Πολιτική δειλία στην Παιδεία

Η παρουσίαση του σχεδίου νόμου για τα ιδιωτικά πανεπιστήμια και την αναβάθμιση των κρατικών ανωτάτων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων έδειξε δύο στοιχεία χαρακτηριστικά των μεταρρυθμιστικών προσπαθειών της κυβέρνησης. Χωρίς πολιτικό θάρρος, η κυβέρνηση αναγκάζεται να προωθεί κουτσουρεμένες μεταβολές των συνηθισμένων πολιτικών πρακτικών με αποτέλεσμα σωστές προθέσεις να δείχνουν ατελείς και με αδυναμίες.

Η γενική κατεύθυνση του νέου νομοθετήματος είναι βασικά στη σωστή γραμμή. Οπως είχα πει παλαιότερα, αυτό που ενδιαφέρει είναι οι αποφάσεις να είναι φιλελεύθερης γενικά απόχρωσης. Και ας τις ονομάζουν ακόμα και κομμουνιστικές. Και η τελευταία πρωτοβουλία του υπουργείου Παιδείας απηχεί φιλελευθεροποίηση και «άνοιγμα» του, κλειστού ερμητικά μέχρι σήμερα, συστήματος της ελληνικής Ανωτάτης Παιδείας. Αυτό όμως δεν δικαιολογεί έκδηλες φοβίες απέναντι στις αδικαιολόγητες αντιδράσεις φασαριόζικων μειοψηφιών. Γιατί τι είναι όλες αυτές οι κινητοποιήσεις και καταλήψεις ανωτάτων σχολών; Και για ποιον σκοπό ακριβώς γίνονται; Αν υποθέσουμε πως οι κλιμακούμενες αντιδράσεις μερίδας του κόσμου των φοιτητών αφορούν τον επαγγελματικό ανταγωνισμό πτυχιούχων που δεν θα είχαν εισέλθει διαφορετικά σε (κρατικά) πανεπιστήμια, ποια είναι ακριβώς η βάση της επιχειρηματολογίας τους; Αν υποθέσουμε πως θεωρούν τα νέα ιδρύματα επιπέδου «σκουπιδιών», τι ακριβώς φοβούνται; Αν το επίπεδο αποδειχθεί χαμηλό, ο ανταγωνισμός θα είναι ανύπαρκτος και στον διψασμένο για αξιόλογα στελέχη ιδιωτικό τομέα και στις εξετάσεις που συνήθως απαιτεί για προσλήψεις ο δημόσιος τομέας. Αν πάλι ο φόβος είναι μήπως φανούν ελλιπείς ή υποδεέστερες οι σπουδές στα κρατικά ΑΕΙ, είναι ακριβώς ΚΑΙ δική τους ευθύνη η σχετική κατάντια και «σκουπιδοποίηση» των σπουδών στα κρατικά ιδρύματα.

Ποιο λοιπόν είναι ακριβώς το αντικείμενο των διαμαρτυριών αλλά και της κυβερνητικής φοβίας; Η φοβία αυτή εντοπίζεται σε μια σειρά χειρισμών. Από τον τίτλο ακόμη, το περί ιδιωτικών πανεπιστημίων έχει κρυφτεί στο τέλος σχεδόν της αναγγελίας και κάτω μάλιστα από τη φοβική ονομασία «μη κρατικά». Το άλλο θέμα είναι η εμμονή στα «μη κερδοσκοπικά»! Είναι δυνατόν μια κατ’ όνομα δημοκρατικά φιλελεύθερη κυβέρνηση να τρέμει και στην αναφορά ακόμη της έννοιας «κέρδος»; Είναι δυνατόν αυτοί να είναι υποστηρικτές της ελεύθερης οικονομίας της αγοράς; Και που οδηγεί τους όποιους μελλοντικούς επενδυτές σε πρόσθετες δυσκολίες μέσω ειδικών εταιρειών για να εξασφαλίσουν κάποια επιστροφή για τα χρήματά τους. Αλλως τι νόημα έχει η ύπαρξη «ιδιωτικών» σχολών και διδάκτρων με κάποιο περιθώριο κερδοφορίας; Μόνο για απόσβεση εξόδων; Και ποιος θα χρηματοδοτήσει κάτι τέτοιο;

Ανεξάρτητα πάντως από αυτές, και κάποιες άλλες αδυναμίες, η νομοθετική αυτή πρωτοβουλία της κυβέρνησης έχει πολλά θετικά στοιχεία. Κατ’ αρχήν οδηγεί σε κατάργηση μιας αδιανόητης απαγόρευσης, για την Ευρώπη, επιχειρηματικής δραστηριότητας. Λογικά θα οδηγήσει σε αναβάθμιση των πανεπιστημιακών σπουδών διότι θα υποχρεώσει τα κρατικά ιδρύματα να εκσυγχρονιστούν, να πιέσουν για την ανεξαρτητοποίησή τους και να διεκδικήσουν κύρος και εγκυρότητα. Θα συμβάλει ουσιαστικά στην απο-μπαχαλοποίησή τους, με τους κανονικούς φοιτητές – και τους φορολογούμενους γονείς τους – να απαιτήσουν αποτελεσματικά σοβαρές και πραγματικές σπουδές. Ευρύτερα, μπορεί να οδηγήσει σε καλύτερη απόδοση του όλου πολιτικού συστήματος, με ουσιαστική συνειδητοποίηση δικαιωμάτων και υποχρεώσεων.