Ρωσία: Το παν είναι να έχεις καλούς γείτονες

Ξαφνικά η Αρμενία αποκάλυψε ένα πάθος για made in Europe τηλεπικοινωνιακό εξοπλισμό; Υπέροχο! Η Κιργιζία αύξησε την τελευταία διετία κάθετα από την ΕΕ τις εισαγωγές ανταλλακτικών αυτοκινήτων; Σπουδαίο κι αυτό! Μα είναι δυνατόν να έχουν εκτιναχθεί οι εξαγωγές από την Ευρώπη και τη Δύση εν γένει και προς το Ουζμπεκιστάν και προς το Καζακστάν και προς τη Γεωργία και βέβαια προς την Τουρκία; Πολλές οι συμπτώσεις…

Ρωσία: Πώς «ξεγελά» τις κυρώσεις της ΕΕ για τον αποκλεισμό ρώσικων ΜΜΕ

«Από το 2022 κάποιες χώρες, κυρίως της Κεντρικής Ασίας και του Καυκάσου, έχουν αυξήσει εκθετικά τις εισαγωγές αγαθών και εξαρτημάτων από την Ευρώπη και τις ΗΠΑ. Μια αύξηση που παρατηρήθηκε ξαφνικά και συντονισμένα και συμπίπτει με την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία και την επιβολή κυρώσεων κατά της Ρωσίας», διαπιστώνει ο Αντριέν Βαλά στη «Les Echos» με αφορμή τη δεύτερη επέτειο από την εισβολή των ρωσικών στατευμάτων στα ουκρανικά εδάφη.

Μιλάμε για αυξήσεις ιλιγγιώδεις. Από το 2021 έως το 2023 οι εξαγωγές από την Ευρωπαϊκή Ένωση προς την Κιργιζία δεκαπλασιάστηκαν, ενώ οι εξαγωγές από τις ΗΠΑ τετραπλασιάστηκαν. Το ίδιο χρονικό διάστημα οι εξαγωγές της ΕΕ προς την Αρμενία αυξήθηκαν κατά 184%, ενώ οι εξαγωγές της Βρετανίας προς τη χώρα αυτή διπλασιάστηκαν και οι εξαγωγές των ΗΠΑ πολλαπλασιάστηκαν επί 4,2.

«Δεν πρόκειται για εμπορικές συναλλαγές τροφίμων ή φαρμάκων. Οι εισαγωγές ανταλλακτικών αυτοκινήτων από

την Κιργιζία, ελάχιστες προτού ξεσπάσει ο πόλεμος, αυξήθηκαν κατά 1.428% το 2022. Οι εισαγωγές ηλεκτρικών συσκευών αυξήθηκαν επίσης κατά 1.000% και πλέον. Μεταξύ 2021 και 2023 η Αρμενία αύξησε τις εισαγωγές ευρωπαϊκών μηχανών και εξοπλισμού για μέσα μεταφοράς κατά 317%», γράφει η γαλλική οικονομική εφημερίδα.

Πέρα από τα αυτοκίνητα, τα μηχανήματα και τα ανταλλακτικά για μεταφορικά μέσα εν γένει, μεγάλη αύξηση είχαν και οι ευρωπαϊκές εξαγωγές έξυπνων κινητών τηλεφώνων και ηλεκτρονικών υπολογιστών σε χώρες όπως το Καζακστάν και η Κιργιζία.

Ο Μίκαελ Λέβιστοουν, ανεξάρτητος ερευνητής για τις χώρς της Κεντρικής Ασίας, διαπιστώνει ιδιαίταρα για την Κιργιζία εκτίναξη των εισαγωγών αεροπορικού εξοπλισμού. «Πρόκειται για προϊόντα που η ΕΕ χαρακτηρίζει ως ‘αγαθά διπλής χρήσεως’ ή ‘πολύ προηγμένης τεχνολογίας’, που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για πολιτική χρήση αλλά και για στρατιωτικούς σκοπούς», σημειώνει ο ερευνητής.

Διαμετακομιστικό εμπόριο

«Αυτές οι χώρες του Καυκάσου και της Κεντρικής Ασίας, αλλά και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και η Τουρκία, είναι προφανώς ύποπτες ότι λειτουργούν ως πλατφόρμες παράνομων εξαγωγών προϊόντων προς τη Ρωσία. Όλα δείχνουν ότι οι ευρωπαϊκές τεχνολογίες αγοράζονται από τοπικές εταιρείες των χωρών αυτών και αποστέλλονται απευθείας στη Ρωσία. Πρόκειται για μια αποτελεσματική παράκαμψη των διεθνών κυρώσεων που επιβλήθηκαν κατά της Μόσχας», σημειώνεται στο ρεπορτάζ της γαλλικής εφημερίδας.

Η «Les Echos» εξηγεί ότι οι υποψίες αυτές επιβεβαιώνονται από την αύξηση όχι μόνο των εισαγωγών από την Ευρώπη και άλλες δυτικές χώρες, αλλά και των

εξαγωγών από τις χώρες αυτές προς τη Ρωσία. Το εμπόριο μεταξύ Ρωσίας και ορισμένων γειτόνων της διευκολύνεται καθώς πολλά από αυτά τα κράτη αποτελούν μέρος μιας τελωνειακής ένωσης με τη Ρωσία.

«Σε αυτές τις χώρες ορισμένοι Ρώσοι που διέφυγαν για να γλιτώσουν την επιστράτευση δημιούργησαν εταιρείες και δραστηριοποιούνται στην προώθηση δυτικών προϊόντων προς την πατρίδα τους, με την οποία ουδέποτε διέκοψαν τους δεσμούς τους», σημειώνει ο Μίκαελ Λέβιστοουν.

Η ιντερνετική πλατφόρμα LeaveRussia που λειτουργεί υπό τον έλεγχο της Σχολής Οικονομικών του Κιέβου έχει εδώ και καιρό καταγγείλει ότι η Αρμενία χρησιμοποιεί τη θαλάσσια οδό μεταξύ των λιμανιών του Μπατούμι στη Γεωργία και του Νοβοροσίσκ στη Ρωσία για να επανεξάγει αγαθά που εισάγει από τη Δύση και να σπάσει το εμπάργκο κατά της Ρωσίας.

Διάτρητο το σύστημα

Ασφαλώς οι αποκαλύψεις αυτές δεν αποτελούν κεραυνό εν αιθρία. Τουναντίον, θα έλεγε κανείς ότι ο ανεξάρτητος ερευνητής και η «Les Echos» παραβιάζουν ανοικτές θύρες – είναι εξάλλου παγκοίνως γνωστές οι ρωσικές εξαγωγές υδρογονανθράκων και άλλων πρώτων υλών προς τη Δύση μέσω Κίνας και Ινδίας, ως επί το πλείστον.

Είναι προφανές ότι η Δύση ανέχεται τις παραβιάσεις, αν και – για την τιμή των όπλων – αναλαμβάνει κατά καιρούς πρωτοβουλίες για να τις περιορίσει. Έτσι τον Ιούλιο του 2023 οι ΗΠΑ επέβαλαν κυρώσεις σε εταιρείες της Κιργιζίας, κατηγορώντας τις για «συχνές εξαγωγές ηλεκτρονικών εξαρτημάτων και άλλων τεχνολογιών στη Ρωσία μετά τη μεγάλης κλίμακας στρατιωτική εισβολή την Ουκρανία».

Πέρυσι το Μάιο οι «Financial Times» ανέφεραν επίσης ότι από την ΕΕ εξήχθησαν «προϊόντα-φαντάσματα», αγαθά διπλής χρήσης αξίας ενός δισ. ευρώ προς τις γειτονικές χώρες της Ρωσίας, κυρίως προς το Καζακστάν, τα οποία δεν έφτασαν ποτέ στον προορισμό τους. Δηλαδή κατά τη βρετανική εφημερίδα παρακάμπτεται ακόμα και το έδαφος του Καζακστάν και «τα προϊόντα φθάνουν κατευθείαν, δίχως ενδάμεσο σταθμό στη Ρωσία, που συνεχίζει να προμηθεύεται δυτικές οπτικές συσκευές ή αεροναυτικά εξαρτήματα».

Διπλό παιχνίδι

«Δεν βοηθάμε στην παράκαμψη των κυρώσεων κατά της Μόσχας», υποστηρίζει σύμβουλος της πρεσβείας του Ουζμπεκιστάν στη Γαλλία, ο οποίος διαβεβαιώνει ότι τα δυτικά προϊόντα που εισάγονται στη χώρα του «παραμένουν εκεί».

Πώς εξηγεί την εντυπωσιακή αύξηση των εισαγωγών ευρωπαϊκών μηχανημάτων και τεχνολογίας; «Τα χρειαζόμαστε για τον εκσυγχρονισμό της χώρας μας», επιμένει ο Ουζμπέκος διπλωματικός υπάλληλος και βεβαιώνει μιλώντας στη «Les Echos» ότι ο ειδικός απεσταλμένος της ΕΕ για τις κυρώσεις Ντέιβιντ Ο’ Σάλιβαν κατά την επίσκεψη που πραγματοποίησε στην Τασκένδη «έλαβε όλες τις απαραίτητες πληροφορίες επ’ αυτού».

Ο ερευνητής Μίκαελ Λέβινστοουν δεν πιστεύει λέξη απ’ όλα αυτά. «Οι χώρες αυτές θέλουν να επωφεληθούν από το παράνομο εμπόριο με τη Ρωσία, αλλά είναι προφανές ότι φροντίζουν να μην αποξενωθούν από το αμερικανικό Υπουργείο Οικονομικών και από την Ευρώπη», εξηγεί.

Κάνουν τα «στραβά μάτια»

«Η ΕΕ έχει γνώση και παρακολουθεί στενά τρίτες χώρες που χρησιμοποιούνται ως πλατφόρμες για την παράκαμψη των κυρώσεων», διαβεβαιώνει τον ρεπόρτερ της «Les Echos» αξιωματούχος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στις Βρυξέλλες. Σε ορισμένες περιπτώσεις ωστόσο, «οι διπλωματικές προσπάθειες μπορεί να αποδειχθούν ανεπαρκείς», συμπληρώνει.

Ο αξιωματούχος θεωρεί ότι η ΕΕ έχει ενισχύσει το νομικό της οπλοστάσιο κυρίως σε ό,τι αφορά τα αγαθά και τον εξοπλισμό διπλής χρήσης (για πολιτικούς και στρατιωτικούς σκοπούς). Και εξαίρει κάποιες χώρες, όπως η Αρμενία, η Σερβία και η Γεωργία, που δείχνουν ιδιαίτερο πνεύμα συνεργασίας εφαρμόζοντας μέτρα για να τεθεί τέρμα στην επανεξαγωγή προς τη Ρωσία ευαίσθητων τεχνολογιών».

«Κάθετος» σε ό,τι αφορά την τήρηση από τη Γεωργία των ευρωπαϊκών κανόνων που αφορούν τις κυρώσεις κατά της Μόσχας δηλώνει στη «Les Echos» ο πρέσβης της χώρας στο Παρίσι Γκόσα Γιαβακισβίλι. Κατά τον Γεωργιανό διπλωμάτη η αύξηση των ευρωπαϊκών εξαγωγών στη Γεωργία εξηγείται από τη Συμφωνία Βαθέος και Συνολικού Ελεύθερου Εμπορίου (DCFTA) που έχουν υπογράψει η ΕΕ με την Τιφλίδα και τέθηκε σε ισχύ το 2016.

Όσο για τις εξαγωγές της Γεωργίας προς τη Ρωσία, «περιλαμβάνουν μόνο αγαθά και προϊόντα που δεν υπόκεινται σε κυρώσεις, όπως το κρασί, τα αλκοολούχα ποτά, το μεταλλικό νερό, τα φρούτα και τα λαχανικά».

Σύμφωνα με το ρεπορτάζ της «Les Echos», «η Κιργιζία, το Ουζμπεκιστάν και το Καζακστάν έχουν δεσμευτεί να συνεργαστούν με τη Δύση στον έλεγχο των εξαγωγών τους προς τη Ρωσία, αλλά έχουν κάνει μόνο περιορισμένα

βήματα μέχρι στιγμής». Ο Ευρωπαίος αξιωματούχος συμπληρώνει ότι οι υπηρεσίες της ΕΕ «παρατηρούν κάποια μείωση των επανεξαγωγών από τις χώρες αυτές προς τη Μόσχα».

Όσο για την Τουρκία, «έχει δείξει ότι είναι μάλλον ανοιχτή στη συνεργασία, αλλά οι εμπορικές ροές προς τη Ρωσία παραμένουν πολύ ανησυχητικές». Φυσικά πρόκειται για μια χώρα μείζονος γεωπολιτικής σημασίας για τη Δύση που, αν και απρόβλεπτη και αντιφατική, ανέκαθεν βρισκόταν στο απυρόβλητο κυβερνήσεων και διεθνών θεσμών.