτικών προϊόντων αυξήθηκε κατά μέσο όρο κατά 10% σε ετήσια βάση το 2023, αλλά τα τρία τέταρτα της αύξησης ήταν αποτέλεσμα της αύξησης των τιμών, σύμφωνα με έκθεση της εταιρείας συμβούλων διαχείρισης Bain. Στις ΗΠΑ και την Ευρώπη, το 95% της αύξησης των πωλήσεων προήλθε από την άνοδο των τιμών.

Ο James Killick, εταίρος στον τομέα του ανταγωνισμού στην White & Case, επισήμανε στους FT ότι οι αντιμονοπωλιακές έρευνες πολιτικοποιούνται όλο και περισσότερο. Η κυβέρνηση και οι ρυθμιστικές αρχές, υπό την πίεση των καταναλωτών, αναγκάζονται να αναλάβουν δράση. «Πάνω απ όλα παίζει ρόλο η πολιτική απόφαση. Αυτή μπορεί να διορθώσει τον πληθωρισμό, να αυξήσει τα επιτόκια και να γίνει αντιδημοφιλή. Ή ίσως η αρχή ανταγωνισμού μπορεί να κάνει αιφνιδιαστικές επιδρομές σε εταιρείες, πολυεθνικές και κολοσσούς για να τους αναγκάσει να κάνουν πιο λογική τιμολόγηση».

Η Mernick-Levene δεν αφήνει την Covid-19 εκτός κουβέντας. Κατά τη διάρκεια της πανδημίας η δραστηριότητα των αρχών και οι αφινδιαστικοί έλεγχοι μειώθηκαν δραματικά, δίνοντας σε ορισμένες εταιρείες περισσότερες ευκαιρίες να συνεννοηθούν ή να συμμετάσχουν σε άλλες παρόμοιες πρακτικές. «Υπάρχει μια ανάκαμψη τώρα επειδή η πανδημία ανήκει στο παρελθόν και μπορούν να κοιτάξουν με μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση τους τομείς», είπε.

Οι υποσχέσεις

Πέρυσι, Ευρωπαίοι αξιωματούχοι υποσχέθηκαν ότι οι αντιμονοπωλιακές ρυθμιστικές αρχές της θα επικεντρωθούν ειδικά σε υποθέσεις που σχετίζονται με το κόστος ζωής. Ενώ φαίνεται ότι το τήρησαν αυτό, η δημιουργία μιας υπόθεσης και η απαγγελία κατηγοριών σε μια εταιρεία για μη ανταγωνιστική συμπεριφορά είναι άλλο -και πολλές φορές- δύσκολο θέμα, δήλωσαν οι δικηγόροι στους FT.

«Είναι πραγματικά δύσκολο να εντοπιστεί η συμπαιγνία», πρόσθεσε η Mernick-Levene. «Γιατί πολύ απλά τα μυστικά καρτέλ παραμένουν μυστικά για πολλά χρόνια».

Οι εταιρείες στην ΕΕ και το Ηνωμένο Βασίλειο με κυρίαρχο μερίδιο αγοράς – 40% και άνω – μπορούν να κατηγορηθούν για «υπερβολική τιμολόγηση» βάσει της αντιμονοπωλιακής νομοθεσίας, αλλά ο πήχης είναι πολύ ψηλά, συμπλήρωσε ο Killick.