Αοριστία υπολογισμού τόκων – Μια πρόσφατη δικαστική περίπτωση

Με πρόσφατη δικαστική απόφαση, ανακοπή οφειλέτη έγινε δεκτή και ακυρώθηκε διαταγή πληρωμής, διότι το ποσό των κεφαλαιοποιημένων τόκων προέκυψε κατά τρόπο αυθαίρετο και αόριστο (ΜΠρΑθ 140/2024).

Πιο συγκεκριμένα, είναι γνωστό ότι, με το άρθρο 630 του ΚΠολΔ η διαταγή πληρωμής καταρτίζεται εγγράφως και πρέπει να περιέχει: α) το ονοματεπώνυμο του δικαστή, ο οποίος εκδίδει τη διαταγή πληρωμής, β) Το ονοματεπώνυμο, την κατοικία και τη διεύθυνση εκείνου, ο οποίος ζήτησε την έκδοση της διαταγής πληρωμής και εκείνου κατά του οποίου στρέφεται η αίτηση, γ) την αιτία της πληρωμής, δ) το ποσό των χρημάτων ή χρεογράφων, που πρέπει να καταβληθεί, ε) διαταγή προς πληρωμή, στ) υπόμνηση σε εκείνον κατά του οποίου στρέφεται, ότι έχει το δικαίωμα να ασκήσει ανακοπή μέσα σε δέκα πέντε ημέρες από την επίδοση της διαταγής πληρωμής και ζ) την υπογραφή του δικαστή. Σε ό,τι δε αφορά το καταβλητέο ποσό χρημάτων ή χρεογράφων, αυτό είναι αναγκαίο για την πλήρωση της προϋποθέσεως για την αναγκαστική εκτέλεση, καθόσον για να γίνει αυτή πρέπει να προκύπτει από τον εκτελεστό τίτλο το ποσό και το ποιόν της παροχής. Πρέπει δε με το ποσό να προστίθενται, αν υπάρχει αίτημα, και οι τόκοι, αλλά όχι με συνυπολογισμό του ορισμένου ποσού αυτών, αλλά με την προσθήκη της λέξεως νομιμότοκα και του προσδιορισμού του χρόνου έναρξης αυτών.

Η αναφορά ειδικότερα στη διαταγή πληρωμής του καταβλητέου ποσού χρημάτων απαιτείται να γίνεται με τρόπο που να μπορεί να καθοριστεί κατά ποσό με απλό αριθμητικό υπολογισμό ή σύμφωνα με τα περιλαμβανόμενα στον τίτλο στοιχεία, όπως όταν υπάρχει καταδίκη σε τόκους ορισμένου κεφαλαίου, των οποίων η έναρξη και το ποσοστό ορίζεται από τον τίτλο ή από το νόμο. Οι τόκοι των τόκων όμως που προκύπτουν από ανατοκισμό πρέπει να επιδικάζονται ρητώς και να γράφονται κατά ποσό ορισμένο. Από την παράλειψη ενός των παραπάνω στοιχείων δημιουργείται ακυρότητα της διαταγής πληρωμής, ακυρότητα που δεν επέρχεται αυτοδικαίως, αφού ο νόμος δεν ορίζει αυτό, αλλά θεμελιώνει λόγο ανακοπής.

Εξάλλου κάθε υπερημερία στην καταβολή της συμβατικής δόσης, αφού πρώτα υπολογιστεί με επιτόκιο επιπλέον του συμβατικού κατά 2,5 μονάδες (+2,5%) για χρονικό διάστημα έξι μηνών, συγκροτεί στο τέλος του εν λόγω εξαμήνου ένα νέο αυτοτελές χρεολύσιο (κεφάλαιο), το οποίο προστίθεται στο αρχικό δανεισθέν κεφάλαιο. Αυτό αποτελεί τον κεφαλαιοποιημένο τόκο, ήτοι τον τόκο που κάθε μία υπερημερία ξεχωριστά δημιούργησε για ένα εξάμηνο.

Η αναγραφή των κεφαλαιοποιημένων τόκων, κατατείνει στο να υποδειχθεί α) πόσες εξαμηνιαίες υπερημερίες δημιουργήθηκαν από την έναρξη τη επίδικης σύμβασης μέχρι της καταγγελίας της, β)ποιο ήταν το ανεξόφλητο χρηματικό ποσό που υπολογίστηκε με τόκο υπερημερίας, γ) ποιο το εξάμηνο κάθε μίας υπερημερίας και τελικά δ) το κεφάλαιο που προέκυψε κατά την ημερομηνία λήξης έκαστης υπερημερίας, καταλήγοντας να κεφαλαιοποιηθεί, δηλαδή να ενσωματωθεί στο κεφάλαιο, κατά την εκπνοή του έκαστου εξαμήνου. Εκκαθαρισμένη είναι η απαίτηση όταν από τον τίτλο προκύπτει κατά ποσόν και ποιόν, είναι δε εκκαθαρισμένη η χρηματική απαίτηση όταν το ποσό αυτής δεν είναι ακριβώς καθορισμένο, αλλά μπορεί να εξευρεθεί με τη διενέργεια μαθηματικών πράξεων.

Από το περιεχόμενο της ανακοπτόμενης διαταγής πληρωμής συνήχθη ότι ζητείται από τον ανακόπτοντα – οφειλέτη να καταβάλει πέραν από τους τόκους υπερημερίας, ο υπολογισμός των οποίων γίνεται σχετικά ευχερώς δοθέντος του κεφαλαίου (83.969,46 ευρώ), του χρονικού σημείου έναρξης υπολογισμού τους και του συμβατικού επιτοκίου υπερημερίας το ποσοστό του οποίου πρέπει να αναζητηθεί στα άρθρα της ένδικης σύμβασης και τόκους τόκων οι οποίοι υπολογίζονται με εξαμηνιαίο ανατοκισμό. Ο υπολογισμός των τόκων αυτών (κεφαλαιοποιημένων) είναι ιδιαίτερα σύνθετος, και για το λόγο αυτό είναι απαραίτητο να μνημονεύονται ρητά στο διατακτικό της διαταγής πληρωμής διαφορετικά αυτή είναι αόριστη, καθώς αν παραλειφθεί η αναγραφή τους δεν προκύπτει με σαφήνεια το ύψος της απαίτησης.

Ωστόσο, σε κανένα σημείο της προσβαλλόμενης πράξης δεν προσδιορίζεται το ποσό των κεφαλαιοποιημένων τόκων καθώς δε γίνεται μνεία του εφαρμοζόμενου επιτοκίου. Αντιθέτως, απλά έγινε αναφορά ότι θα προστεθεί το ποσό των 30.000,00 ευρώ ως τόκοι. Επομένως, η προσβαλλόμενη διαταγή πληρωμής, στην οποία δεν αναφέρονται ρητά οι κεφαλαιοποιημένοι τόκοι πάσχει αοριστίας και, ως εκ τούτου, είναι ακυρωτέα. Περαιτέρω, υφίσταται εν προκειμένω δικονομική βλάβη του ανακόπτοντος που συνίσταται στην αδυναμία του να αντικρούσει το κονδύλια αυτό, το ύψος του οποίου δε γνωρίζει και μπορεί να αντιμετωπιστεί μόνο με την κήρυξη ακυρότητας.

Η Σουζάνα Κλημεντίδη είναι δικηγόρος